Zal er dit jaar een griepepidemie zijn? En wanneer laat ik me best vaccineren? 5 vragen en antwoorden

Traditioneel start het griepseizoen bij ons eind december en valt het hoogtepunt – het moment waarop de meeste mensen griep krijgen – rond eind januari-begin februari. "Aan griep sterven ook elk jaar tussen de 500 (een mild griepjaar) en 5.000 mensen (een sterk griepjaar)", weet viroloog Marc Van Ranst. "Als je dat vergelijkt met de ruim 25.000 coronasterfgevallen, dan kan je niet anders dan beseffen dat het coronavirus veel meer slachtoffers maakt."

Om te voorspellen hoe het griepseizoen er bij ons zal uitzien, kijken de virologen naar het zuidelijk halfrond. Het is immers van daar dat de griep overwaait naar ons. “Dit jaar is de grafiek daar zo vlak als iets”, aldus Marc Van Ranst. “Er zijn wel een aantal griepvirussen gedetecteerd, maar er zijn geen doden gevallen.”

Maar dat betekent niet dat ook wij gespaard zullen blijven van een grote griepepidemie. Van Ranst spreekt over vier mogelijke scenario's:

1. Er is geen griep. "Dat hebben we vorig jaar gezien en zou dit jaar ook het geval kunnen zijn."
2. Er is meer griep dan normaal. "Omdat we in de winter van 2020-2021 geen griep hebben gehad, is onze natuurlijke immuniteit tegen de griep verminderd. Daardoor is de groep die dit jaar wel eens griep zou kunnen krijgen, groter dan normaal", legt Van Ranst uit.
3. De griep duikt op, maar krijgt niet de kans om echt door te breken. "Een aantal coronamaatregelen zijn een gewoonte geworden. Er zijn nog steeds veel mensen die afstand houden of een mondmasker dragen, en we wassen onze handen ook meer. Dat zijn maatregelen die ook het griepvirus tegenhouden."
4. Er komt een grote grieppandemie. "Dat is de mogelijkheid die niemand wil horen", weet Van Ranst, "maar die kans bestaat, al verwachten we het niet meteen". "De hele virusmarkt is op dit moment verstoord, de marktleider is weg. Als er dan een nieuw griepvirus komt, krijgt het vrij spel."

De risicogroep voor het griepvirus is dezelfde als die voor het coronavirus. Het gaat dus voornamelijk om oudere mensen en mensen met onderliggende aandoeningen. “Maar ook zwangere vrouwen krijgen best een griepvaccin, en mensen die samenwonen of zorgen voor risicopatiënten”, vult Van Ranst aan.

Dit jaar zijn er 3,78 miljoen griepvaccins beschikbaar in ons land. Dat is een kwart meer dan vorig jaar. “Belangrijk om te weten is dat niet de overheid de griepvaccins bestelt, zoals bij de coronavaccins, maar dat de griepvaccins worden aangeleverd door de firma’s die ze op de markt brengen”, benadrukt Van Ranst. “Zij bepalen dus hoeveel vaccins we krijgen, afhankelijk van hoeveel ze denken er te kunnen verkopen.”

Er zijn dus meer vaccins, maar niet iedereen die een coronavaccin kreeg, kan zich ook laten vaccineren tegen de griep. Van Ranst vraagt daarom om eerst de risicogroep aan de beurt te laten.  “Als er dan nog vaccins over zijn, kan iedereen die dat wenst er één gaan halen."

Vanaf 1 oktober kan je voor een griepvaccin terecht bij je apotheker. Het federaal geneesmiddelenagentschap FAGG bevestigt bovendien dat daar geen voorschrift voor nodig is. Als je behoort tot de door het RIZIV gedefinieerde doelgroep, kan je bovendien onmiddellijke terugbetaling krijgen in de apotheek. 

Volgens viroloog Van Ranst reserveren mensen die tot de risicogroep behoren best nu al hun vaccin. “Je moet het vaccin nog niet gaan afhalen, want het is beter om het bij de apotheker te laten liggen.” Als je toch graag al een vaccin in huis hebt, is het belangrijk dat je het op de juiste manier bewaart. “Een vaccin ligt het best in het midden van de koelkast”, weet Van Ranst. “Niet in het eiervakje in de deur want daar is het te warm, en ook niet tegen het koelelement achteraan want dat is dan weer te koud. Als je de koelkast vaak opent en weer sluit, bewaar je het vaccin best ook in een vershouddoosje.”

De sensibiliseringscampagne voor het griepvaccin begint vanaf 15 oktober. “Maar oudere en zwakkere mensen laten het vaccin best half november zetten”, aldus Van Ranst. “Het griepvaccin werkt ongeveer zes maanden, maar bij ouderen kan dat minder lang zijn, dus het is belangrijk dat ze zich nog niet te vroeg laten vaccineren.”

Ondertussen heeft de regering beslist om alle 65-plussers uit te nodigen voor een derde prik tegen het coronavirus. Deze "booster" zou extra bescherming moeten geven en zou bij de meeste 65-plussers nog dit jaar gezet moeten worden. Maar mag je het griepvaccin dan wel nog laten zetten dit jaar? Moet er een bepaalde tijd zitten tussen je corona- en je griepprik?

Volgens viroloog Marc Van Ranst niet. “We hebben twee armen gekregen dus we kunnen perfect in de voormiddag het griepvaccin krijgen in de ene arm en in de namiddag het coronavaccin in de andere arm”, reageert hij. Al is er volgens hem niet meteen een reden voor. “Het kan handiger zijn om twee weken tussen de prikken te laten omdat je de nevenwerkingen van het ene vaccin dan niet kan verwarren met de nevenwerkingen van het andere vaccin.”

En voor alle duidelijkheid, voor risicogroepen zijn beide vaccins aan te raden want het coronavaccin werkt niet tegen de griep. “Daar bestaat geen enkele twijfel over: het coronavaccin beschermt tegen COVID-19, zelfs niet tegen de andere coronavirussen, laat staan tegen de griep", besluit Van Ranst.