Hoeveelheid geldautomaten wordt gehalveerd de komende jaren

De vier grootbanken (BNP Paribas, KBC, Belfius en ING) werken voortaan samen om geldautomaten te installeren. Die automaten zijn niet langer gekoppeld aan een bankkantoor. Ze komen op drukke plaatsen, zoals winkelcentra en stations, te staan. Het gaat in totaal om 2.200 automaten tegen 2025. Dat is een pak minder dan de 5.000 die er nu zijn. De banken garanderen wel dat 99 procent van de bevolking binnen een straal van vijf kilometer een geldautomaat zal hebben.

Als verklaring wordt verwezen naar het toenemend gebruik van elektronische betaalmiddelen waardoor het gebruik van cash jaar na jaar daalt. Daarnaast kost het bevoorraden en beveiligen van bankautomaten handenvol geld. Door als grootbanken samen te werken, streeft men naar een gelijkmatige verdeling over het hele Belgische grondgebied, zegt Batopin,  het samenwerkingsverband dat de vier Belgische grootbanken hebben opgezet voor de uitrol van neutrale bankautomaten. “Minder automaten maar meer bereik door een betere spreiding.”

Gisteren was er nog kritiek van consumentenorganisatie Test Aankoop. Die pleitte voor een moratorium op de afbouw en wil dat de overheid zich bemoeit, om te vermijden dat er in de toekomst te weinig afhaalpunten voor cash geld zouden zijn. Batopin merkt op dat het wel degelijk rekening houdt met de voorgestelde criteria van Test Aankoop, zoals bereikbaarheid met het openbaar vervoer of de bevolkingsdichtheid. 

De bankneutrale geldautomaten krijgen een nieuwe naam: “Bancontact”. Batopin heeft al 150 locaties waar een afhaalpunt moet komen, vastgelegd. Op basis van een studie van de Nationale Bank werd ook besloten om 24 extra cashpunten te installeren op kwetsbare locaties, zegt het bedrijf nog. Het gaat vooral om locaties in Wallonië, maar ook enkele in Vlaanderen (Bekkevoort, Heers, Kieldrecht, Voeren en Wortegem-Petegem). Na de komst van Batopin zou 98,79 procent van de Belgische bevolking moeten beschikken over een geldautomaat binnen de vijf kilometer van zijn woning.

Aan de bankneutrale automaten kan men met gelijk welke bankkaart (Bancontact, Mastercard of Visa) geld afhalen en zijn pincode wijzigen, belooft Batopin. Vanaf 2022 zullen handelaars - klant bij minstens één van de grootbanken - aan twee derde van deze automaten ook geld kunnen storten. “Ze hebben dan meer mogelijkheden dan vandaag”, klinkt het.

Ook de kleinere banken in België (Crelan, AXA Bank, Argenta Groep, vdk bank en bpost) hebben zich al verenigd voor het beheer van hun geldautomaten.

Groen-Kamerlid Dieter Van Besien stelt dat de norm om meer dan 98% van de Belgische bevolking een geldautomaat aan te bieden binnen een straal van vijf kilometer rond de eigen woning, niet zal werken voor België. “Die norm van 5 kilometer komt uit Nederland, maar werkt niet in onze versnipperde ruimtelijke ordening”, reageert Van Besien. “Bij ons zou de norm moeten zijn dat in elke woonkern minstens één automaat komt te staan, los van de afstand tussen twee geldautomaten.”

Van Besien is ook niet opgezet met de aankondiging van Batopin dat klassieke selfbanking-toepassingen zoals overschrijvingen niet mogelijk zullen zijn bij de automaten van Bancontact. Die blijven voorbehouden voor de selfbanking-toestellen in de bankkantoren. “Steeds meer kantoren, waar mensen terecht kunnen voor ondersteuning bij basis bankverrichtingen zoals een overschrijving, sluiten hun deuren. Sinds 2008 is het aantal bankkantoren gehalveerd.”

“Het grote risico”, zegt Van Besien, “is dat bepaalde groepen, vaak kwetsbare mensen, hierdoor het hardst getroffen worden: dikwijls gaat het om oudere mensen, mensen met een digitale achterstand, en vaak ook om een armere groep van mensen. Zij worden in de digitale wereld gegooid, zonder hulplijn en worden vervolgens verplicht extra te betalen voor een dienstverlening die tot een paar jaar geleden een evidentie was.”

Als het van Groen afhangt, worden bankkantoren hetzelfde georganiseerd als bankautomaten: één kantoor dat fysieke bankdiensten aanbiedt voor klanten van verschillende banken. “Technisch moet dat mogelijk zijn”, besluit Van Besien.