Na honderden jaren weer opgedoken: verloren gewaande tekening van Rubens aangekocht door Vlaanderen
Wetenschappers dachten dat ze verloren was, maar na honderden jaren is een tekening van Peter Paul Rubens weer opgedoken. De Vlaamse Gemeenschap heeft het kleinood aangekocht en meteen erkend als Vlaams Topstuk. De tekening was indertijd bestemd voor een natuurkundeboek van drukkerij en uitgeverij Plantijn en Moretus en keert nu terug naar dezelfde plek: het Museum Plantin-Moretus in Antwerpen.
Een tekening van barokkunstenaar Peter Paul Rubens, waarvan werd aangenomen dat ze niet meer bestond, is terecht. Het is een ontwerp dat Rubens maakte in opdracht van de bekende drukkersfamilie Moretus; de tekening werd later een gedrukte illustratie in een natuurkundeboek.
De Vlaamse Gemeenschap heeft het originele werk aangekocht voor 307.400 euro, het wordt opgenomen in de Topstukkenlijst en het Antwerpse Museum Plantin-Moretus krijgt het in langdurige bruikleen. Dit weekend en ook nog eind oktober is de tekening daar te bewonderen.
De tekening stelt een knielende geleerde voor met een “armillarium”, een hemelglobe met metalen ringen die de belangrijkste cirkels van de hemel voorstellen. Een "putto"- engeltje verlicht de bol met een toorts; twee andere engeltjes bestuderen de schaduwen van de ringen op de grond. Dat is geen toeval: de tekening kwam als gedrukte illustratie in een boek over optica, waarin allerlei toepassingen van projecties in wetenschap en kunst worden toegelicht.
Peter Paul Rubens tekende het tafereel voor het zesdelige “Opticorum libri sex” (“Zes boeken over optica”) van wiskundige en fysicus Franciscus Aguilonius, een jezuïet. Het boek werd in 1613 uitgegeven door de Antwerpse uitgever Christoffel Plantijn. Behalve de titelpagina ontwierp Rubens ook de titelvignetten voor de zes delen van het boek.
De Rubenstekening zat in de 18e-eeuwse privécollectie en bleef ook daarna binnen een familie, waardoor de buitenwereld niet van het bestaan op de hoogte was. Wetenschappers hadden het vermoeden dat de tekening verloren was gegaan. "Dat een dergelijke ongekende tekening van Rubens weer boven water komt, is een uitzonderlijke gebeurtenis. Al helemaal bijzonder is dat ze vanaf nu terug te bewonderen zal zijn in de drukkerij waar ze ooit voor bestemd was, " zegt Iris Kockelbergh, directeur van het Museum Plantin-Moretus.
De Rubenstekening is nu aangekocht door de Vlaamse Gemeenschap en meteen uitgeroepen tot Vlaams Topstuk. Het Museum Plantin-Moretus heeft een rijke collectie tekeningen, waarvan er meer dan 1.200 het statuut van Vlaams Topstuk hebben.
In het najaar van 2023 zullen 80 van de mooiste tekeningen uit de 16e en 17e eeuw, waaronder de pas aangekochte Rubens, te zien zijn in de tentoonstelling “Van crabbeling tot carton. Tekenen in de tijd van Bruegel en Rubens”.
Maar zolang wachten hoeft niet: er zijn twee toonmomenten voor de nieuw ontdekte tekening van Peter Paul Rubens. Op 25 en 26 september en op 22, 23 en 24 oktober wordt ze gepresenteerd in de leeszaal van het Museum Plantin-Moretus. Dat hele drukkerijmuseum is meer dan de moeite waard; het is dan ook één van de 15 Belgische inschrijvingen op de Unesco-werelderfgoedlijst.
