Duitsland kiest: SPD wint parlementsverkiezingen, CDU krijgt klappen

De SPD steeg voor het eerst in jaren en De Groenen behaalden zelfs het beste resultaat uit hun geschiedenis. De CDU/CSU zakte na 16 jaar regering van bondskanselier Angela Merkel naar een absoluut dieptepunt. Nooit eerder vergaarden de conservatieven zo’n klein percentage van de stemmen. Ten opzichte van vier jaar geleden verloren ze liefst 8,8 procentpunt.

De liberale partij FDP won licht en kwam uit op 11,5 procent, de rechts-populistische AfD verloor 2,3 procentpunt en eindigde op 10,3 procent van de stemmen. Die Linke zakte naar 4,9 procent en belandde daarmee onder de kiesdrempel van 5 procent.

Olaf Scholz, de leider van de SPD, reageerde zondagavond al verheugd toen zijn partij in de exitpolls aan kop ging. Hij zei toen dat een groot deel van de kiezers wil dat hij de nieuwe bondskanselier van Duitsland wordt. “Natuurlijk ben ik blij met de verkiezingsuitslag”, zei Scholz zondagavond in Berlijn. Volgens hem was de verwachte uitslag een “groot succes” voor de SPD. “De burgers willen verandering”, aldus Scholz in een interview met ARD. “Ze willen dat de kandidaat van de SPD de volgende kanselier wordt. Dat zie je heel duidelijk aan de peilingen, maar ook aan de verkiezingsuitslag.” Uit die uitslag put Scholz “kracht om zo snel mogelijk een regering te vormen”.

Sowieso krijgen de christendemocraten van uittredend kanselier Angela Merkel een dreun in vergelijking met de vorige verkiezingen voor de Bondsdag van 2017. Als de prognoses kloppen, haalt CDU haar slechtste resultaat sinds de stichting van de Bondsrepubliek Duitsland in 1949. De partij haalde in 2017 nog 32,9 procent van de stemmen.

De sociaaldemocraten gaan er duidelijk op vooruit. In 2017 haalde de partij nog 20,5 procent van de stemmen.

Naast de SPD zijn de Groenen de grote winaar, al halen ze een pak minder stemmen dan bij de peilingen afgelopen voorjaar.

Laschet (CDU/CSU), zei zondagavond in Berlijn al dat hij, ondanks het volgens de exitpolls forse verlies voor de Union, wil proberen om een regering te vormen. “Een stem voor de Union is een stem tegen een regering onder leiding van links. En daarom willen we er alles aan doen om een bondsregering onder leiding van de Union te vormen”, zei hij.

Waar in het kamp van de CDU/CSU werd benadrukt hoe lang de avond nog was en welke kanten deze verkiezingen allemaal nog op kunnen, was men bij de SPD opportunistischer: “De SPD heeft een mandaat om te regeren. We willen dat Olaf Scholz bondskanselier wordt”, aldus partijvoorzitter Lars Klingbeil. Ook Scholz ziet zichzelf al als nieuwe regeringsleider. Volgens hem wil een groot deel van de kiezers dat hij de nieuwe bondskanselier wordt, zei hij.

Waar CDU en SPD het wel over eens zijn: beide partijen willen “voor Kerstmis” klaar zijn met de vorming van een nieuwe regering. “Ik hoop dat het snel gaat en dat de stijl anders is dan de vorige keer. We hebben geen tijd voor wekenlange oriënterende gesprekken voor we tot coalitiegesprekken komen”, aldus Laschet, momenteel nog minister-president van de deelstaat Noordrijn-Westfalen.

Nu ook verschillende andere kleinere partijen het goed doen, zullen de onderhandelingen om een levensvatbare coalitie te vormen waarschijnlijk lang duren. De gedachten gaan dan ook al terug naar 2017, toen het Duitsland vijf en een halve maand kostte om een nieuwe regering te vormen.

Het meest voor de hand ligt een coalitie van de SPD, De Groenen en de liberale FDP, de voorkeur van de SPD-leider. De liberalen zouden echter het liefst met de CDU/CSU in de regering stappen. Een andere optie die speelde was een regering van SPD, De Groenen en Die Linke. Maar die is niet meer mogelijk omdat laatstgenoemde partij de kiesdrempel niet heeft gehaald.

In geval van nood is er altijd nog de mogelijkheid van opnieuw een grote coalitie tussen de CDU/CSU en de SPD, net als in 2017. Dat leidde destijds tot een bittere interne strijd binnen de SPD. Met Scholz als kanselier zou het sentiment binnen de SPD anders kunnen zijn, maar het zal zeker niet tot gejuich leiden onder de sociaaldemocraten. CDU/CSU-leider Armin Laschet sloot de mogelijkheid daarentegen tijdens de campagne niet uit. 

Scholz wilde nog kwijt dat er wat hem betreft geen nieuwjaarstoespraak meer komt van afscheidnemend kanselier Angela Merkel.