Bij overstromingsramp zijn geen fouten gemaakt met stuwmeer van Eupen, zegt expertenrapport

Na de ongeziene regenval en dito natuurramp in het oosten van België vroeg Philippe Henry een team van onafhankelijke experts om uit te pluizen of er fouten zijn gemaakt met het waterbeheer. 

Zij keken onder meer naar hoe er is omgegaan met stuwmeren, stuwen en sluizen. Hadden ze meer water kunnen opslaan of tegenhouden, en zo de impact van de ramp kunnen verkleinen? 

Vooral de rol van het stuwmeer van Eupen werd onderzocht: dat gigantische stuwmeer wordt gebruikt voor de drinkwatervoorziening in de regio. Op een bepaald moment liep het vol en moesten noodsluizen open om het overtollige water te laten wegstromen, wat zou hebben bijgedragen aan de overstromingen in de Vesdervallei stroomafwaarts. 

Critici zeiden dat men beter enkele dagen voor de noodlottige regenval het stuwmeer (veel meer) had laten leeglopen, zodat de buffercapaciteit nog groter was geweest. 

Maar de conclusie van de deskundigen is nu dat er geen fouten zijn gemaakt. Meer nog, de ramp had nog zwaarder kunnen uitvallen. "Zonder de stuw in Eupen was de ramp nog catastrofaler geweest, en we kunnen de overstromingsramp niet linken aan het beheer ervan", schrijft het rapport. Minister Henry voegt eraan toe: "Het rapport toont aan dat we te maken hebben gehad met een extreme ramp waarop onze preventiesystemen niet voorbereid waren."  

Maar de situatie zoals ze zich aandiende was gewoon overmacht, is de conclusie. De zware overstromingen zijn een gevolg van andere factoren: "Het is een geheel van elementen dat geleid heeft tot de ramp: de brutaliteit van de neerslag, de verzadiging van de grond en het feit dat er afval werd meegesleurd wat het netwerk deed verstoppen", zegt Henry. 

"Het is moeilijk om het exacte verloop van de gebeurtenissen te reconstrueren, maar het is veel complexer dan sommigen laten uitschijnen, met name wat betreft de stuwdam van Eupen." 

De Vesdervallei blijft erg kwetsbaar voor wateroverlast, staat nog te lezen in het rapport. Het bevestigt ook wat we al wisten, met name dat de infrastructuur in ons land onvoldoende gewapend is tegen dergelijke rampen. 

Hydroloog Patrick Willems (KU Leuven) is het eens met de hoofdconclusie: er zijn geen fouten gemaakt. Je had meer water preventief kunnen laten weglopen uit het stuwmeer, maar wat dan als de neerslag niet zo intens was geweest? Dan was er misschien een drinkwaterprobleem geweest, schetst hij. De regenval was immers ongezien, rond de 200 millimeter - afhankelijk van de exacte locatie, red. - in 48 uur. "En er zat een grote onzekerheid op de voorspellingen." 

Willems wijst erop dat het stuwmeer in de eerste plaats bedoeld is voor de drinkwatervoorziening en eigenlijk niet om overstromingen te voorkomen. Toch heeft de Eupense stuw de zaak nog geholpen: "Men had tijdens de regenval de noodsluizen ook vroeger kunnen openzetten, maar dan waren de overstromingen al vroeger begonnen. Vergeet ook niet dat er andere factoren speelden: puin en afval aan bruggen dat water blokkeerde", zegt hij in "De wereld vandaag".