CEO Lantis over PFOS-vervuiling: ‘Ik zie geen doofpot’

In de onderzoekscommissie PFOS/PFAS in het Vlaams Parlement komen vandaag vertegenwoordigers van Lantis aan bod, de bouwheer van de werken aan de Antwerpse ring. Het is door bodemwerken op Linkeroever dat de PFOS-vervuiling in de buurt van de 3M-fabriek in Zwijndrecht letterlijk naar boven werd gespit. Al halfweg 2017 stelde Lantis vast dat de vervuiling een stuk ruimer verspreid was in de omgeving dan tot dan toe werd verondersteld.

Een van de cruciale vragen in de commissie vandaag is waarom er niet meteen werd gecommuniceerd naar het grote publiek. Pas sinds dit voorjaar is de zaak echt aan het licht gekomen. Huidig Lantis-CEO Luc Hellemans zei in het parlement dat hij nooit iets heeft willen wegsteken. “Ik zie geen doofpot. Ik had ik meer volhardend moeten zijn om zelf te communiceren naar het grote publiek. Dat is mogelijk”, zei hij. “Maar we hebben altijd professioneel en integer gehandeld.”

Op 18 september 2017 was er een politiek stuurcomité, met daarin de toppers van de Vlaamse regering en het Antwerpse stadsbestuur. Daarin werd een communicatie naar het grote publiek besproken en voorbereid. “Het klopt dat burgemeester Bart De Wever (N-VA) daar actief op aandrong”, zei David Van Herreweghe, voorzitter van de Raad van Bestuur van Lantis in het parlement. 

Geen actie

Toch kwam er uiteindelijk geen actie, zo werd beslist na overleg tussen Lantis, afvalstoffenmaatschappij OVAM en de kabinetten van toenmalige ministers Joke Schauvliege (CD&V, Leefmilieu) en Ben Weyts (N-VA, Mobiliteit). De VRT kreeg een mail in handen waarin een leidinggevende van OVAM aangeeft dat ze de uitdrukkelijke vraag had gekregen van het kabinet-Schauvliege om geen voortrekkersrol te nemen in de materie.

“Er waren valabele argumenten voor de nodige voorzichtigheid”, zei Bart Van Camp. Hij getuigde in parlement met twee petjes op: hij was destijds kabinetschef van Weyts, maar begon in januari 2019 als directeur omgeving bij Lantis. “Zo waren er op dat moment onvoldoende metingen in de buurt. Wat ga je dan vertellen? En vooral: de inschatting was toen dat er geen toxicologisch gevaar was voor de mens. Toch merkte ik dat er een zeker angst heerste (bij OVAM, RW), en angst is zelden een goede raadgever in communicatie.”

Dat eerste overleg kwam er op aangeven van het kabinet-Weyts, vertelde Van Camp. In het voorjaar van 2018 volgde een nieuwe poging, opnieuw zonder succes. “We kregen toen nadien een mail van OVAM waarin ze afzagen van communicatie” ,zei Van Camp. “Wel waren ze bereid alle vragen in verband met bodemvervuiling te beantwoorden. Toen wist ik: het is ieder voor zich.” De poging om gezamenlijk en proactief te communiceren was wat hem betreft daar gestrand.

Communicatieplan

Het opmerkelijke is dat in november 2018 Lantis nog een ultieme poging onderneemt om de bevolking breed te informeren. Er wordt een communicatieplan opgesteld met daarin drie scenario’s. Een daarvan is dat Lantis samen met de bevoegde administraties zelf met het verhaal naar buiten komt. Een ander is een gericht lek naar de pers, bij voorkeur bij Knack. Tot slot is er de optie om te wachten tot het nieuws op een andere manier naar buiten komt, zonder enige coördinatie, maar dan dreigt er chaos te ontstaan.

Die mail belandt ook op het kabinet-Weyts. “Ik heb daar akte van genomen”, zei Van Camp in het parlement. “Ik heb niet verder aangedrongen, aangezien de twee eerdere pogingen leerden dat we deze discussie politiek niet wonnen. Bovendien was het onze bevoegdheid niet.” Twee maanden later zou hij starten bij Lantis, waar hij naar eigen zeggen de PFOS-vervuiling meteen met de directeur communicatie heeft aangekaart

Hellemans, die op dat moment maar net opgeklommen was tot CEO, geeft aan dat hij daar, mogelijk een inschattingsfout heeft gemaakt. “Achteraf gezien misschien wel, maar dat is met de informatie die we nu hebben”, zegt hij. Hij geeft aan dat Lantis op dat moment is overgegaan tot een doelgerichte communicatie naar de directe belanghebbenden, zonder zich evenwel te richten tot het brede publiek. “In al onze vergunningsaanvragen hebben we uitvoerig de PFOS-problematiek toegelicht, die waren consulteerbaar voor iedereen. We hebben al onze werknemers ingelicht. We hebben het lokale bestuur van Zwijndrecht uitgenodigd op onze werf om een antwoord te geven op al hun vragen. Nooit hebben we iets achtergehouden, integendeel.”