RTBF-documentaire brengt nieuwe feiten aan het licht in Operatie Propere Handen: zes vragen over het onderzoek

Waarover gaat Propere Handen alweer?

Op 10 oktober 2018 om 6 uur ’s ochtends viel de federale politie gelijktijdig binnen op 44 verschillende locaties in binnen- en buitenland bij personen en clubs uit de voetbalwereld. Na een maandenlang onderzoek bleek dat ‘operatie Propere Handen’ in essentie bestond uit twee grote luiken: een luik omkoping en een luik financiële fraude.

Van het eerste luik is intussen al heel veel bekend: het gaat om het proberen beïnvloeden van een aantal wedstrijden op het einde van het seizoen 2017-2018 in de strijd om de degradatie, waarbij vooral Waasland-Beveren en KV Mechelen betrokken waren. De grote spilfiguur hier is Dejan Veljkovic, een Antwerpse spelersmakelaar van Servische origine. Omdat deze zaak ook belangrijke gevolgen had voor de Belgische competitie overhandigde het parket al snel elementen uit het strafdossier aan de Belgische Voetbalbond (KBVB). Op 1 juni 2019 besliste de Geschillencommissie van de KBVB onder andere om KV Mechelen naar 1B te degraderen, wat later werd teruggedraaid door het Belgische Arbitragehof voor de Sport. Maar daarmee is de kous niet af, ook het gerecht zal hiervoor nog mensen vervolgen.

Anderzijds is er het luik financiële fraude, dat minder aan bod kwam in de media maar wel veel uitgebreider is. Hierbij gaat het onder meer over het witwassen van geld, het ontduiken van btw en het aannemen van geheime commissies bij transfers. Spilfiguren in dit verhaal waren Veljkovic – hij opnieuw – en Mogi Bayat, een Waalse voetbalmakelaar van Iraanse origine. Het is vooral dat tweede luik dat enorm tijdsintensief is, en de belangrijkste reden dat het onderzoek intussen al meer dan drie jaar aansleept. Daarbij moeten duizenden documenten en geldbewegingen in kaart worden gebracht.

Hoe ging de bal aan het rollen?

Veljkovic voelde zich de koning te rijk en hij werd onvoorzichtig. Al in 2013 deed de Cel voor Financiële Informatieverwerking onderzoek naar de verrichtingen van de voetbalmakelaar. Daarna kwam daar ook nog een melding bij van een bankkantoor in Genk. Daar had Veljkovic in de loop der jaren honderdduizenden euro’s cashgeld afgehaald. En zo kwamen de speurders er snel achter dat Veljkovic een hele constructie met tal van bedrijfjes had opgezet om de lonen van trainers en spelers op een fiscaalvriendelijke manier te kunnen betalen.

Nadat ze het rekeningenonderzoek achter de rug hadden, gingen de speurders over tot telefonieonderzoek, telefoontaps en werden er zelfs bepaalde personen geschaduwd. Op die manier raakten steeds meer mensen van de voetbalwereld betrokken in het onderzoek. Altijd weer moesten er nieuwe telefoontaps worden aangevraagd. Bedoeling was om zo het hele netwerk in kaart te brengen. Het was dus eerder bij toeval dat de onderzoekers de omkoping op het spoor kwamen.

Wie is er intussen allemaal bij betrokken?

Wat eerst een eenvoudig financieel onderzoek leek naar de handel en wandel van één voetbalmakelaar, kreeg steeds meer vertakkingen. En dat leidde tot de inval eind 2018. Zo kregen onder andere voetbalclubs Club Brugge, Anderlecht, RC Genk, Standard, AA Gent, Oostende, Kortrijk en Lokeren speurders over de vloer. Allerlei documenten en computers werden daarbij in beslag genomen. Daarnaast moesten ook heel wat hoofdrolspelers van het Belgisch voetbal langsgaan bij het federaal parket in Hasselt, waar ze op de rooster gelegd werden.

Het ging daarbij over scheidsrechters, spelers, bestuurders, makelaars en journalisten. Veljkovic en Bayat moesten zelfs enkele weken in voorarrest. Uiteindelijk zouden 23 personen in verdenking gesteld worden, waarbij onder anderen trainers Peter Maes en Ivan Leko, voetballers Fabien Camus en Olivier Myny, scheidsrechters Sébastien Delferière en Bart Vertenten, voetbalmakelaars Walter Mortelmans en Karim Mejjati, en bestuurders Dirk Huyck en Thierry Steemans.

Waarvan worden zij allemaal beschuldigd?

Naast de omkopingszaak gaat het vooral om financiële fraude. Veljkovic deed dat vooral door het opzetten van tal van postbusbedrijven in Montenegro, Servië en Macedonië. Die werden bestuurd door stromannen of familieleden. In theorie zouden zij instaan voor het scouten van voetballers in de Balkan, maar in de praktijk waren ze doorsluishavens. Via valse facturen bij tal van Belgische clubs kon Veljkovic er op die manier voor zorgen dat zijn klanten – voetballers en trainers – op een fiscaalvriendelijke manier werden vergoed. Op dat geld moest geen personenbelasting worden betaald. Via een omwegje kwam het dan opnieuw op zijn rekening terecht. Veljkovic ging het in contanten afhalen en uitdelen aan zijn klanten. 

In het geval van Bayat gaat het vooral over het ontduiken van btw bij de invoer van dure merkhorloges. Toen de speurders bij hem binnenvielen vonden ze tal van lege horlogedoosjes, waarvan Bayat beweert dat hij die verzamelt. Maar uit de onthullingen van de voorbije dagen blijkt vooral dat hij de horloges gebruikte om spelers en bestuurders om te kopen. Door het bewaren van die doosjes en de echtheidscertificaten had hij compromitterend materiaal in handen. In totaal vertegenwoordigden de horloges een waarde van acht miljoen euro.

Gisteren kwamen er in een reportage van de RTBF nog een aantal beschuldigingen bij aan het adres van Olivier Renard. Die zou tijdens zijn periode als sportief directeur bij Standard 75.000 euro smeergeld ontvangen hebben van Veljkovic voor zijn medewerking bij het binnenhalen van bepaalde spelers. 12.500 euro daarvan zou betaald zijn in de vorm van een horloge voor zijn vrouw. En scheidsrechter Sebastien Delferière zou in 2017 dan weer de wedstrijd Charleroi–AA Gent vervalst hebben door twee strafschoppen niet te fluiten en Charleroi zo aan de zege te helpen. Delferière was in die periode goed bevriend met Veljkovic: zij telefoneerden in enkele maanden liefst 262 keer met elkaar. 

Tegen wanneer zal het onderzoek afgerond zijn?

Volgens bepaalde bronnen zouden er eind volgende maand meer dan vijftig beschuldigden worden voorgeleid bij de onderzoeksrechter, die beslist over een eventuele doorverwijzing naar de correctionele rechtbank. Maar het parket wil hier zelf geen datum op plakken. “Het is een groot dossier omdat er altijd nieuwe deuren opengaan, die we moeten onderzoeken”, zegt woordvoerder Eric Van Duyse. “Vorig jaar werd ook al verklaard dat alles binnen twee à drie maanden zou zijn afgerond, maar dat lukte niet. We gaan ons dus niet meer aan een timing wagen.”

Wat kunnen de gevolgen zijn?

In het wetboek staan er zware gevangenisstraffen en boetes op fraude en omkoping. Een aantal beschuldigden lopen dus zeker het risico om achter de tralies te belanden. Door de grootte van het onderzoek en het aantal beschuldigden zou het heel lang kunnen duren voordat de rechtszaak van start gaat. En dan spreken we nog niet over de eventuele gerechtelijke gevolgen die later kunnen opduiken. Zo liet AA Gent al verstaan dat het een burgerlijke procedure zou starten om schadevergoeding te verkrijgen als zou blijken dat zijn wedstrijd tegen Anderlecht vervalst was. 

Ook zouden veroordeelde bestuurders die momenteel nog werkzaam zijn bij hun respectievelijke clubs voor problemen kunnen zorgen. In het reglement van de Voetbalbond staat immers dat clubs met veroordeelde bestuurders geen licentie krijgen. Er zou dan niks anders opzitten dan hen op straat te zetten.