Rechter schort omstreden abortuswet in Texas tijdelijk op: ‘De strijd is nog maar net begonnen’

Wat houdt de nieuwe wet in?

De ‘heartbeat bill’, die begin september inging, verbiedt abortus van zodra bij de foetus een hartslag kan worden vastgesteld, ongeveer in de zesde week van de zwangerschap. Op dat moment weten de meeste vrouwen nog niet dat ze zwanger zijn. Concreet komt het erop neer dat zo’n 85 procent van de Texaanse vrouwen die hun zwangerschap willen laten beëindigen, dat niet meer in Texas zou kunnen doen.

Uitzonderingen voor slachtoffers van verkrachting of incest zijn er niet. Alleen als de gezondheid van de vrouw in gevaar is, kan een uitzondering worden gemaakt. 

Daarnaast kan iedereen die een vrouw helpt om abortus te plegen, gestraft worden. Dat geldt voor dokters, maar bijvoorbeeld ook voor taxichauffeurs die zwangere personen naar een abortuskliniek rijden of mensen die de vrouw financieel steunen.

Opmerkelijk is ook dat er een online meldpunt is opgericht, waar iedereen overtredingen tegen de wet kan aangeven. Een klacht die uiteindelijk leidt tot een veroordeling, levert de melder 10.000 dollar op, te betalen door degene die aangeklaagd werd.

Hoe werd de wet onthaald?

De wet lokt in heel de VS scherpe reacties uit. Eerder deze maand kwamen nog tienduizenden Amerikanen op straat. In Washington, de Texaanse hoofdstad Austin en honderden andere Amerikaanse steden werd betoogd voor het grondwettelijk recht op abortus.

Een avond eerder roerde ook popzangeres Billie Eilish zich in het debat. Tijdens een optreden in Texas stak ze haar middelvinger op tegen het beleid, en vroeg ze haar publiek om hetzelfde te doen. “Mijn lichaam, mijn fucking keuze”, schreeuwde ze.

Amerikaans president Joe Biden noemde de nieuwe wet eerder “bizar en extreem” en veroordeelde ze scherp. Zijn regering klaagde de staat Texas aan. Volgens minister van Justitie Merrick Garland kan een staat geen enkele vrouw het recht op abortus ontzeggen voordat de baby levensvatbaar is. Dat is volgens een uitspraak van het Hooggerechtshof in 1973 ongeveer in de 24ste zwangerschapsweek.

Wat betekent de beslissing van de rechtbank?

“Deze rechtbank zal de beledigende wetgeving geen dag langer goedkeuren”, oordeelde rechter Robert Pitman. In afwachting van de rechtszaak die door de regering werd ingespannen, mag de nieuwe abortuswet niet gehandhaafd worden. Het Amerikaanse Hooggerechtshof had eerder juist besloten dat de wet tot een definitieve uitspraak van kracht mocht blijven.

Witte Huis-woordvoerder Jen Psaki liet in een verklaring weten dat de uitspraak van Pitman “een belangrijke stap voorwaarts” is voor het herstel van de grondwettelijke rechten van vrouwen in Texas. “De strijd is nog maar net begonnen, zowel in Texas als in veel andere Amerikaanse staten waar de vrouwenrechten worden aangevallen”, aldus Psaki.

Toch is het nog niet duidelijk wat deze beslissing zal betekenen voor vrouwen die hun zwangerschap willen beëindigen. De wet stelt namelijk ook dat klinieken met terugwerkende kracht vervolgd kunnen worden. Artsen vrezen dus dat ze alsnog gestraft zullen worden als de wet later toch ingevoerd wordt. 

Wat nu?

De zaak gaat nu waarschijnlijk naar een beroepsrechter, aangezien de staat Texas al heeft aangegeven bezwaar te zullen aantekenen. Uiteindelijk moet de zaak voor het Federaal Hooggerechtshof komen, dat moet oordelen of de abortuswet in strijd is met de grondwet. 

Het Hooggerechtshof buigt zich binnenkort ook over een strenge abortuswet die de staat Mississippi heeft aangenomen. Daarin wordt abortus na de vijftiende week verboden. Om dat mogelijk te maken heeft de staat het Hof gevraagd om de wet van 1973 in zijn geheel terug te draaien.

Mensenrechtenorganisaties maken zich grote zorgen, temeer omdat president Trump tijdens zijn ambtstermijn de kans kreeg om drie nieuwe conservatieve rechters te benoemen. Het Hof telt nu zes conservatieve en drie liberale rechters. Dat de stemming drastisch veranderd is, bleek vorige maand toen het Hof weigerde de Texaanse wet tegen te houden.