Met militaire kracht: hoe één man Portugal naar vaccinatiegraad van 98 procent volwassenen bracht
In Portugal hebben bijna alle volwassenen zich laten vaccineren tegen het coronavirus. Maar liefst 98 procent heeft zijn eerste prik gehad. Het land staat daarmee op de eerste plaats in de wereldranking. Dé man die het succes op zijn naam mag schrijven? Henrique Gouveia e Melo, een viceadmiraal, met veel gezag, die zijn militaire achtergrond uitbuitte.
Eerst even wat cijfers op een rijtje: 97,9 procent van alle volwassenen (18+) heeft in Portugal een eerste prik gehad, 90 procent is volledig gevaccineerd. Als we kijken naar de totale bevolking (inclusief kinderen en jongeren) gaat het om 87,8 procent met een eerste prik en 85,2 procent dat volledig gevaccineerd is.
En dat is op alle vlakken wereldtop. Ook Vlaanderen - waar ook heel wat mensen zich lieten vaccineren - moet Portugal laten voorgaan. Ter vergelijking: in Vlaanderen heeft zowat 90 procent van de volwassen bevolking twee prikken gekregen, bij de totale bevolking is dat 79 procent.
In Portugal zijn ze tevreden. "We geloven dat we het punt van groepsimmuniteit hebben bereikt", zei Henrique Gouveia e Melo, de leider van de taskforce vaccinatie, onlangs nog met enige trots. "Het ziet er heel goed uit."
De wereldtop, dus, en dat terwijl de vaccinatiecampagne in Portugal een zeer aarzelende start kende. "Oorspronkelijk was de leider van de taskforce vaccinatie een politicus, een lid van de socialistische partij", zegt correspondent José Da Silva in "De ochtend" op Radio 1. "Hij maakte er een puinhoop van. Toen het land vaccins begon te krijgen, lukte het hem niet om de campagne op te starten. Het was snel duidelijk dat hij weg moest."
Beluister hier het volledige gesprek met José Da Silva in "De ochtend" op Radio 1:
Portugal beste van de klas op gebied van vaccinatiecijfers
In zijn plaats kwam de nummer twee van de taskforce: Gouveia e Melo, een vice-admiraal, die zich ook liet omringen door andere militairen. Hij zette in de taskforce wiskundigen, artsen en strategische experts van het leger. "Het is een zeer competente persoon", zegt Da Silva. "Hij straalt veel gezag uit en wekt vertrouwen bij de bevolking. In geen tijd heeft hij vaccinatiecentra uit de grond gestampt en zorgde hij ervoor dat heel wat Portugezen zich lieten vaccineren."
Zijn geheim? Zijn militaire achtergrond, zo klinkt de verklaring. "Militairen stralen gezag uit en dat is belangrijk voor Portugezen. Zij geloven in autoriteit. Ze geloven in de politie en de overheid. Het was een goede zet van de regering om hem aan het hoofd te plaatsen." Meteen toonde hij ook hoe militairen, verplegers en artsen een na een een vaccin kregen. Daarmee wilde hij de bevolking overtuigen dat de vaccins veilig zijn.
Gouveia e Melo buitte zijn militaire achtergrond ook uit. Als hij in het openbaar verscheen of interviews gaf, deed hij dat in zijn legeruniform en hij schuwde grootse uitspraken niet. Hij voerde "een wereldoorlog tegen het virus" en het virus was "een moordenaar", zo zei hij.
Deze zomer zag de man nóg een opportuniteit. Demonstranten blokkeerden toen een vaccinatiecentrum in de hoofdstad Lissabon. Gouveia e Melo trok zijn uniform aan en trok ernaar toe, onder het oog van de camera. "Ze riepen "moordenaar, moordenaar, moordenaar", naar mij", zei hij zelf achteraf. "Ik zei dat de échte moordenaar het virus is. Ik heb altijd geprobeerd om op een zeer oprechte en eerlijke manier te communiceren over alle twijfels en problemen."
Bekijk hier de beelden van hoe Gouveia e Melo door de demonstranten trok:
"De man spreekt heel rustig en wekt zo veel vertrouwen", zegt José Da Silva nog. "Iedereen is gek op hem, zelfs de jongeren. Wanneer hij de laatste weken vaccinatiecentra bezocht, stonden jongeren op en begonnen ze te applaudisseren."
Bekijk hier vanaf minuut 0:36 de aankomst van Gouveia e Melo in een vaccinatiecentrum, waar hij op applaus werd onthaald:
Het is een aanpak die werkte, maar die óók kritiek veroorzaakt. "Het leek echt alsof hij een oorlog voerde", zegt de Portugese psycholoog Laura Sanches in The New York Times. "Hier hebben we niet echt een cultuur van autoriteiten in vraag te stellen. Hij creëerde door zijn aanpak een gevoel van angst, waardoor mensen nog gehoorzamer werden dan anders."
Ondertussen heeft Portugal op 1 oktober bijna alle coronamaatregelen opgeheven. Net als bij ons gingen ook daar de nachtclubs open. "Afgelopen vrijdag was hier vrijheidsdag. Het was erg druk in de dancings. Honderden jongeren stonden er in rijen. Ze waren blij dat ze weer konden gaan dansen. En dat kan omdat ook zij zich massaal hebben laten vaccineren."