Waarom we het recht hebben om te weten hoeveel Bracke en zijn collega's bijverdienen - Marc Hooghe

Marc Hooghe is gewoon hoogleraar politieke wetenschappen aan de KU Leuven.

Transparantie is meestal de beste verdediging. Dat blijkt ook nu weer uit de manier waarop het Gentse schepencollege de angel uit het Publipart-dossier heeft gehaald.

Iedereen kan nu keurig nalezen dat burgemeester Termont jaarlijks 4.870,77 euro netto ontvangt voor zijn job bij het waterleidingsbedrijf. De volledige lijst is best informatief: bij het ziekenhuis krijg je niet meer dan 200 euro per jaar, en bij de intercommunale die het crematorium uitbaat moet je het als bestuurder stellen met 150 euro per jaar. En lid zijn van de vzw Toerisme Leiestreek brengt zelfs helemaal niets op.

Maar los van deze anekdotes: de lijst heeft het voordeel dat er een eind wordt gemaakt aan alle roddels en insinuaties. We weten nu dat burgemeester Termont inderdaad een mooi bedrag ontvangt voor zijn mandaat bij het gastransportbedrijf Fluxys, maar gelet op de verantwoordelijkheid kun je dat bedrag niet overdreven noemen.

Als we nu nog de bijverdiensten van Tom Balthazar (SP.a) en Geert Versnick (Open VLD) zouden vernemen, dan is het weer helemaal overzichtelijk en kunnen we een eind maken aan heel de affaire.

Bij deze meteen een warme oproep aan alle lokale mandatarissen in ons land: volg gewoon het Gentse voorbeeld, en gooi alles op internet. Als je niets te verbergen hebt, dan kun je die informatie beter helemaal vrijgeven.

Aangezien Gent de op één na grootste stad is van Vlaanderen, kunnen we er van uitgaan dat die stad ook de grootste en beste betaalde mandaten kan claimen. Als een schepen uit Spiere-Helkijn wat bijklust in de lokale intercommunale, dan zal dat dus waarschijnlijk om een kleiner bedrag gaan.

Dus kortom, geachte schepenen, burgemeesters, provincieraadsleden en bestendig afgevaardigden: publiceer gewoon de lijst, in volle transparantie, en dan maak je meteen een einde aan alle roddels en verdachtmakingen.

Nu ik toch gratis en ongevraagd advies aan het geven ben: is het geen mooie opdracht voor de Vereniging van Vlaamse Steden en Gemeenten (VVSG) om zo’n website te hosten, zodat alle lokale mandatarissen daar keurig de bedragen kunnen invullen? Gewoon de cijfers geven zou meteen een einde maken aan het huidige klimaat van halve en hele schandalen.

Een dergelijke volledige publicatie zou ook meteen een einde kunnen maken aan het huidige partijpolitieke spelletje, waarbij elke fractie de andere verwijt dat ze zakkenvullers zijn. Ten eerste is dat weinig terecht: elke politieke partij is nu eenmaal vertegenwoordigd in het rijke kluwen van besturen en raden van beheer in ons land. Behalve bij de PVDA en het Vlaams Belang zijn er in ons land geen politici die een belofte van armoede en gehoorzaamheid hebben afgelegd.

Ten tweede wakkert dat enkel de sfeer van verdachtmakingen aan: zo lijkt het alsof alle politici zakkenvullers zijn. Een dergelijke boodschap gaat er natuurlijk altijd in, maar in werkelijkheid is dat duidelijk niet het geval. Als ik alle inkomens van burgemeester Termont (foto) optel, dan komt hij ongeveer aan 7.000 euro netto/maand.

Zoals alle Gentenaars weten: de man leeft letterlijk voor zijn job, en hij werkt gewoon overdag en ’s avonds, tijdens de week en in het weekend. Ik zou zijn job niet willen doen, ook niet voor zo’n bedrag.

Het is dus weinig zinvol dat de ene partij de andere gaat bestoken met allerlei verwijten, aangezien er niemand zonder zonde is. De overgang naar een meer transparante politieke cultuur kan ook alleen maar slagen als alle partijen samen de stap zetten.

Het is totaal niet zinvol dat er in een intercommunale twee soorten bestuurders zouden zijn: aan de ene kant de SP.A-vertegenwoordigers die géén zitpenning krijgen, omdat hun partij nu eenmaal altijd in de klappen deelt, en aan de andere kant de vertegenwoordigers van Open VLD en N-VA die wel een centje mogen bijverdienen.

De regel kan daarbij overigens duidelijk zijn: alle inkomsten die voortvloeien uit een politiek mandaat dienen transparant te zijn. De vergelijking die Siegfried Bracke maakte, gaat daardoor niet op.

Als de advocaat om de hoek binnenkort gemeenteraadslid wordt, dan hoef ik inderdaad niet te weten hoeveel zijn praktijk eigenlijk opbrengt.

Maar Bracke werd door Telenet niet gevraagd als adviseur omwille van zijn gevorderde technische kennis over hoe telefooncentrales werken, of over hoe je de openbare omroep concurrentie kunt aandoen.

De Kamervoorzitter werd door Telenet gevraagd, juist omwille van zijn politieke functie, en omdat hij een bepaalde partij vertegenwoordigt. De kiezers hebben daardoor het recht te weten hoeveel de Kamervoorzitter nog bijverdiende met allerhande adviezen aan dit bedrijf.

Alle intercommunales en dergelijke scheppen onvermijdelijk een vermoeden van belangenbehartiging en zelfbediening. De meest radicale oplossing zou natuurlijk zijn dat politici dan niet meer in die raden van bestuur zouden zetelen, zoals collega hoogleraar economie Paul De Grauwe voorstelt. Ik weet niet of dit aangewezen is.

Een schepen of burgemeester vertegenwoordigt nu eenmaal de belangen van haar/zijn stad in bijvoorbeeld een waterleidingsbedrijf. Als de schepen dat niet zelf doet, wie dan wel? Je zou daar kunnen werken met onafhankelijke bestuurders die door het stadsbestuur worden aangeduid, maar dan verschuif je weer het probleem. Iemand moet dan immers weer controleren wat die onafhankelijke bestuurders daar allemaal doen, en of ze wel handelen in het belang van de stad.

Gemeentebesturen en intercommunales zijn nu eenmaal nauw met elkaar vervlochten, en het is zo goed als onmogelijk daar een waterdichte scheidingsmuur tussen te plaatsen.

Wat natuurlijk wel kan is het zo transparant mogelijk te maken. Intercommunales hoeven niet meer bestuurders te hebben dan noodzakelijk is. Een renumeratiecommissie kan ook bepalen wat een redelijke vergoeding is voor bewezen diensten. En de burger heeft het recht om te weten wie hoeveel verdient voor welk soort werk. Zou er, over de partijgrenzen heen, geen consensus kunnen gevonden worden over dat soort redelijke voorstellen?