CD&V-jongeren in verzet tegen Joachim Coens: hoeveel krediet krijgt de voorzitter nog?

“Via deze brief wensen wij onze bezorgdheden over te maken over het traject naar het ideologisch congres van december”, schrijven de CD&V-jongeren in hun brief aan partijvoorzitter Joachim Coens. In de tekst, die op 6 oktober aan hem werd overhandigd, uiten ze forse kritiek op het gebrek aan inspraak binnen de partij. Bovendien plaatsen ze vraagtekens bij de vernieuwingsoperatie die CD&V opnieuw op de kaart zou moeten zetten.

“Ten eerste zien we dat de inhoudelijke werven naar het congres geen succes waren. Omwille van onduidelijke en steeds wisselende doelstellingen hebben de werven niet de verhoopte input van de basis kunnen capteren”, klinkt het. “Bovendien kan men bezwaarlijk stellen dat dit een ‘bottom up’-proces was. Leden werden namelijk geselecteerd om aan de werven deel te nemen en konden zich niet vrij aanmelden.” Behalve één persoon hebben alle leden van het nationaal bureau van Jong CD&V de brief ondertekend.

Niet alleen in de aanloop, ook op het congres zelf zou Coens te weinig inspraak dulden. In tegenstelling tot voorgaande edities is er dit keer geen mogelijkheid voorzien om amendementen in te dienen op de voorstellen die op tafel liggen. “Voor ons is dit onbegrijpelijk, gelet op het belang voor de toekomst van onze partij”, schrijven de jongeren. “Een voorzitter en een partij die ledendemocratie hoog in het vaandel dragen, zijn een grondige ledenbevraging aan zichzelf verplicht.”

De kritiek van de jongeren komt voor Coens op een lastig moment. De voorzitter slaagt er maar niet in de partij een nieuw elan te geven. In de peilingen blijft CD&V tegen een historische bodemkoers schuren, maar ook Coens zelf wekt wrevel op met interventies die ondoordacht klinken. Exemplarisch was de weifelende reactie van de voorzitter van CD&V, toch dé gezinspartij, op het plan van VTM om in een tv-show co-ouders bij elkaar te brengen om samen een kind te maken. 

Coens heeft het al langer moeilijk om zijn partij voor het voetlicht te krijgen. Zijn stijl staat in schril contrast met die van Sammy Mahdi, nu staatssecretaris voor Asiel en Migratie en destijds uitdager van Coens voor het partijvoorzitterschap. Vanuit de regering communiceert Mahdi wel vaak uitgesproken en veeleer rechts-conservatief. Mahdi is zelf oud-voorzitter van Jong-CD&V met veel aanhang bij de jongeren in de partij. Van hem verschijnt eerstdaags het boek Van hol naar vol, waarin hij bakens uitzet voor een nieuwe lijn voor de christendemocraten. Het boek valt makkelijk te lezen als een kritiek op het ontbreken van een lijn bij Coens. 

Roemloze aftocht

Officieel staat de partij nog achter de voorzitter. Het congres van 11 december moet het hoogtepunt worden van de vernieuwingsoperatie die Coens beloofde bij zijn aantreden. De voormalige havenbaas werd op 6 december 2019 verkozen door de leden met de belofte dat hij van CD&V weer een andere – winnende – partij zou maken. Het congres van december wordt door menig partijlid wel beschouwd als de allerlaatste kans. Als Coens de partij daar niet fundamenteel in een andere plooi kan leggen, dreigt zijn beloftevolle vernieuwingsoperatie uit te monden in een roemloze aftocht. 

Personeelskwesties vertroebelen de interne relaties. Toen de christendemocraten dit voorjaar een rechter bij het Grondwettelijk Hof mochten aandragen, besliste Coens pas na weken getalm en chaos dat niet ex-minister Joke Schauvliege maar senator Sabine de Bethune de positie zou krijgen. Vorige week borrelde opnieuw kritiek op toen de Brusselse Maud Vanwalleghem De Bethune opvolgde in de Senaat, en niet topfavoriete en jonge belofte Lore Baeten.

De Clerck achterna

Jongerenvoorzitter Kevin Maas vindt het jammer dat de brief is uitgelekt. “Dit is een document voor intern gebruik. Het was niet de bedoeling om onze punten aan te kaarten in de pers”, zegt hij. Maas, die van Coens telefoon kreeg toen hij hoorde van dit artikel, wenst verder geen commentaar te geven. Behalve dat de jongeren een aantal dingen formeel wilden melden, en niet gewoon via een gesprek.

Het verhaal doet denken aan de manier waarop oud-CVP-voorzitter Stefaan De Clerck destijds werd aangepakt door de partij-jongeren. Toen de christendemocraten in 1999 na de dioxinecrisis in de oppositie belandden, beloofde De Clerck de partij uit het slop te trekken. Ook toen voerden de jongeren de forcing tegen een twijfelende, wollig communicerende partijleider. Dat gebeurde met discrete instemming van de bredere partijtop. Het vernieuwingscongres waarop CVP vervelde tot CD&V flopte, en de partij sukkelde in een diepe leiderschapscrisis.

Zelf hoopt Coens dat het congres in december het meest vernieuwende wordt sinds 2001. “Het traject er naartoe is inderdaad een beetje anders dan anders, maar ik vind dat er nog nooit zoveel inspraak is geweest”, zegt hij in een reactie op de brief. De discussie met de jongeren is volgens Coens al uitgeklaard. “We zullen dit ook volgende week bespreken op de algemene vergadering. Het congres is een proces in volle ontwikkeling.”

Toch zoemt nu vooral de herinnering aan Stefaan De Clerck en het congres van Kortrijk rond binnen CD&V. Die geschiedenis eindigde met een nieuwe verkiezingsnederlaag en een nieuwe voorzitter.