Hoe de Duitse verkiezingen plots toch nog spannend worden
In Duitsland ligt de vraag wie Angela Merkel opvolgt weer helemaal open. Volgens de recentste polls hebben haar christendemocraten de kloof met de sociaaldemocraten bijna gedicht. En uit het laatste televisiedebat kwam geen van de kopstukken als duidelijke winnaar naar voren. Terwijl er toch verschillen waren die er ook voor de rest van de wereld toe doen.
Zondag beslissen 60,4 miljoen Duitsers wie het land de volgende vier jaar bestuurt. De voorbije weken leek het tot ieders verrassing de sociaaldemocratische SPD te zijn die aan het langste eind gaat trekken. Dan zou de huidige financiënminister Olaf Scholz (63) het kanselierschap kunnen opeisen, waardoor er een einde komt aan zestien jaar van christendemocratisch overwicht.
Twee procentpunten
Maar in de recentste peilingen heeft de christendemocratische Union (het samengaan van Merkels CDU en haar Beierse zusterpartij CSU) de kloof dus weer behoorlijk verkleind. Zo staat ze in de poll van ZDF nog maar twee procentpunten achter, terwijl die poll er vier jaar geleden 2,2 procentpunten naast zat en de gemiddelde afwijking van alle nationale peilingen in het voorbije decennium op 2,15 procentpunten lag. In de tien recentste polls scoort de Union 21 à 2 procent en de SPD 25 à 27.
Een kwart van alle Duitse kiezers zou nog twijfelen en dat is een sterke strohalm voor Armin Laschet (60), die door de christendemocraten als kroonprins van Merkel aangeduid is. Gesteld dat beide grote partijen liever niet meer met elkaar in zee gaan, zoals de afgelopen vier jaar, hangt veel ook af van wat de groenen (14 à 18 procent) en de liberalen (10 à 12 procent) doen. Die zullen hoogstwaarschijnlijk allebei noodzakelijk zijn om een meerderheid te vormen, zowel voor Scholz als voor Laschet.
Onderhandelingstalent
Die Grünen zouden liefst regeren met de SPD, terwijl de liberale FDP een voorkeur heeft voor de christendemocraten. Het zal dus misschien nog meer van onderhandelingstalent dan van de naakte kiescijfers afhangen, en zondagavond nog niet duidelijk zijn, welk van de twee waarschijnlijkste regeringssamenstellingen het wordt: de Jamaika-Koalition van CDU/CSU (zwart), FDP (geel) en groenen, of de Ampelkoalition – genoemd naar een verkeerslicht – van SPD (rood), FDP (geel) en groen.
Scholz krijgt in dat verhaal misschien nog een extra troefkaart in handen. Want als hij ook een meerderheid kan vormen met de groenen en het socialistische Die Linke (6 à 7 procent), heeft hij de FDP niet nodig. Geweten is dat hij er bitter weinig voor voelt om met Die Linke te regeren. Maar als het kán, dan heeft hij wel een dankbaar drukkingsmiddel in handen. Laschet heeft zo’n uitwijkmogelijkheid niet, want met het extreemrechtse Alternative für Deutschland (10 à 12 procent) wil niemand samen worden gezien.
Zetelaantal ligt niet vast
Een cruciale voetnoot bij al die percentages is dat je in Duitsland geen 50 procent van de stemmen moet hebben om aan een meerderheid te geraken. Partijen die minder dan 5 procent scoren, vallen immers uit de boot. Bovendien ligt het zetelaantal niet vast. Er wordt afzonderlijk gestemd voor een parlementskandidaat en voor een partij, waarbij één kiezer voor twee verschillende kleuren kan gaan. Het evenwicht in het halfrond wordt door die laatste stemming bepaald en als één partij te veel verkozenen heeft, dan wordt dat bij de andere partijen bijgepast.
Het is voor het grootste deel van de kiesstrijd onduidelijk geweest wat het voor de wereld betekent wie de plaats van Merkel inneemt. Maar in het laatste kopstukkendebat kwamen er wel aanzienlijke verschillen naar boven op vlak van buitenlands beleid. Zo toonden de christendemocraten zich opmerkelijk mild voor China en Rusland. Vooral omwille van zakelijke belangen, zoals de nood aan Russisch gas. Het was de SPD die het hardst hamerde op goede relaties met de VS, terwijl christendemocraat Laschet de Amerikaanse aftocht uit Afghanistan aangreep om voor een eigen Europese defensie te pleiten.