We zijn weer moe van te veel te doen: “Mensen stappen ’s morgens op een sneltrein die niet te stoppen valt”

“Mensen stappen ’s morgens op een sneltrein die niet te stoppen valt”, vertelt huisarts Lieve Seuntjens uit Antwerpen. “Werk komt voor velen opnieuw sterker op de voorgrond. Voor de een is de jobinhoud veranderd door de covid-crisis, de ander heeft een stapel extra werk omdat er tekorten zijn op de arbeidsmarkt. Dat maakt werknemers vermoeid. Vooral jonge mensen hebben moeite om alle taken in hun agenda te proppen.”

Volgens Seuntjens zijn er voldoende adviezen om slaaptekorten weg te werken, maar zijn die voor patiënten moeilijk om in de praktijk te brengen. “We keren terug naar het oude normaal, maar daarmee komen ook de oude slaapklachten terug”, zegt ook de Antwerpse huisarts Maaike Van Overloop. “De weken na de start van het schooljaar zijn het klassieke seizoen voor vermoeidheid. Nu komen daar de versoepelingen bovenop. Opnieuw meer acute stress en fysieke activiteit. Bovendien veranderen situaties nu een pak sneller dan tijdens die ellenlange lockdown.”

Ook de fomo – fear of missing out – is terug van weggeweest. Een avondje in de zetel hangen of vroeg gaan slapen doen we liever niet nu we weer van alles kunnen. We hebben de neiging om ­sociale verplichtingen voorrang te geven, ook al komen we er afgepeigerd aan en gaan we nog vermoeider terug.“Er is een heuse omslag gaande”, zegt Van Overloop. “Voor sommigen is het niet duidelijk: alles lijkt weer te kunnen, maar het coronavirus is nog niet verdwenen. Dat houdt mensen wakker.”

Lockdown-slapeloosheid

Dat we moe zijn post-lockdown, betekent niet meteen dat we minder zijn gaan slapen. Slaapexpert Olivier Mairesse, verbonden aan de VUB, verwacht zelfs een omgekeerde tendens, nu de coronacrisis grotendeels bezworen lijkt.

“Vier keer meer slaapklachten dan voor pandemie”, kopte deze krant eerder over zijn onderzoek naar slapen onder strengere coronamaatregelen. “Tijdens de lockdown gingen we later slapen en stonden we later op. We verschoven langzaam onze slaaptijd en veranderden van ochtend- in avondmensen. Maar dat wil niet zeggen dat we meer uren sliepen. Integendeel, de slaapduur nam lichtjes af en de efficiëntie verminderde. Bijvoorbeeld bij studenten die in bed lessen volgden, waardoor ze hun bed minder associeerden met slapen”, zegt Mairesse.

Maandenlang thuiszitten bood volgens Mairesse een perfecte cocktail voor slapeloosheid: “Meer tijd om in slaap te vallen en te piekeren. Met daarbovenop minder fysieke activiteit om mensen af te matten.”

Volgens de studie was er ook een verband tussen huidhonger en slapeloosheid. “Wanneer sociale banden met vrienden en familie doorgeknipt worden, leidt dat tot slapeloze nachten bij mensen die een grotere nood hebben aan lichamelijk contact.”

Stabiel ritme

Groot onderzoek naar de nieuwe slaappatronen post-covid is er nog niet, maar Mairesse verwacht dat heel wat mensen een stabieler ritme zullen vinden, waardoor de slapeloosheid van tijdens de pandemie weer teruggedrongen zal worden. “Het aantal slapelozen steeg van 7 à 8 procent naar 30 procent tijdens de pandemie. Naar mijn ­inschatting zal dat aantal nu weer dalen, maar niet tot het niveau van voor de coronamaatregelen”, zegt Mairesse.

Om terug naar de 7 à 8 procent van voor de pandemie te gaan, schuilen nog addertjes onder het gras: “Slapeloosheid is een cognitief probleem. Het is nog niet duidelijk of iedereen die slapeloos werd tijdens de lockdown van zijn slaapobstructies af raakt, nu het gewone leven weer op gang trekt. En dan zijn er nog de effecten van covid zelf: welk effect zal long covid bijvoorbeeld op onze slaap hebben?”