China opent experimentele thoriumreactor met amper kernafval, kernfysicus Nathal Severijns: "Kan bij ons ook"
Op een zandvlakte bij de stad Wuwei opent China binnenkort een kernreactor zoals we die nog niet eerder zagen. De experimentele reactor is kleiner en werkt met thorium in plaats van uranium. Hij is ook veiliger dankzij een nieuw koelmiddel en produceert amper kernafval. Kan deze reactor ons energievraagstuk in de toekomst oplossen? Kernfysicus aan de KU Leuven Nathal Severijns denkt van wel, zo zegt hij in "Laat".
In ons land discussiëren politici fel over het energievraagstuk. Moeten we onze oude kerncentrales sluiten en gascentrales bouwen tot we volledig op groene energie kunnen overschakelen? Of zijn onze centrales veilig genoeg om ze nog een paar jaar langer open te houden? "Er wordt vanuit ideologie te dogmatisch gedacht over hoe we kernenergie op een verantwoorde manier kunnen toepassen", vindt kernfysicus aan de KU Leuven Nathal Severijns.
Volgens Severijns kan een nieuwe vorm van kernenergie ons, samen met hernieuwbare energie, namelijk perfect voorzien van elektriciteit met een lage ecologische voetafdruk. In de buurt van de Chinese stad Wuwei opent binnenkort zo'n kernreactor van de toekomst. Het gaat om een kleinere reactor die werkt met thorium in plaats van uranium. Hij gebruikt ook een ander koelmiddel en produceert amper kernafval. Maar hoe werkt dat dan precies?
Kernfysicus Nathal Severijns aan de KU Leuven legt uit hoe de nieuwe generatie kerncentrales werkt in "Laat":
Hoe werken onze kerncentrales nu?
Op dit moment werken onze kernreactoren onder hoge druk, ongeveer 150 keer de atmosferische druk, met uranium als grondstof. "Daar bestaat een risico", weet kernfysicus Severijns. "De veiligheidsnormen liggen zeer hoog, maar omdat je met hoge druk werkt, is er een risico op ontploffing."
Zo'n ontploffing, maar ook een kernsmelting, kan leiden tot kernrampen zoals die van Fukushima en Tsjernobyl. "Dat zijn legitieme argumenten om te zeggen: pas op met kernenergie", aldus professor Severijns.
Onze kernreactoren werken onder hoge druk, er bestaat een risico op ontploffing
Dan is er ook nog het kernafvalprobleem van de huidige op uranium gebaseerde kernreactoren. Kernafval blijft op dit moment eeuwenlang radioactief en moet dus veilig opgeslagen worden. Uranium is tot slot ook een grondstof die niet oneindig voorhanden is.
Hoe ziet de kerncentrale van de toekomst eruit?
De nieuwe Chinese kerncentrale werkt met thorium in plaats van uranium. "Thorium heeft als voordeel dat er meer van aanwezig is op aarde", legt Severijns uit. "Als je van thorium vertrekt, produceer je ook ongeveer honderd keer minder kernafval." Op lange termijn is het dus veel duurzamer om met thorium te werken in plaats van uranium.
De nieuwe Chinese kernreactor werkt ook met een ander koelmiddel, namelijk gesmolten zouten. "Zo kan er geen kernsmelting gebeuren en is er ook geen ontploffingsgevaar", zegt Severijns. "Een dergelijke technologie wordt ook in het studiecentrum in Mol onderzocht."
"Een ander voordeel van die gesmolten zouten als koelmiddel is dat je het langlevend afval dat tijdens de kernenergieproductie geproduceerd wordt in de reactor zelf opnieuw kan doen splijten en dus eigenlijk verbranden. Je hoeft dus nooit kernafval gedurende tienduizend jaar of langer op te slaan."
Een dergelijke technologie wordt ook in het studiecentrum in Mol onderzocht
De nieuwe generatie kernreactoren is ook veel kleiner dan grote kerncentrales als die van Doel en Tihange. Je zou er dan wel een aantal tezamen moeten plaatsen, maar de reactoren zouden niet meer plaats innemen dan kerncentrales nu al doen. "Dat is veel minder dan andere vormen van energie aan plaats innemen", weet Severijns.
Hoe moet het verder in ons land?
Als het experiment in China een succes wordt, kunnen kerncentrales dus veiliger en duurzamer werken en tegelijk minder kernafval produceren. Ze zouden even weinig uitstoten als kernreactoren nu al doen. "De uitstoot van die centrales over hun ganse levenscyclus is vergelijkbaar met die van windenergie en is vier keer kleiner dan die van zonne-energie", zegt Severijns. "Ze is significant kleiner dan de uitstoot van gascentrales."
Wij kunnen in België dat soort kleine reactoren kopen, zoals we ook vroeger onze kernreactoren gekocht hebben
De kernfysicus verwacht bovendien dat de kernreactoren netto goedkoper zullen zijn om te bouwen. "Je kan ze in grotere aantallen produceren waardoor de kost ook gaat zakken."
Zou het ook voor ons land dan mogelijk zijn om zo'n nieuwe reactoren aan te schaffen? "Er zijn op dit moment reactoren die in Canada en de Verenigde Staten operationeel zullen zijn tegen 2030. Wij kunnen in België dat soort kleine reactoren kopen, zoals we ook vroeger onze kernreactoren gekocht hebben", aldus Severijns. "We zijn ook een van de landen in de wereld met zeer veel know-how rond kernenergie. Het kan wat mij betreft dus perfect."
In ieder geval gaat het politieke debat over kernenergie in ons land op dit moment nog vooral over onze huidige centrales. Groen-voorzitter Meyrem Almaci wil bijvoorbeeld naar een definitieve sluiting van de centrales, al zei ze onlangs dat de levensduur van de twee jongste kerncentrales van België mogelijk toch verlengd moet worden, als dit najaar blijkt dat de stroomvoorziening de komende jaren niet verzekerd kan worden.
Wat heeft de Koude Oorlog met ons energievraagstuk te maken?
Thorium is ontdekt in 1820. Toen kernenergie voor elektriciteitsproductie in de jaren 1950 en 1960 ontwikkeld werd, heeft thorium naast uranium lange tijd een rol gespeeld in het onderzoek. Waarom is er toen dan toch voor uranium gekozen?
Eigenlijk is een van de belangrijkste redenen waarom in de jaren 1950 voor uranium gekozen de Koude Oorlog
"Eigenlijk is een van de belangrijkste redenen de Koude Oorlog van toen", weet professor Severijns. "Met het uranium dat we nu gebruiken kan je meer plutonium in de reactorcyclus produceren, wat voor atoombommen gebruikt kan worden." Ware het niet voor de wapenwedloop uit de vorige eeuw, dan werkten onze kerncentrales dus misschien al op thorium. Of misschien waren er dan helemaal nooit kerncentrales gebouwd?