Frankrijk verbiedt plastic verpakking voor groenten en fruit, maar dat is niet per se een goed idee

Prei, aubergines, tomaten, appels, bananen: het is maar een greep uit de dertig soorten fruit en groenten die vanaf volgend jaar niet meer in een plastic verpakking mogen zitten in Franse supermarkten. Dat kondigde de Franse minister van Milieu Barbara Pompili eergisteren aan. Voor voorgesneden of zacht fruit zoals aardbeien geldt een overgangstermijn. Die zullen vanaf 2026 niet meer in plastic verpakt mogen worden.

De bedoeling van de maatregel is om de sector aan te zetten andere materialen te gebruiken. Volgens de minister zou 37 procent van het fruit en groenten verpakt verkocht worden.

In ons land verdwenen plastic zakjes in 2018 aan de kassa. De zakjes om groenten en fruit in bulk aangeboden mee te nemen, zijn sinds 2019 niet meer van plastic. En dankzij de Europese Unie bestaat er een verbod op plastic bestek, borden, rietjes en roerstaafjes.

Een algemeen verbod op plastic verpakkingen van groenten en fruit bestaat dus niet bij ons. Toch maakten veel supermarkten wel al de omslag. “Veel winkels engageren zich vrijwillig om de plastic verpakkingen weg te krijgen”, zegt Hans Cardyn, woordvoerder van sectorfederatie Comeos. “Denk maar aan de appels die vroeger in een kartonnen bakje met plastic verpakking aangeboden werden. Dat is nu meestal van karton.”

Moet er ook in ons land dan zo’n verbod komen? “Dat zou een slecht idee zijn”, zegt An Vermeulen, doctor aan de Universiteit Gent en directeur van vzw Pack4Food. “Uiteraard moeten we de overbodige verpakkingen weren. Al hebben we die stap al grotendeels gezet: enkele van de producten op de Franse lijst worden in ons land bijvoorbeeld al een tijdje niet meer in plastic aangeboden.” Kim Ragaert, hoogleraar circular plastics aan Universiteit Maastricht, sluit zich daarbij aan. “Ik vind het kortzichtig om alleen plastic te weren. Als we al die klassieke verpakkingen vervangen door omhulsels uit hout of karton, is dat niet noodzakelijk beter op ecologisch vlak.” 

Niet alleen kommer en kwel

Daarnaast heeft plastic ook voordelen. Kort samengevat geeft een plastic verpakking een langere houdbaarheidsdatum aan sommige groenten en fruit. Vermeulen en haar collega’s verwijzen naar studies in opdracht van OVAM die tonen dat voor veel producten de milieu-impact van de plasticproductie niet opweegt tegen het vermeden voedselverlies.

Er is het klassieke voorbeeld van de komkommer met een plastic folie errond: die verhindert dat de groente uitdroogt, waardoor de komkommer langer goed blijft. “Ook verhelpt verpakking dat groenten en fruit geblutst raken bij het transport of dat er microbieel bederf optreedt”, zegt Vermeulen. “Beschimmelt een van de sinaasappels die in bulk aangeboden wordt, moet de hele voorraad al snel weggegooid worden. Zit die sinaasappel in een pak van zes met plastic errond, dan verlies je er maar vijf andere.” 

Wel is het zo dat er intussen alternatieven mogelijk zijn. Zo slaagden producenten er bijvoorbeeld al in om komkommers zonder folie aan te bieden. De vraag is: hebben we die alternatieven al voldoende uitgepuurd? Of is er nog overtollig plastic in onze winkels? Er moet per product onderzocht worden wat de beste oplossing is. 

Daarnaast moeten we meer inzetten op recycleren van plastic verpakkingen. Hebt u zich ooit afgevraagd waarom champignons niet meer in de kenmerkende blauwe bakjes aangeboden worden? De reden ervoor is dat de plastic niet goed gerecycleerd kon worden. Zo is ook de uitbreiding van de pmd-zak een goede zaak: veel van de plastic verpakkingen kunnen nu wel in de zak.

Al knelt het schoentje daar nog: het is niet omdat deze plastic verpakkingen verzameld worden dat ze al allemaal gerecycleerd kunnen worden. “Meer complexe fracties, zoals de schaaltjes waar vlees of vis op verkocht worden, kunnen we nog niet helemaal recycleren, in tegenstelling tot pet-flessen”, zegt professor en bio-ingenieur ­Steven De Meester (UGent).