Van jobbonus tot registratierechten: de maatregelen van de Vlaamse regering voor u gewogen

Wonen

Eerste woning wordt goedkoper, een tweede net duurder

De meest onverwachte hervorming komt er op de woningmarkt. De regering-Jambon schafte eerder al de woonbonus af (een fiscaal voordeel waarvan je jaren na de aankoop kon genieten), nu komt er een grote hervorming van de registratierechten, de taksen die je meteen betaalt bij de aankoop. 

In 2020 liet de Vlaamse regering die al dalen van 7 naar 6 procent. Nu brengt ze dat verder terug naar 3 procent vanaf 1 januari 2022. Concreet betekent dat je bij de aankoop van een huis van 250.000 euro nog 7.500 euro belastingen betaalt, in plaats van 15.000 nu. 

Minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA) wil zo de woningmarkt toegankelijker maken voor jonge starters. “Vooral voor hen is dit een stap vooruit”, beaamt vastgoedeconoom Frank Vastmans (KU Leuven). Voor de registratierechten moet je in principe het geld meteen op tafel kunnen leggen. “Jongeren hebben doorgaans minder spaargeld. Als ze een kleiner deel daarvan aan de registratierechten moeten besteden, dan wordt de aankoop van een huis ook minder risicovol.”

Daar tegenover staat dat wie een tweede woning koopt, als tweede verblijf of om te verhuren, net meer belastingen zal betalen. Daar gaat het tarief van 10 naar 12 procent. Mensen die huizen kopen als investering zetten extra druk op de huizenmarkt. Het kan geen kwaad die wat weg te nemen, redeneert Diependaele.

De twee bovenstaande maatregelen houden elkaar budgettair min of meer in evenwicht, toch realiseert Diependaele een forse besparing van 150 miljoen euro met zijn hervorming. Die zit vooral in de beslissing dat je je registratierechten niet langer zal kunnen ‘meenemen’. Momenteel kan je bij een verhuis naar een nieuw huis de registratierechten van je oude huis in mindering brengen, tot aan een plafond van 13.000 euro. Die mogelijkheid wordt eind 2023 afgeschaft. 

Tot slot wil Diependaele dat zijn hervorming duurzaam is. Voor wie zeer grondig renoveert of de aangekocht woning sloopt en weer opbouwt zakken de registratierechten tot amper 1 procent. 

De vraag is of de lagere registratierechten de huizenprijzen niet verder zullen opdrijven. De markt beleeft momenteel al een enorme hausse. 

Arbeidsmarkt

Extra premie voor laagste lonen en startende zelfstandigen

De regering blijft bij haar ambitie om 80 procent van de actieve bevolking in Vlaanderen aan de slag te krijgen. Daarvoor rekent ze op de jobbonus, die specifiek gericht is op de laagste lonen. Wie 1.700 euro bruto verdient, krijgt er maandelijks 50 euro netto bij. De premie wordt steeds lager naarmate je loon hoger is, om helemaal uit de doven rond de 2.500 euro bruto. Voor zelfstandigen komt er een aparte premie enkel gericht op starters. 

Aanvankelijk had de regering 350 miljoen voor de jobbonus uitgetrokken, nu is dat slechts 226 miljoen. De maatregel werd beperkt voor zelfstandigen. Vaak keren zij zichzelf een kunstmatig laag loon uit, maar laten ze zich via fiscaal meer gunstige wegen uitbetalen. 

De maatregel kan zijn doel wel voorbijschieten, waarschuwt arbeidseconoom Stijn Baert (UGent). “De prikkel om te gaan werken moet voelbaar genoeg zijn. Gaat de bonus eerst via de mallemolen van de belastingen? Dan wordt hij pas anderhalf jaar later zichtbaar en heeft die weinig zin.” 

Daarnaast wordt de doelgroepkorting aangepast. Bedrijven krijgen momenteel een premie voor de 58-plussers die ze in dienst hebben. Die leeftijd wordt gaandeweg opgetrokken, tot 61 in 2024, goed voor een besparing van 140 miljoen euro. “Dit is een goede beslissing”, zegt econoom Ive Marx (UAntwerpen). “Die mensen blijven heus wel aan de slag zonder die korting.” 

Tot slot schiet de Vlaamse regering de dienstenchequebedrijven te hulp. Die zitten al even in financieel zwaar weer. Duurdere cheques en of een lagere fiscale aftrek achteraf hebben even op tafel gelegen, maar uiteindelijk komt Vlaanderen zelf met 40 miljoen tegen 2024 over de brug. Zo blijft dit systeem, dat vooral ten goede komt van de hogere middenklasse, overeind. 

Klimaat & milieu

Afval verbranden wordt dubbel zo duur

Bedrijven die hun afval niet recycleren, moeten voortaan een pak meer betalen om dit afval te kunnen verbranden. De milieuheffing wordt opgetrokken van ruim 13 naar 25 euro per ton. Daarmee komt de prijs op hetzelfde niveau te liggen als in Nederland. De regering verwacht hiervan een opbrengst van 17 miljoen euro. “De vervuiler betaalt”, zegt minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA). Zij rekent erop dat bedrijven hun restafval fors zullen terugdringen door beter te recycleren. Hierdoor zal ook de CO₂-uitstoot dalen. Daarnaast wordt er voor 27 miljoen euro aan ‘onlogische’ milieusubsidies geschrapt. Denk maar aan subsidies die nu nog naar verharding en fossiele energie gaan.

Opvallend is ook dat de regering een pot van 100 miljoen euro aanlegt om haar nieuwe stikstofbeleid te bekostigen. Dit najaar komt de regering met een plan om de Europese stikstofdoelstellingen te halen, maar het is nu al duidelijk dat daardoor heel wat grote landbouwbedrijven getroffen zullen worden. Met deze pot kunnen er landbouwers worden uitgekocht of worden geholpen met het reduceren van hun uitstoot.

Onderwijs

Nog maar eens de kaasschaaf?

100 miljoen euro, dat is de besparing die de regering-Jambon oplegt aan het onderwijs. Waar dat geld vandaan moet komen, heeft minister Ben Weyts (N-VA) nog niet beslist. Eerst wil hij in overleg gaan met de sector.

Die sector is erg verrast, zegt Lieven Boeve, topman van het Katholiek Onderwijs. “Twee weken geleden tekenden wij een cao en ging er heel wat – weliswaar eenmalig – geld uit relancemiddelen naar onderwijs. Nu worden we geconfronteerd met deze enorme structurele besparing. Dat is vreemd.” Boeve wijst erop dat de besparing boven op de 100 miljoen euro komt die de sector volgens het regeerakkoord sowieso al moet besparen op het secundair onderwijs. “Wij zien in elk geval geen marge meer om nog te besparen.”

De vakbonden waarschuwen dat de kaasschaaf geen optie is. Die methode van lineaire besparingen werd in het verleden al vaak bovengehaald, maar er valt niets meer weg te schrapen, klinkt het. “De voorbije periode heeft de regering veel nieuwe initiatieven genomen en daar extra geld voor voorzien. Allemaal leuk, dat geld bijgeven. Maar als je ziet dat we nu structureel 100 miljoen euro moeten besparen, dan had men misschien eerst die bijkomende initiatieven tegen het licht moeten houden”, zegt Nancy Libert (ACOD Onderwijs).

Armoede

Kindergeld stijgt minder snel

Somber nieuws voor ouders die het niet zo breed hebben: het Vlaamse Groeipakket, het vroegere kindergeld, zal de komende jaren maar met één procent toenemen in plaats van de oorspronkelijk voorziene twee procent. Hierdoor neemt hun koopkracht af. Met die maatregel bespaart de regering 65 miljoen euro.

Dat de regering-Jambon hierop bespaart vindt armoede-expert Ive Marx (UAntwerpen) erg verrassend. “De inflatie wakkert aan, de energieprijzen stijgen sterk en de winter komt eraan. Zeker voor eenoudergezinnen is de kinderbijslag een belangrijk deel van hun budget.” Volgens Marx toont de ingreep aan dat de regering-Jambon vooral een budgettaire ingreep voor ogen had. “Eerder dan een visie spreekt hier een besparingslogica.”

Bij professor en armoede-experte Bea Cantillon (UAntwerpen) valt vooral de vrees te horen voor het mattheuseffect. Zij die al voldoende geld hebben, komen er het best vanaf. Zij die al weinig hebben, moeten het nog met minder doen. “Het is niet de eerste keer dat de kinderbijslag niet meestijgt met de inflatie. Nu kalft die verder af. En dat terwijl hij sowieso al achterloopt op de welvaartsgroei in Vlaanderen.”

Dankzij de besparing op het Groeipakket slaagt de regering-Jambon er wel in om een extra bedrag van 58 miljoen euro dat voorzien was voor kinderopvang te vrijwaren. Elders wil de regering nog 34 miljoen euro besparen op het departement Welzijn. Waar is nog onduidelijk.

Varia

Overstromingen en corona

De Vlaamse regering wil ook de hand reiken naar Wallonië na de overstromingen van afgelopen zomer. Ze komt niet zelf met geld over de brug, maar wil wel geld lenen of borg staan voor leningen die Wallonië aangaat. Ook wil Vlaanderen nog rekening houden met extra kosten die de coronacrisis met zich kan meebrengen en zette “voor alle zekerheid” 40 miljoen euro aan de kant. Dat is peanuts vergeleken met de 3,3 miljard euro die de pandemie alleen al tijdens het eerste jaar kostte aan de Vlaamse overheid.