Als je de uitslagen van de stembusgang bekijkt, lijkt het alsof Oost- en West-Duitsland nog steeds bestaan

De Duitse verkiezingskaart met daarop telkens de grootste partij per district toont meteen aan wie zich de winnaar van de verkiezingen mag noemen: de sociaaldemocratische SPD van kanselierskandidaat Olaf Scholz. Waar de partij in 2017 nog uitgeteld leek, kreeg ze zondag over het hele land meer dan 5 procentpunt extra toebedeeld (25,7 procent). Vooral in het noorden en midden van Duitsland staat de partij sterk, net als in de traditionele arbeiderssteden in Noordrijn-Westfalen en in Rijnland-Palts. In totaal was de SPD de grootste in twaalf van de zestien deelstaten.

De SPD lost daarmee de CDU en haar Beierse zusterpartij CSU (samen 24,1 procent) af als sterkste kracht bij onze oosterburen. De christendemocraten, die in 2017 nog bijna de volledige kieskaart zwart kleurden, behouden enkel landelijke delen van Noordrijn-Westfalen en de meeste districten in de rijke zuidelijke Bundesländer Baden-Württemberg en Beieren. Enkel in die twee gebieden zijn ze nog de grootste, vier jaar geleden was dat nog in veertien deelstaten het geval.

Toch verloren CDU en CSU ook in die traditionele christendemocratische burchten pluimen: in Baden-Württemberg verloor de CDU liefst 9,6 procentpunt, in Beieren moest de CSU 7,1 procentpunt prijsgeven. In beide deelstaten gaat het om de slechtste score voor de Union ooit bij landelijke verkiezingen.

De Groenen haalden zondag met 14,8 procent hun beste score ooit – al bleven ze daarmee wel onder de verwachtingen – en zijn voor het eerst ook de sterkste partij in 25 van de 299 districten. Vooral bij een stedelijk publiek vonden de ecologisten aantrek, zoals in Stuttgart, München, Hamburg, Frankfurt, Hannover, Keulen, Leipzig en Berlijn.

Ondanks verlies voor de extreemrechtse AfD (-2,3 procentpunt tot 10,3 procent), kleuren de deelstaten Saksen en Thüringen in het oosten sinds zondag wel weer wat blauwer. De partij was vier jaar geleden in nog geen tien districten de grootste, vandaag is dat wel het geval in een twintigtal regio’s.

Twee van de partijen die in het parlement terechtkomen, waren nergens de grootste. De liberalen van FDP stegen wel licht tot 11,5 procent met sterke resultaten in het noord- en zuidwesten en in Noordrijn-Westfalen. Het uiterst linkse Die Linke tot slot verloor veel van haar pluimen en moest meer dan 4 procentpunt prijsgeven tot 4,9 procent. Haar traditionele wingewesten in de stad Berlijn gingen vooral aan de groenen verloren, in geen enkel district kon de partij de sterkste blijven.

Oost versus west

Een andere opvallende vaststelling is dat er, 32 jaar na de val van de Berlijnse Muur en het IJzeren Gordijn tussen oost en west, nog steeds grote verschillen bestaan tussen de voormalige bondsrepubliek in het westen en de ex-DDR-gebieden in het oosten. Net als bij bijvoorbeeld werkloosheidscijfers en statistieken over het opleidingsniveau of het gemiddeld inkomen, blijken ook de verkiezingen nog altijd voor een breuk tussen oost en west te zorgen.

Dat is vooral goed te zien aan de scores van de extreme partijen Die Linke en AfD. Bovensteende kaarten tonen de uitslag van elke partij in elk district. Hoe donkerder, hoe hoger de score. 

Die Linke kon in Berlijn nog steeds bijna een vijfde van het kiespubliek bekoren en schommelde in de andere voormalige DDR-deelstaten rond de 10 procent. In veel westelijke deelstaten daarentegen haalt de partij geen 5 procent en ging de linkse stem veel meer richting SPD en de Groenen. Die laatste partij doet het in het westen dan ook veel beter in het oosten. 

Hetzelfde beeld is te zien bij het extreemrechtse AfD, dat in 2017 al hoge ogen gooide in het zuidoosten van de voormalige DDR, en dit jaar die machtsbasis verder uitbreidt. In het district Görlitz aan de grens met Polen haalde de partij liefst 32,5 procent, terwijl dat in westelijke steden als Keulen, Hamburg en Aken amper 4 procent en minder was. AfD-kopstuk Jörg Meuthen waarschuwde zondagavond zijn eigen partij dat de AfD een soort ‘Lega Ost’ dreigt te worden, naar analogie met het uiterst rechtse Italiaanse Lega Nord.