Help! Na anderhalf jaar corona is het weer druk. Hoe ga je daar het best mee om?

“Het was een momentje van puur enthousiasme meteen gevolgd door een alarmsignaal.” Zo omschreef een dierbare collega zijn gevoel toen hij de uitnodiging voor het personeelsfeest van DPG Media, het moederbedrijf van deze krant, in de mailbox zag. “Ik dacht: yes! Hier heb ik nu eens écht zin in. Meteen gevolgd door: shit, dat is wel met 1.000 mensen in een zaal. Dat wordt druk…”

Het is een gevoel dat voor velen herkenbaar zal zijn. Want hoe hard we er ook naar uitgekeken hebben om terug te keren naar het normale leven, het voelt voor velen raar om opnieuw op die volle trein of bus te stappen of in drukke winkelstraten rond te slenteren. Terwijl je nog niet zo lang geleden vrijwel alleen in die trein zat of in alle rust naar de winkels kon, moet je weer in volle coupés plaatsnemen en is het op sommige plaatsen over de koppen lopen. Allemaal zaken waar we voor corona onze hand niet voor omdraaiden, maar die ons nu al eens naar adem doen happen.

Neem nu dat vol kantoor. Sociaal secretariaat Securex vroeg afgelopen zomer aan 1.000 thuiswerkers die opnieuw naar de werkplek mochten hoe ze dat ervaren. De overgrote meerderheid geeft aan heel blij te zijn te mogen terugkeren. Maar zowat de helft van hen zegt wel nu meer vermoeid te zijn dan bij het thuiswerken. En iets meer dan de helft heeft moeite met alle prikkels op kantoor. Bijna een derde van de terugkeerders noemt die terugkeer zelfs een cultuurschok.

“Als ineens alle verhalen van collega’s op je afkomen en je om de haverklap aangesproken wordt, kun je inderdaad overprikkeld raken”, zegt Ann Facq, Health & Safety Senior Consultant bij Securex. Bij Securex raden ze overprikkelde werknemers dan ook aan om zich voor taken die veel concentratie vragen af te zonderen in stille, aparte ruimtes zonder al te veel stoorzenders. “Maar geniet wel volop van het sociaal contact met collega’s tijdens de lunch en de koffiepauze. Want dat is wat we het meest gemist hebben.” En als er geen aparte ruimtes voorhanden zijn, of die zijn door de drukte op kantoor allemaal bezet, dan kan een noise cancelling koptelefoon ook wonderen doen.

Gewoontegedrag

Dat we nog moeten wennen aan de veranderde situatie, is niet meer dan normaal, meent sociaal psycholoog Alain Van Hiel (UGent). “Wat hier speelt, is gewoontegedrag”, klinkt het. Zeker voor mensen die braafjes anderhalf jaar de regels hebben gevolgd en dus afstand hielden, maskers opzetten en drukke plaatsen vermeden, is die regeltjes volgen het normale gedrag geworden. Het nieuwe normaal zeg maar. En nu moeten we dat dus weer allemaal afleren en terugkeren naar het oude normaal. Van Hiel: “En net zoals het aanleren van die nieuwe regels in het begin moeilijk ging, is ook die weer afleren niet eenvoudig. Hoe meer ingeslepen de gewoonte, hoe moeilijker die af te leren is.”

Een mens houdt nu eenmaal van gewoontes en vindt veranderingen doorgaans lastig. Daar is een heldere biologische verklaring voor. Toen we nog oermensen waren, kon elke verandering namelijk gevaarlijk zijn. Het is dus opboksen tegen een oerdrift die ons beschermt tegen verandering. Vandaar dat we ergens een vorm van weerstand voelen en ons ongemakkelijk en overprikkeld voelen van een zaal of trein vol met mensen.

Het is een fenomeen dat overigens al gekend was voor corona. Re-entry anxiety heet het, en wordt meestal beschreven bij mensen die lange tijd geen deel uitmaakten van de maatschappij, zoals gevangenen of langdurig zieken. Wanneer die hun rentree maken naar het dagelijks leven hebben ze het ook vaak moeilijk om te wennen.

Al hoeft het voor de doorsnee burger zeker geen probleem te zijn. Want we gaan niet terug naar een situatie die helemaal nieuw is. Het oude normaal heeft ook langer geduurd dan het nieuwe normaal. Of beter gezegd: de overgang van nieuw naar oud zou makkelijker moeten gaan dan aan het begin van de crisis, toen we opeens heel drastisch ons leven moesten veranderen. 

Op voorwaarde dat we de toch wel ingebakken angst kwijtraken. Drukte doet velen van ons nog altijd heel hard denken aan een verhoogd risico op besmetting. We mogen dan bijna allemaal dubbel gevaccineerd zijn, er zijn nog een aantal onzekerheden. De deltavariant is zo besmettelijk dat we nog altijd besmet kunnen raken. Bovendien is nog niet helemaal duidelijk hoe lang die vaccins ons zullen beschermen. “Dat wordt vaak onderschat. De groep mensen die nog angst heeft om besmet te raken, is nog altijd vrij groot”, zegt professor Van Hiel. “Dat zag je ook bij de heropening van enkele grote winkels en op evenementen. De verwachte stormloop bleef uit. Je merkt dat mensen liever nog wat wachten om er voor 100 procent in te vliegen.”

De meesten onder ons zullen zich daar wel over zetten, denkt hij. Bij de echte ‘angstmensen’ kan dat trager gaan. En sommigen zullen misschien professionele hulp moeten zoeken. “We zitten in een transitieperiode. En de belangrijkste tip die ik kan geven is om alles mondjesmaat te doen. Is een situatie in jouw ogen te druk, vermijd die dan nog even. Niets bruuskeren, maar langzaam gaan. Dat is nog altijd het beste.”