Wie moet bang zijn voor de Pandora Papers? Ook 1.200 Belgen hebben constructies in belastingparadijzen

In de ‘Pandora Papers’ zijn documenten gelekt van veertien kantoren die constructies in belastingparadijzen opzetten. Ze openen een doos van Pandora, met meer dan 11,9 miljoen bestanden over postbusvennootschappen in beruchte belastingparadijzen. Het gaat om 2,94 terabyte aan vertrouwelijke gegevens, schrijft De Tijd. De krant werkte voor ons land mee aan het dossier, samen met Knack en Le Soir. Eerder was al sprake van een soortgelijk onderzoek, de ‘Panama Papers’. Daarbij bleven de onthullingen beperkt tot één advocatenkantoor in Panama, Mossack Fonseca. Dat leidde vijf jaar geleden tot een stortvloed aan financiële schandalen over de hele wereld. Nu is het onderzoek afkomstig uit gelekte documenten van veertien kantoren.

Volgens de betrokken media komen zeker 35 huidige en voormalige wereldleiders voor in het onderzoek. Onder hen de Britse oud-premier Tony Blair en koning Abdullah van Jordanië, en de presidenten van Oekraïne, Kenia en Ecuador. De Tsjechische premier Andrej Babis blijkt via postbusvennootschappen in Monaco een kasteel van ruim 19 miljoen euro te hebben gekocht aan de Franse Rivièra, dat hij als overheidsfunctionaris nooit aangaf. De president van Ecuador Guillermo Lasso hield bankrekeningen verborgen via een schimmige stichting in Panama. Ook de Russische president Vladimir Poetin komt zijdelings aan bod in de papers. Dit via zijn inmiddels overleden rechterhand, Petr Kolbin.

Daarnaast blijken ook wereldbekende sterren zoals Elton John, Shakira, ex-model Claudia Schiffer en voormalig Beatles-drummer Ringo Starr constructies te gebruiken in notoire belastingparadijzen zoals de Britse Maagdeneilanden.

Van misdaadauteur tot rapper

Op de lijst zouden naast vermogende Belgen ook advocaten, IT-specialisten en een hele rist andere profielen opduiken. Zo is er sprake van een misdaadauteur, een chirurg, een professor, een mental coach, de eigenaar van een beleggingsgids, een Brusselse rapper, een radiopresentator, de zaakvoerder van een gokbedrijf, tot zelfs een jonge bitcoinmiljonair of een voormalige voetballer uit eerste klasse, schrijft De Tijd. Maar er duiken ook namen op van drugscriminelen.

Bij onze noorderburen is de opvallendste naam wellicht die van Wopke Hoekstra, minister van Financiën in de ontslagnemende Nederlandse regering. Vanaf 2009 kocht hij aandelen van Candace Management Limited op de Britse Maagdeneilanden. Die postbusvennootschap gebruikte een Nederlander, Jeroen Harderwijk, voor zijn safariparken in Afrika. Tijdens een crisisperiode zou Harderwijk sympathisanten zoals Hoekstra gevraagd hebben aandelen van hem te kopen. Hoekstra zegt ter verdediging dat hij niet wist dat de vennootschap op de Britse Maagdeneilanden gevestigd was en dat hij de aandelen verkocht in oktober 2017, vlak voor hij minister van Financiën werd. Als senator van 2011 tot 2017 gaf hij de participatie niet aan, maar dat zou geen verplichting zijn geweest.

De Pandora Papers leggen bloot hoe anno 2021 nog altijd duchtig constructies in belastingparadijzen worden gebruikt. De gelekte documenten dateren voornamelijk van 1996 tot en met 2020. Ze gaan over meer dan 29.000 begunstigden van postbusconstructies, die tot in 2018 werden opgericht. Het gaat om mensen uit meer dan 200 landen.

Opvallend is de rol van Zwitserland in het dossier. Meer dan 90 adviseurs in Zwitserland wijzen hun internationale klanten de weg naar kantoren in belastingparadijzen. De Zwitserse adviseurs moeten minder strikte regels volgen dan banken bij het screenen van klanten en de risico’s op witwassen. De gelekte documenten tonen aan dat tussen 2005 en 2016 zeker 26 Zwitserse kantoren klanten hebben geholpen die later in opspraak kwamen voor witwassen of financiële criminaliteit.