Gasprijs stijgt met tien procent in één dag tijd: wat is er aan de hand en wie is de dupe?
De gasprijzen waren al aan een stevige stijging bezig, toen de prijs van aardgas in één dag tijd plots maar liefst tien procent extra de hoogte in ging. Wat is er aan de hand met onze energieprijzen? Wat zijn de gevolgen voor onze portemonnee, maar ook voor onze economie? En wie kan ervoor zorgen dat de prijzen opnieuw zakken? Onze economische expert Michaël Van Droogenbroeck legt het voor je uit.
In één dag tijd is aardgas bijna 10 procent duurder geworden. Van 68,2 euro steeg de prijs naar 74,9 euro, en dat terwijl de prijs van aardgas al een tijdje sterk aan het stijgen was. De reden voor die piek? Sommige klimatologische modellen voorspellen een strenge winter.
Bekijk hier de stijging van de gasprijs van augustus tot nu:
Hoe kunnen we die plotse piek verklaren?
Hoe kan het dat de markt plots zo fel reageert op een aantal klimatologische modellen? "Wat er op zich al een hele tijd speelt, is de eeuwenoude wet van vraag en aanbod", legt onze economische expert Michaël Van Droogenbroeck uit in "Laat". "De prijs wordt gevormd waar die twee elkaar vinden." Het aanbod is op dit moment vrij beperkt. De gaskraan staat niet helemaal open en ondertussen stijgt de vraag omdat de economie het na de coronacrisis weer beter doet. "Dan is er niet zo heel veel nodig om wat paniek te zaaien. Dat gaat zoals bij marktvorming op de beurzen", weet Van Droogenbroeck. "Als er maar één of ander gerucht is, dan kan dat voor een fikse stijging zorgen." Al kan die prijsstijging ook opnieuw snel kalmeren.
Dat gerucht is op dit moment dus de vrees voor een strenge winter. Ook de olieprijs schiet de hoogte in. "Olie staat nu op 80 dollar, dat is het dubbele van een jaar geleden en toen werd er gezegd dat we die hoge olieprijs nooit meer zouden zien. Maar kijk", aldus Van Droogenbroeck. "Ook steenkool is aan een rit naar boven bezig."
Hoe kunnen we de plotse piek verklaren, terwijl de gasprijs al maandenlang stijgt?
Wat zijn de gevolgen van een piek in de energieprijzen?
Matthias Detremmerie is een "trader" bij energieleverancier Elindus en koopt dus gas aan voor het bedrijf. Ook hij merkt dat de vraag naar gas dit jaar vroeg piekt. "We moeten eigenlijk nog geconfronteerd worden met de grootste piek in het gasverbruik richting de winter. Het is heel uitzonderlijk dat de piek zo vroeg valt", zegt Detremmerie. "Dat maakt traders bang dat dat ook de teneur voor de hele winter zal worden. Het zorgt er nu al voor dat het voor de eindklanten een heel stuk duurder is dan een tijdje geleden."
Gezinnen zullen het voelen, maar bedrijven zullen het ook voelen
Die angst van energieleveranciers is volgens Van Droogenbroeck ook niet helemaal ongegrond. "Achter die emotie schuilt natuurlijk wel meer. Als het een koude winter wordt, en de vraag stijgt nog meer, is het dan allemaal nog houdbaar?"
Hoe ervaart trader bij energieleverancier Elindus de hoge prijzen? Ontdek zijn ervaring hier:
Wat nu met onze eigen energiefactuur? Zullen we de piek op de groothandelsmarkten ook voelen in onze eigen portemonnee? "De hoge olieprijs voelen we nu al. De maximumprijs voor diesel is gestegen tot een recordhoogte. Ook de hogere gasprijzen gaan we voelen in onze factuur", weet Van Droogenbroeck. "Vooral wie een variabel contract heeft, zal dat voelen en ook onze elektriciteitsproducenten voelen hun brandstofprijzen flink stijgen. Dat zal ook daar doorwegen. Dus ja, gezinnen zullen het voelen, maar bedrijven zullen het ook voelen."
Wie moet er rekening houden met een gepeperde energierekening? En zal de gasprijs onze economische groei afremmen? Michaël Van Droogenbroeck legt uit:
Wie kan de hoge prijzen drukken?
Dan rest de vraag welke impact die torenhoge prijzen kunnen hebben op onze economie, die na corona opnieuw aan het groeien is. "Je krijgt een vreemde paradox", legt Van Droogenbroeck uit. "De prijzen stijgen door de economische groei, want de vraag stijgt. Dat zou tot gevolg kunnen hebben dat die groei fnuikt omdat gezinnen nu eenmaal een deel van hun budget zullen moeten besteden aan energiekosten en dus niet zullen kunnen consumeren. Bedrijven zullen ook duurder moeten produceren." Onze economische groei, die aan de basis ligt van de hoge prijzen, zou precies die groei dus ook wel eens kunnen afremmen.
De makkelijke oplossing is hopen dat het aanbod stijgt
Waar dat eindigt, weet niemand. "Een groot deel zal afhangen van de winter. Krijgen we een koude winter en stijgt die vraag verder? Dan is dat geen goed nieuws", aldus Van Droogenbroeck. "De makkelijke oplossing is natuurlijk hopen dat het aanbod stijgt. Zowel olie- als gasproducenten kunnen, als ze de kranen wat verder openen, het aanbod proberen te stabiliseren. Dan kan dat prijsevenwicht wat naar beneden. Maar dan zijn we afhankelijk van hun goodwill en het gaat dan meestal niet om de meeste stabiele regimes."
Maar ook onze eigen overheid zou kunnen helpen om onze energiefactuur te verlagen, door bijvoorbeeld het btw-tarief van 21 procent naar 6 procent te verlagen. In het verleden gebeurde dat al eens, maar in de Septemberverklaring sprak de Vlaamse regering met geen woord over hulp vanuit de overheid.
Wat kan onze overheid doen om de energieprijzen te drukken en doet ze dat ook? Michaël Van Droogenbroeck legt uit:
"Andere landen doen het wel en halen bijvoorbeeld wat taksen uit de energiefactuur, geven subsidies of zorgen voor maximumprijzen", aldus Van Droogenbroeck. "De vraag is eigenlijk of dat veel uithaalt? Het kan wel een doekje voor het bloeden zijn, maar in wezen moet je ervoor zorgen dat de prijzen voor gas en olie zelf naar beneden gaan en dat gaat niet gebeuren met ingrepen van overheden. Al kan het voor de consument natuurlijk wel wat betekenen."