OVERZICHT. Weg met ziektebriefje voor één dag (behalve voor kmo's), strenger voor langdurig zieken: dit staat in het nieuwe begrotingsakkoord

“We zitten op een scharniermoment: we komen uit een pandemie en uit een economische crisis”, aldus De Croo tijdens de persconferentie waarop het kernkabinet het begrotingsakkoord toelichtte. “We komen er een stuk beter uit dan verwacht, en dus is de vraag die zich opdringt: hoe krijgen we terug groei?” De begroting is volgens de premier dan ook opgebouwd uit vier elementen. “Ten eerste: aanknopen met het begrotingsherstel. Het is geen eenvoudig evenwicht tussen economisch herstel en het begrotingsherstel. Als je het ene teveel doet, breng je het andere in gevaar", klinkt het. 

“Het tweede deel is een zeer breed pakket aan sociaal-economische hervormingen", kondigt de premier aan. Daarnaast is er ook een “ambitieus moderniserings- en investeringsplan”. Tenslotte omvat het begrotingsakkoord ook een aantal maatregelen en fundamentele hervormingen die te maken hebben met de stijgende energieprijzen. 

“De begroting gaat over een totale inspanning van 2,4 miljard euro, of ongeveer 0,5 procent van het bbp", aldus de eerste minister.

Het volledige begrotingsakkoord wordt deze namiddag voorgesteld in het parlement tijdens de state of the union van premier Alexander De Croo. 

De Croo noemt het pakket aan maatregelen over de langdurige zieken “historisch”. “Voor de eerste keer hebben we een echt gedetailleerde aanpak voor werknemers, zelfstandigen en ambtenaren, waar men gaat naar een responsabilisering op alle niveaus”, klinkt het. 

Hoewel het bijzonder lastig lag, is de PS uiteindelijk akkoord gegaan met de mogelijkheid om langdurig zieken die manifest weigeren om opnieuw aan het werk te gaan te sanctioneren. De maatregel maakt deel uit van een globaal plan van minister van Volksgezondheid en Sociale Zaken Frank Vandenbroucke (Vooruit), dat ook de werkgevers, mutualiteiten en arbeidsmarktbemiddelaars hun verantwoordelijkheid zal laten opnemen. 

Concreet zal elke langdurig zieke na 10 weken uitgenodigd worden om een vragenlijst in te vullen, op basis waarvan bekeken zal worden of het nuttig is om die persoon al te gaan begeleiden. Wie te ziek is, wordt uiteraard met rust gelaten, maar van iedereen wordt wel verwacht om die lijst in te vullen. Als er mensen zijn die dat niet doen, zullen zij herhaaldelijk opnieuw gecontacteerd worden. Weigeren zij nog steeds, dan zal er een sanctie opgelegd worden: zij zullen dan 2,5% van hun ziekte-uitkering verliezen. “Maar dat is een allerlaatste stap voor wie hardleers is”, zo wordt benadrukt binnen de regering.

Tegelijk zullen ook bedrijven met meer dan 50 werknemers moeten kunnen aantonen dat ze voldoende moeite doen om werknemers te re-integreren. Daarvoor zullen ze vergeleken worden met andere werkgevers in de privésector en in dezelfde sector. Scoort de werkgever daar ondermaats — en heeft hij dus veel langdurig zieken in zijn bedrijf —, dan krijgt die een sanctie opgelegd die 2,5% van zijn loonmassa bedraagt. Daarbij zou alleen rekening gehouden worden met de werknemers jonger dan 55 jaar. Ook de mutualiteiten — die speciale ‘terugkeercoördinatoren’ krijgen om werknemers te begeleiden — en arbeidsmarktbemiddelaars VDAB, FOREM en Actiris kunnen gesanctioneerd worden als ze onvoldoende langdurig zieken opnieuw aan het werk krijgen in eender welke job. Huisartsen krijgen ook de mogelijkheid om op vrijwillige basis door te geven welk werk een zieke patiënt wel nog zou kunnen uitvoeren of welke aanpassing van het werkregime een oplossing zou bieden.

Wie maar één dag ziek is, zal in de toekomst ook geen doktersbriefje meer moeten voorleggen. Om te vermijden dat de regel leidt tot massale ‘maandagziekte’ en misbruik — zoals de werkgeversorganisaties Unizo en VOKA vreesden — mag dat slechts 3 keer per jaar gebeuren. Bij een vierde keer, of als men langer dan 1 dag ziek is, zal men dus wel langs de huisarts moeten gaan. “Dit is twee vliegen in één klap: een werknemer kan zo één dag goed uitzieken en de dokters hebben minder administratie en kunnen zich focussen op ernstigere patiënten.”

Kleine en middelgrote ondernemingen worden evenwel vrijgesteld van de nieuwe maatregel. Dat heeft vicepremier Petra De Sutter (Groen) dinsdag gezegd in ‘De ochtend’ (Radio 1). “We hebben de reacties in de media gelezen en daar is ook rekening mee gehouden. De kmo’s zijn dan ook uitgesloten van de regeling”, zei ze. Zo liet Unizo dinsdagochtend nog weten bang te zijn voor de ‘maandagochtendziekte’, waarbij werknemers vooral na het weekend niet op de werkvloer zouden verschijnen.

De werkende middenklasse krijgt een lastenverlaging van 300 miljoen euro via een hervorming van de bijzondere bijdrage sociale zekerheid, kondigt de premier aan. “Dit moet ervoor zorgen dan mensen die vooruitgaan, die bijvoorbeeld een promotie krijgen, minder geconfronteerd worden met een promotieval”, aldus De Croo. Deze maatregel moet vooral focussen op dat deel van de lonen waar de jobcreatie het grootst is, klinkt het. 

Langdurig werklozen die aan de slag gaan in een knelpuntberoep zullen een deel van hun werkloosheidsuitkering een tijdlang kunnen combineren met hun nieuwe job. Er is sprake van 25 procent en dat gedurende een periode van drie maanden. Het gaat om een systeem dat ook al in het buitenland bestaat.

De Vivaldi-ploeg heractiveert een beslissing van de vorige regering waardoor avondwerk (van 20 uur tot middernacht) mogelijk wordt in een bedrijf indien één vakbond daarmee akkoord gaat. Bovendien wordt het mogelijk dat iemand vrijwillig ‘s avonds aan de slag kan gaan in een e-commercebedrijf. Er is daarbij sprake van testprojecten, die zullen worden geëvalueerd.

Er is ook beslist om een vliegtaks in te voeren. In eerste instantie werden vooral korte vluchten van minder dan 500 kilometer in het vizier genomen, om zo zakenreizen naar Parijs of Londen met het vliegtuig zo veel mogelijk te ontmoedigen. De zogenaamde ‘inscheeptaks’ zou de staatskas 30 miljoen euro moeten opleveren. Er komt ook een langzame uitfasering van de subsidies voor professionele diesel, een maatregel die 50 miljoen euro in het laatje moet brengen.

De regering raakte het maandag al eens over de verlaging van de energiefactuur. “Heel veel mensen maken zich zorgen om de energiefactuur, en ik begrijp dat veel mensen zich daar vragen bij stellen”, aldus De Croo. Hij kondigt maatregelen aan voor twee groepen mensen. Ten eerste voor de groep die het meest kwetsbaar is, voor zij die vandaag al een sociaal tarief genieten. Het sociale tarief zal enkele maanden verlengd worden, en wie daar recht op heeft zal ook eenmalig 80 euro korting krijgen op de factuur. 

Daarnaast werkt de regering aan “de grootste hervorming van de energiefactuur in de laatste 10 jaar", klinkt het. Daarbij zullen de heffingen hervormd worden tot een accijns, waardoor er flexibeler mee zal kunnen worden omgesprongen. 

De fiscale aftrek voor kinderopvang verhoogt van 13 naar 14 euro per dag.  Eerder werd die aftrek al verhoogd van 11,2 naar 13 euro per dag en per kind. Op die manier wil de regering de gezinnen ondersteunen en de combinatie tussen werk en privé leefbaar houden, klinkt het. 

Topsporters zullen meer sociale bijdragen moeten betalen, zo werd beslist. Momenteel betalen zij slechts 900 euro sociale bijdragen, of hun loon nu 2.500 euro of 250.000 euro bedraagt. Dat regime wordt aangepast, wat 43 miljoen euro moet opleveren voor de staatskas. Dat is meer dan de 30 miljoen die initieel op tafel lag, maar vooral een pak minder dan de 200 miljoen die zo’n besparing kan opleveren.

De federale regering trekt ook 92 miljoen euro uit voor de oprichting van 15 detentiehuizen. Dat zijn kleinschalige faciliteiten waar tot 50 gedetineerden kunnen worden ondergebracht. Op die manier hoop de regering ook gevangenisstraffen tot 3 jaar te laten uitvoeren. 

De andere grote knopen — de arbeidsmarkthervormingen, de mini-taxshift — hield de regering voor het laatst. De discussie over de vierdaagse werkweek wordt naar verluidt helemaal doorgeschoven naar de sociale partners. Zij moeten ook komen met een deal over de registratie van de arbeidstijd, nadat het Europees Hof al had geoordeeld dat elke lidstaat met zo’n systeem moet komen. “Dat moet vermijden dat werknemers in het wilde weg en non-stop gaan werken.”

 Binnen het akkoord dat het kernkabinet heeft bereikt, is 1 miljard euro extra voorzien voor strategische investeringen, bovenop de 1,25 miljoen euro in het Europese relanceplan en de 328 miljoen euro die al in april werd uitgetrokken. Dat meldt staatssecretaris voor Relance Thomas Demine (PS). Hij heeft het over “een historisch keerpunt op het vlak van investeringen”.

De staatssecretaris herinnert eraan dat het aandeel van de overheidsinvesteringen in het bbp sinds de jaren tachtig fors is gedaald. In 2019 bedroeg het 2,63 procent van het bbp, terwijl dat in de jaren zeventig nog 5 procent was. In 2019 behoorde België volgens Eurostat tot de EU-lidstaten die het minst investeerden. De federale regering wil tegen 2030 opnieuw aanknopen met een ratio van 4 procent van het bbp, met 3,5 procent in 2024 als tussentijdse doelstelling. “De federale enveloppe voor overheidsinvesteringen valt buiten het begrotingskader, en zal dus niet wegen op de sociale uitkeringen, de gezondheidszorg of de openbare diensten”, benadrukt Dermine. “Dit is een belangrijke paradigmashift. Het toont aan hoe belangrijk ons investeringsbeleid is om de ecologische, economische en sociale uitdagingen van ons land aan te gaan.”