Hoe corona nog slechter nieuws was voor vrouwen: meer besmettingen en 12 procent minder loon
Vrouwen waren vaker het slachtoffer van het coronavirus en de lockdownmaatregelen. Dat blijkt uit een rapport van het Adviescomité van gelijke kansen voor vrouwen en mannen. De Senaatscommissie pleit voor meer aandacht hiervoor bij wetgevende initiatieven en bij de relance.
1. Meer kans op besmetting
Van de zowat 25.500 coronaoverlijdens in 2021 was bijna twee derde een man. Uit verdere analyse blijkt wel dat vrouwen meer kans maakten om besmet te raken. Volgens cijfers van Sciensano raakte ruim 53 procent van de vrouwen besmet tegenover 46,5 procent mannen. De reden? Vrouwen zijn oververtegenwoordigd in zorgberoepen. In ons land wordt zowat 78 procent van de zorgtaken uitgevoerd door vrouwen. Een percentage dat overeenstemt met het Europees gemiddelde, blijkt uit een analyse van de Europese Commissie.
Maar niet alleen het zorgpersoneel in onze ziekenhuizen en woon-zorgcentra is overwegend vrouwelijk, ook het schoonmaak- of keukenpersoneel is dat. Zij dreigden sneller in aanraking te komen met het virus. Eenzelfde verhaal bij de kassiers in de supermarkten. Ook daar is zowat 80 procent van het personeel vrouwelijk. Aangezien ze allen behoorden tot de zogeheten essentiële sectoren en thuiswerk geen alternatief bleek liepen vrouwen meer kans op besmetting.
2. Geweldsincidenten
Het aantal oproepen naar de hulplijn 1712 nam in ons land toe met liefst 70 procent. Daarvan kwam 92 procent van de oproepen van vrouwen, stelt het Adviescomité van gelijke kansen voor vrouwen en mannen. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat leven in afzondering, geassocieerd met psychische en economische stressfactoren, samen met alcoholconsumptie, kon leiden tot explosieve situaties. Die problematiek wordt weleens de schaduwpandemie genoemd.
In verscheidene Europese landen noteerde men een stijging van het aantal incidenten jegens vrouwen. In Frankrijk stegen de meldingen van huiselijk geweld van 32 tot 36 procent. Voor ons land ontbreekt het aan sluitende data, maar ook fenomenen als cyberstalking deden zich vaker voor. Het Instituut voor de gelijkheid van vrouwen en mannen (IGVM) opende in minder dan een jaar 85 dossiers wat betreft de zogenaamde wraakporno.
3. Lager inkomen
Door de pandemie verdienden Belgische werkneemsters 12 procent minder dan voordien. Mannen verloren ‘slechts’ 6,6 procent. Dat blijkt uit een analyse van de Internationale Arbeidsorganisatie (IAO). Daarbij staat België bij die landen waar vrouwen het meeste loonverlies leden in vergelijking met mannen tijdens deze crisis. Dat ligt voor een stuk in de grote vertegenwoordiging van vrouwen in lager betaalde beroepen uit de zorg. Daarnaast zijn veel vrouwen actief als kapster of in zwaar getroffen sectoren als de horeca en de reissector.
De problematiek van (seksueel) geweld tegen vrouwen kan dan ook niet los worden gezien van de sociaal-economische ongelijkheden. Vrouwen zijn vaker het slachtoffer van discriminatie op de woon- en arbeidsmarkt, waardoor ze minder zelfstandig in het leven staan en bijgevolg moeilijker een gewelddadige partner of gezinssituatie kunnen verlaten.
4. Huishoudelijke taken
De lockdownmaatregelen duwden ons allen terug in ons kot, waardoor het huishoudelijk werk toenam. Ouders aten niet meer op het werk en kinderen aten niet meer op school. Reeds voor de pandemie was de verdeling van huishoudelijke taken ongelijk. Afhankelijk van de bron zouden vrouwen tussen de 60 en 70 procent van het werk voor zich nemen. Volgens onderzoek van het Waalse statistisch bureau Iweps zou door de lockdown het aantal huishoudelijke taken toegenomen zijn, waarbij het gros opnieuw op de schouders van vrouwen terechtkwam.
Na de eerste lockdown was twee derde van de mensen die terug gingen werken een man, voornamelijk omdat de scholen en opvang dicht bleven. Twee derde van het corona-ouderschapsverlof in mei en juni werd opgenomen door vrouwen. In september bedroeg dat cijfer zelfs 75 procent. Het financiële luik droeg bij tot deze scheeftrekking. Zo bedroeg de vergoeding 440,96 euro voor een halftijds verlof. Dit was voor veel gezinnen financieel niet haalbaar, waardoor al snel besloten werd om het inkomen van de vrouw – dat vaak lager was – op te offeren.
5. Spaargeld en digitale kloof
Armoedeorganisaties merken op dat 26 procent van de gezinnen geen spaargeld heeft, met een uitschieter in Wallonië waar dat liefst 37 procent is. Met name eenoudergezinnen ondervinden grote moeilijkheden op financieel vlak. Een overgrote meerderheid van de eenoudergezinnen zijn alleenstaande vrouwen, waarvan naar schatting de helft in armoede leeft.
Veel maatregelen vertrokken van een stereotiep beeld van het gezin. Maar niet iedereen beschikt over een vrijstaande woning met een tuin of kon een korte periode inkomensverlies de baas. Uit een gezondheidsenquête van Sciensano bleek al dat eenoudergezinnen door covid een negatievere impact op het inkomen ondervonden.
Tijdens de lockdown schoot ook de digitalisering van ons leven een versnelling hoger. De digitale kloof werd plots zichtbaar. Bovendien waren het veelal vrouwen die tijdens de lockdown educatieve en zorgende taken op zich namen. En terwijl meer dan de helft van de telewerkende mannen een thuisbureau had, was dat maar voor 30 procent van de vrouwen het geval. Zij deelden vaak de computer met kinderen die van thuis uit les volgden.