Het zijn Heritage Days, de nieuwe naam voor Open Monumentenweekend in Brussel

Op zondag is Brussel autovrij en dat treft, want het is het is ook het weekend van de Open Monumentendagen. Het thema is “Meeting points”, ontmoetingsplaatsen. In de breedste zin van het woord:  parken, markten, cafés, restaurants, bal- of feestzalen, schouwburgen, parlementen, gemeentehuizen, kerken of synagogen, zwembaden, allemaal plekken waar mensen samenkomen. 

Het programma is heel uitgebreid, op zaterdag en zondag, met bezoeken, rondleidingen, wandelingen en fietstochten. Wegens corona moet je voor alles reserveren, maar dat kan eenvoudig, via de website, tot vlak voor het evenement begint. Net als in Vlaanderen vorige zondag zijn al veel activiteiten volzet, maar er is nog plaats voor late beslissers. Alles is gratis en de meeste evenementen zijn zowel in het Nederland als in het Frans. 

Een paar tips. Een wandeling langs allerlei “VIP-ruimten” in Brussel: ontmoetingsplekken voor de happy few, langs gebouwen waar allerlei loges, ordes of kringen vergaderen, waar een gewone sterveling zonder lidkaart doorgaans niet binnenraakt. 

Verschillende cafés vertellen hun eigen boeiende geschiedenis, zoals Cafe de la Rue in Molenbeek of het Goudblommeke in papier, waar veel kunstenaars aan de toog plakten.  Er zijn ook rondleidingen achter de schermen van de in de oude glorie herstelde bioscoop Cinema Palace.

Leuk voor kinderen is een wandeling in het “moeras” van Vorst, tussen het museum voor hedendaagse kunst Wiels en het cultureel centrum Brass. Tussen de vaten, het moeras, de moestuin en de machinezaal door kruipen acteurs en actrices in de huid van verschillende personages.  

In Vlaanderen kennen we de jaarlijkse Open Monumentendag, die vorige zondag plaatsvond. Tegelijk vierden ze in Wallonië de Journeés du Patrimoine. Nu is Brussel aan de beurt, maar het 33e monumentenweekend vaart nu onder een Engelse vlag: Heritage Days. Waarom die naamsverandering?

“Als de samenleving evolueert, evolueren de woorden mee,” zegt organisator Urban.brussels, (ook een Engelse term voor) de dienst stedenbouw en erfgoed van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest. Het gaat met name om het Franse woord “patrimoine”, dat volgens Urban.brussels “een oubollig karakter” gekregen heeft. Patrimoine is afgeleid van het Latijnse patrimonium, dat letterlijk “vaderlijk erfdeel” betekent. Ook het Nederlandse woord “monument” dekt de lading niet meer, want er zijn naast gebouwen bijvoorbeeld ook landschappen of tuinen. 

Daarom kiest Urban.brussels voor Heritage Days. Heritage is Engels voor erfgoed; de term wordt bijvoorbeeld door de Unesco gebruikt voor werelderfgoed. “De term is ruimer en correcter in het licht van de huidige bezorgdheid om seksuele diversiteit en genderkwesties,” aldus Urban.brussels. De organisatie wil "almaar resoluter kiezen voor inclusie en respect."

Niet iedereen is blij met de naamsverandering. Olivier Maingain, burgemeester van Sint-Lambrechts-Woluwe (Défi), verzet zich tegen de verengelsing en blijft de oude naam Open Monumentendagen – Journées du Patrimoine in zijn gemeente gebruiken.  Ook de MR wil dat de Engelse term verdwijnt, want "we lopen het risico op taalkundige en culturele uniformisering", zegt Gaëtan Van Goidsenhoven, MR-fractieleider in het Brussels parlement.

Overigens vinden van 24 tot 26 september voor de derde keer de Brusselse Matrimoniumdagen plaats, met wandelingen, workshops en bezoeken aan erfgoed specifiek van en voor vrouwen. De Waalse Open Monumentendagen op 11 en 12 september hadden trouwens ook als thema “Femmes et patrimoine”.

In Vlaanderen blijft de naam Open Monumentendag, elk jaar in september, overeind. De Monumentenprijs is enkele jaren geleden wel veranderd in het ruimere begrip "Onroerend erfgoedprijs". In het voorjaar is er in Vlaanderen ook de Erfgoeddag, die "roerend erfgoed" in de kijker zet, zoals allerlei tradities.