Fel bekritiseerde taaltest voor kleuters start vandaag: hoe gaat die in zijn werk? En wat bij een "slecht" resultaat?

Het heeft veel voeten in de aarde gehad, maar vanaf vandaag nemen scholen bij alle kinderen in de derde kleuterklas een taaltest af. De "Koalatoets" is een centrale taalscreening in Vlaanderen, die is ontworpen door het Centrum Taal en Onderwijs van de KU Leuven. 

De Koalatest bestaat uit zeven activiteiten of taakjes die vertrekken vanuit een herkenbare klassituatie in de klas: een spel met een hoepel, een verhaal over dieren, een knutselopdracht, een turnles, een rommelige eetzaal, de klasbibliotheek of een verjaardag in de klas. Bij de taken horen doe-, zoek- en kies-opdrachten. De kleuters leggen een deel van de opdrachten individueel af en een deel in een kleine groep.

Kleuterjuf Ann De Craene uit Gent sprak in "De Ochtend" op Radio 1 over de invoering van de Koalatest. Beluister hier het gesprek en lees daarna verder: 

"We zeggen ook tegen de kinderen, het zijn leuke spelletjes om te kijken hoe goed jullie al kunnen luisteren", vertelt directeur Ilse Van de Perre van de gemeentelijke basisschool De Springplank in Asse. "Het eerste deel wordt bij ons afgenomen door de LO-leerkracht, dat zijn wat doe-opdrachten, die ze dan gaan doen in de turnzaal. Het tweede deel wordt afgenomen door de klasjuf, die ook heel vertrouwd is. We brengen het zeker als iets leuks en iets fijns." In de school van Van de Perre worden vandaag al de eerste taaltesten afgenomen. 

Na de test worden de kleuters geëvalueerd met een kleurencode. Kleuters die groen krijgen, hebben genoeg taalvaardigheid voor hun leeftijd.  Kinderen met een oranje of rode evaluatie zullen extra begeleiding krijgen. Kleuterjuf Ann De Craene uit Gent geeft meer uitleg: "Oranje is aandacht hebben voor de taalachterstand en rood betekent dat het kind individueel of in groep bijvoorbeeld een taalbad kan krijgen."

De screening is wel geen toets of test om naar het eerste leerjaar te gaan. Leerlingen zullen op basis van het resultaat al dan niet extra begeleiding krijgen. Het is de klassenraad die op het einde van het jaar bepaalt - op basis van heel wat informatie - of een kind al dan niet naar het eerste leerjaar mag. 

Minder goede resultaten betekenen voor de  kleuterjuffen en - meesters een pak extra werk om zo kwetsbare kleuters meer kansen te geven. "Het is inderdaad tijdsintensief", vertelt kleuterjuf De Craene, "maar het is ook een investering voor later. Op basis van de resultaten kunnen we doelgerichte taaltrajecten oprichten voor die kinderen en zo krijgen ze ook meer kansen." 

Lore Schreurs, directeur van de FLX-basisschool in Leopoldsburg, verwacht gemengde resultaten bij haar kleuters. "De test is niet zo heel moeilijk", vertelt de directeur, die de test zelf al eens uitprobeerde. "Bij taalsterke leerlingen zullen die resultaten dus wel meevallen. We hebben ook wel heel wat leerlingen die thuis een andere taal spreken, en enkel op school Nederlands spreken. Daar verwachten we ietwat mindere resultaten, en zullen we acties op poten zetten om die kinderen nog meer te stimuleren."

Na lange discussies over de nood van zo'n screening, besliste minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) vorig jaar dat de test er verplicht zou komen. Toen al kwam de kritiek dat een taaltoets op zo'n jonge leeftijd stigmatiserend kan werken en sommige kinderen als "taalzwak" zal bestempelen.

Kris Van den Branden, een onderwijsexpert die de test mee ontwikkelde, beaamt vandaag dat die vrees voor stigmatisering heerst in de krant De Standaard: "Het kan altijd dat een ­resultaat de blik van de leerkracht vernauwt en dus negatieve gevolgen heeft voor een kind. Dat de leerkracht de kleuter minder uitdaagt of minder leuke verhaaltjes voorleest. Dat moeten we vermijden. Ik hoop vooral dat de toets kansen biedt. Iedere kleuterleerkracht moet geloven in de leerkansen van zijn of haar kleuters."

Juf Ann De Craene hoopt vooral dat haar kleuters de Koalatest niet als een screening aanvoelen, omdat de druk op hen soms al hoog kan liggen. 

Vlaamse scholen kunnen kiezen wanneer ze precies de Koalatest afnemen. Dat kan tot en met 30 november.