Tijdens het hoogtepunt van de pandemie werden controleurs van De Lijn vooral ingezet om passagiers te wijzen op de mondmaskerplicht en “ter ondersteuning van de chauffeurs”, aldus De Lijn. Zeker in grote steden werd al snel duidelijk dat er vrijwel niet gecontroleerd werd. Dat publieke geheim vertaalt zich nu in hoge aantallen zwart- en grijsrijders.

Ter vergelijking: in september 2019, toen er van corona nog geen sprake was, werden in heel Vlaanderen 130.234 reizigers gecontroleerd. Er werden 4.461 pv’s opgesteld, wat neerkomt op 3,43 procent van de gecontroleerde reizigers die toen geen geldig vervoersbewijs konden voorleggen. In september 2020 werden slechts 14.241 reizigers gecontroleerd en werden er 320 pv’s opgesteld, wat neerkomt op 2,25 procent aan zwart- of grijsrijders. In september dit jaar werden 60.040 reizigers gecontroleerd en werden er 7.070 pv’s opgesteld. 11,78 procent van de gecontroleerde reizigers kon geen geldig vervoersbewijs voorleggen.

Minder sociale controle

Reizigersorganisatie TreinTramBus is niet opgezet met deze cijfers en wijt de stijging aan het gebrek aan controles, maar ook indirect aan de coronamaatregelen die gelden op het openbaar vervoer. “Sinds het begin van coronaperiode is de sociale controle door de chauffeur bij het opstappen weggevallen”, zegt woordvoerder Peter Thoelen. “Voor sommige reizigers is dat ongetwijfeld een uitnodiging om mee te rijden zonder te betalen. We pleiten ervoor om de bussen en zeker trams weer in volle omvang te gebruiken, met verplichte opstap aan de voorste deur. De vaccinatiegraad in Vlaanderen is hoog genoeg om die stap eindelijk te zetten, vooral omdat alle reizigers nog steeds een mondmasker dragen.”De Lijn wil geen rechtstreeks verband leggen tussen het lage aantal controles tijdens de coronaperiode en de hoge cijfers van zwartrijders. “Uit de cijfers blijkt duidelijk dat het inzetten van controleurs ervoor zorgt dat het aantal reizigers zonder geldig vervoerbewijs daalt.”