De Poolse oppositieleider en voormalige voorzitter van de Europese Raad Donald Tusk roept op tot protest tegen het oordeel van het Grondwettelijk Hof omtrent de voorrang van het Poolse recht op dat van de Europese Unie (EU). De EU beraadt zich over eventuele stappen, reageert Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. De Poolse premier Mateusz Morawiecki verzekert dat zijn land in de EU wil blijven.
‘Ik roep allen die een Europees Polen willen verdedigen, op daarvoor zondag om 18 uur naar Warschau te komen’, twitterde Tusk donderdagavond. ‘Enkel samen kunnen we ze stoppen.’
Tusk is leider van de grootste oppositiepartij in Polen, het liberaalconservatieve Burgerplatform.
Voorrang
Donderdag oordeelde het Poolse Grondwettelijk Hof dat bepaalde delen van het Europees recht niet stroken met de Poolse grondwet. Het stelt daarmee openlijk de voorrang van het Europees recht in vraag.
De beslissing jaagt een schokgolf door de EU, omdat het Europees recht wordt gezien als de juridische basis van de EU. Sommige bepalingen in Europese verdragen druisen in tegen de Poolse grondwet, aldus de rechters.
Conflict
Het oordeel kan het geschil tussen Warschau en Brussel over de hervorming van het Poolse rechtssysteem verder aanwakkeren. Het proces komt voort uit dat conflict.
Volgens de Europese Commissie wordt de onafhankelijke rechtspraak ondermijnd, terwijl Warschau claimt dat de EU zich onterecht met de interne aangelegenheden van een lidstaat bemoeit.
De Poolse premier Mateusz Morawiecki had het Hof vervolgens gevraagd om uitspraak te doen over de vraag of het Europees recht boven het Poolse recht staat.
Lees verder onder de foto’s
De rechters van het Grondwettelijk Hof oordeelden donderdag dat de poging van het Europese Hof van Justitie ‘om zich te mengen in het Poolse rechtssysteem’ de grondwet schendt. Het druist ook in tegen de regel dat de soevereiniteit behouden blijft in het proces van Europese integratie, oordelen de rechters.
Waarnemers zeggen dat Polen er nu rekening moet meehouden dat de Europese geldkraan richting Warschau dicht kan gaan. De uitspraak zou ook het Poolse lidmaatschap van de Europese Unie in twijfel trekken.
‘Geen polexit’
Premier Morawiecki heeft vrijdag verzekerd dat zijn land in de EU wil blijven. ‘De plaats van Polen is en blijft in de Europese familie der naties’, zei Morawiecki op Facebook. Het EU-lidmaatschap is, volgens Morawiecki, ‘een van de sterke punten van de voorbije decennia’ voor zowel Polen als de EU geweest.
Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen zegt in reactie dat ze diep bezorgd is over het arrest. ‘Ik heb de diensten van de Commissie de opdracht gegeven het arrest grondig en snel te analyseren. Op die basis zullen we beslissingen nemen over de volgende stappen.’
Mogelijke gevolgen
Het arrest kan mogelijk tot een nieuwe inbreukprocedure of andere maatregelen tegen Polen leiden, maar bij de Commissie wil niemand op mogelijke beslissingen vooruitlopen. ‘De EU is een gemeenschap van waarden en wetten’, gaat von der Leyen verder. ‘Dat is wat onze Unie samenhoudt en haar sterk maakt. We zullen de grondbeginselen van de rechtsorde van de Unie in stand houden. Onze 450 miljoen Europeanen vertrouwen daarop.’
‘Het is onze hoogste prioriteit dat de rechten van Poolse burgers beschermd worden en dat de Poolse burgers de voordelen genieten die EU-lidmaatschap met zich meebrengt, net als alle Unieburgers.’
Bovendien moeten alle EU-burgers en bedrijven die zakendoen in Polen zeker zijn dat de Europese regels ook daar correct worden toegepast, ‘inclusief de arresten van het Europees Hof van Justitie’, aldus von der Leyen. Alle arresten van het Hof zijn bindend en het EU-recht heeft voorrang op nationale wetgeving, ook op de grondwettelijke beginselen, benadrukt von der Leyen nog eens. ‘Hier hebben alle EU-lidstaten zich als leden van de EU toe verbonden. We zullen alle macht gebruiken die we op basis van de Verdragen hebben om dit te garanderen.’