Overzicht van dag 1 op proces-De Pauw - Procureur vordert 1 jaar voorwaardelijk: "Schuldinzicht lijkt te ontbreken"

De procureur vraagt om De Pauw voor alle tenlasteleggingen te veroordelen. “De Pauw is geen monster. Hij komt eerder over als iemand met een zielige kant, in bepaalde opzichten vergelijkbaar met enkele van zijn typetjes. Dat maakt hem menselijker, maar niet onstrafbaar. Ook een zielig persoon kan zeer veel onrust veroorzaken.”

“De gunst van de probatieopschorting zou voor mijn ambt kunnen volstaan, maar daarvoor is wel nood aan een degelijk schuldinzicht. Dat lijkt te ontbreken in dit dossier. Daarom heeft mijn ambt weinig andere keuze om een gevangenisstraf te vorderen van 1 jaar met uitstel, al is er weinig kans dat De Pauw effectief in de gevangenis belandt. De probatievoorwaarden zouden een cursus slachtofferinzicht en psychologische begeleiding kunnen zijn.” 

Het Openbaar Ministerie benadrukt in haar betoog dat “Bart De Pauw geen Harvey Weinstein is” en dus ook niet vervolgd wordt voor seksuele misdrijven, of voor overtredingen van de seksismewet. Toch zegt de procureur het grotendeels eens te zijn met het betoog van de burgerlijke partijen.

“De slachtoffers vallen in drie categorieën”, betoogt de procureur. “Er zijn dames die het object van verlangen waren van De Pauw, er zijn dames bij wie er een vorm van relatie is geweest en er zijn dames met wie hij in onmin is geraakt. Belangrijk daarbij is dat ze allemaal in een ondergeschikte machtsrelatie met hem zaten. De kern ligt in het feitelijke gezag van De Pauw en de vrees die daar bij verschillende dames ontstaan is. Het concept “mindfuck” komt daar bij hen meermaals terug. De Pauw was een golden boy met wie men wilde samenwerken, waardoor men automatisch in een ondergeschikte relatie belandt.”

Ook de procureur citeert net zoals advocate Mussche nog maar eens de woorden van Tom Lenaerts, uit een interview met Het Nieuwsblad: “’Ik vind dat allemaal niet zo moeilijk, die vervagende grenzen. Elke weldenkende mens wéét toch waar die grens ligt? Het is de machtsverhouding die het moeilijk maakt. Ik zou hier perfect kunnen flirten met een 21-jarige stagiaire die hier héél graag wil werken. Maar dat doe ik niet. Punt. Want dan ga ik voorbij een hele vieze grens: eigenlijk zou zo'n meisje mij, als vijftigjarige, op zo'n moment een pets in mijn gezicht moeten geven, maar dat durft ze dan niet, net door die machtsverhouding.’”

“Veel dames hebben het gevoel dat ze te lang meegegaan zijn met De Pauw, waardoor men geen klacht meer durfde indienen. Daardoor voelden velen zich alleen. Pas later heeft men die moed gevonden.”

Dat de verdediging schermt met een “complot” wil de procureur ontkrachten. “Mijn ambt heeft dit onderzoek ingesteld. Veel dames wilden dit niet eens. Zij hadden er geen enkele baat bij om klacht in te dienen. Zij worden wel eens op sociale media afgebrand als ‘aandachtszoekers’, wat van bij het begin – duidelijk niet onterecht – hun vrees was. Het enige wat ze vragen, is erkenning.” 

De procureur zegt overtuigd te zijn van het waarheidsgehalte van de verklaringen van de dames die zich burgerlijke partij hebben gesteld. Ook ziet hij een patroon in de aanpak van De Pauw bij vrouwen die zijn interesse wegdragen. “Een volwassen aanpak mocht niet baten: het gedrag kwam keer op keer boven.”

“Het is evident dat er overlast was”, zegt de procureur. “Lang niet alle berichten zijn teruggevonden. Het zijn ook niet allemaal berichten als ‘ik wil je neuken’. Ook de amoureuze en zielige berokkenen evenveel schade.” Volgens hem moest De Pauw die impact beseffen, te meer dat hij bij Woestijnvis op de vingers getikt werd. 

Advocate Raes schetst tot slot ook de situatie van twee stagiairs bij Koeken Troef die zich burgerlijke partij hebben gesteld. Jenka Vande Voorde liep in 2016 en 2017 stage bij het productiehuis van De Pauw en trekt ook met hem op prospectie naar Londen. Hij vraagt haar daar of zij zich ook “seksueel aangetrokken” tot hem voelt. Zij was daar volgens getuigenissen in het dossier erg van geschrokken. Er volgt opnieuw maandenlang intens, opdringerig sms-verkeer. “De positie die hij had, zorgde ervoor dat het psychisch niet goed ging met haar en zij een psycholoog moest raadplegen”, stelt Raes.

Ook Helena De Craemer volgt stage bij Koeken Troef en zal in 2017 een hele reeks flirterige sms-berichten krijgen van De Pauw, genre: “Muis, ik wil verdrinken in uw ogen”. De Craemer neemt eenzelfde houding aan als Lize Feryn: ze apprecieert De Pauw professioneel, maar is niet gediend met de berichten. Dat probeert ze hem ook te laten weten.

Ook De Craemer wordt trouwens begin november 2017 nog gecontacteerd door De Pauw, net voor het exitgesprek bij de VRT. In berichten aan haar vriendinnen toont ze zich volledig in de war daarover. 

Advocate Christine Mussche sluit het betoog van de burgerlijke partijen af met de boodschap dat “de macht van het getal” vandaag heel duidelijk is geweest. Ze hekelt ook de pogingen die de verdediging van De Pauw zal ondernemen om de getuigenissen van de vrouwen onderuit te halen. Mussche noemt dat vernederend. “Daaruit blijkt een groot misprijzen voor de dames en een groot misprijzen voor de waarheid.”

Dan is er nog actrice Ella-June Henrard. Zij werkt in 2016 als 23-jarige actrice met De Pauw samen aan "It’s Showtime". Al in de eerste week krijgt ze complimenten in berichten. De weken nadien drijft hij dat ritme op en werd de toon opdringeriger. Soms heeft ze ’s morgens meer dan 30 nachtelijke gemiste oproepen. Meermaals laat ze weten dat dat moet stoppen. “Privé is ze bijzonder uit balans gebracht”, legt advocate An-Sofie Raes uit. “Dat merken ook haar moeder en haar vriend.” Uiteindelijk, na een incident op de set, stort ze haar hart uit bij een vriendin.

In de tweede draaiperiode stopt het berichtenverkeer, maar het laait midden 2017 weer op. Uit die periode dateert het fameuze, veelgeciteerde bericht van De Pauw: “Ik wil je neuken”. Hij excuseert zich met de boodschap: “Dat was er los over”. Henrard laat hem duidelijk weten dat ze daar niet mee gediend is. Ook uit berichtenverkeer met haar vrienden wordt duidelijk dat ze de berichten “kotsbeu” is. “Ik haat het hoe hij mij in een ongemakkelijke positie zet. Hij duwt mij in een hoek.”

Uit een telefoontap blijkt dat De Pauw erkent dat hij daar over de schreef is gegaan. "Ella-June is de enige die mij iets kan maken", zegt hij daarover.

Ook actrice Lize Feryn krijgt in 2014, als 21-jarige, berichten van Bart De Pauw. Ze is daar heel verbaasd over, zegt advocate Mussche. In haar antwoorden op De Pauw hanteert ze een dubbele toon:  “Enerzijds wil ze professioneel met hem samenwerken, anderzijds apprecieert ze die buitengewone interesse in haar privésfeer niet. Daar zie je dat machtsaspect weer spelen.” 

In de eerste berichtenconversatie maakt Feryn niettemin duidelijk dat ze niet weet hoe ze op zijn aanhoudende complimenten moet reageren. “Don’t mix business with pleasure” benadrukt ze. De Pauw blijft volhouden, tot grote ergernis van Feryn, zo blijkt uit berichten die ze met haar toenmalige vriend stuurt. Van een regisseur uit de tv-wereld krijgt ze uiteindelijk de raad om nooit zelf berichten te sturen en hem te blijven afwijzen.

In het dossier getuigt ze hoe ongemakkelijk ze zich bij de berichten heeft gevoeld. “Als dat geen bewijs is van wat de term ‘belaging’ inhoudt”, stelt Mussche, die zich luidop ergert aan het feit dat de verdediging van De Pauw spreekt van “een verzonnen verhaal in de gazet”.

Mussche citeert ook getuigenissen van 3 dames die zich niet burgerlijke partij hebben gesteld in deze zaak, maar die vergelijkbare ervaringen met Bart De Pauw hebben gehad. Allen kregen ze heimelijke, opdringerige berichten van hem. Een van hen heeft ook bij de VRT haar verhaal gedaan.

 “Ik ben een beetje de tel kwijt hoeveel dames een grensoverschrijdende ervaring hebben gedeeld”, zegt Mussche. “Maar het beginnen er stilaan heel veel te worden.”

Advocate Christine Mussche schetst hoe Bart De Pauw ook bij zijn productiehuis Koeken Troef honderden opdringerige berichten stuurde naar een jonge medewerker, Dymphne Poppe, vaak ook ’s nachts. In het dossier getuigen verschillende vrienden van Poppe hoe zij daar geen weg mee wist. “Zij heeft zich gelukkig gevoeld bij Koeken Troef en ook gewrongen gevoeld door die situatie”, illustreert Mussche.

Poppe werd ook in oktober 2017 meermaals gecontacteerd door De Pauw, toen het hele verhaal dreigde uit te komen. Verschillende naasten van Poppe getuigen in het dossier over hoe fel zij zich toen onder druk gezet voelde om niet te praten. In november stapte Poppe naar de preventieadviseur van de VRT om haar verhaal te doen.

Een vergelijkbaar verhaal is er over Ellen Lloyd, een jonge kleedster van het programma "Twee tot de zesde macht", die in 2014 ook plots berichten krijgt van De Pauw. Aanvankelijk probeert ze de situatie professioneel te ontmijnen, maar ze probeert ook duidelijk te maken dat ze er niet mee gediend is. 

Toch blijven de (vele) berichten komen, tot ergernis van Lloyd. Advocate Mussche argumenteert dat de “grenzen van het geflirt” hier ver overschreden zijn. In een politieverhoor getuigt Lloyd dat ze “zich heel ongemakkelijk heeft gevoeld” bij de berichten van De Pauw en dat het “niet makkelijk werken” was. 

Ook op de set van “Loft” loopt het mis, vertelt Raes verder. Twee vrouwelijke medewerkers krijgen in dezelfde periode een hele reeks berichten en attenties. Beiden laten dat weten aan hun oversten. In een geval is De Pauw daar misnoegd over en laat hij dat ook zo weten, in het andere geval krijgt De Pauw een terechtwijzing van Woestijnvis-topman Wouter Vandenhaute. 

Advocate Raes ziet daarin een belangrijk bewijs dat De Pauw wel degelijk besefte en ervan op de hoogte is gebracht dat hij over de schreef ging.

Ook de ervaringen van actrice Liesa Naert worden door Raes toegelicht. Naert is op het ogenblik van de feiten 24 jaar en zit in het voorlaatste jaar van de theateropleiding. Ze doet in 2006 auditie voor de reeks “Willy’s en Marjetten” en krijgt een gastrol te pakken. “Opvallend: van het allereerste ogenblik spreekt De Pauw, die daar regisseur is, haar aan met het woord ‘muis’. Naert krijgt er nadien een vaste rol.”

Tijdens die periode van de opnames en zelfs tot in 2007 wordt Naert belaagd door De Pauw, weet Raes. “Op de vooravond van de eerste draaidag krijgt zij een vreemd sms’je met rare tekens van De Pauw. Nadien volgen excuses dat hij toen dronken was. Ook hier zien we een patroon: eerst toenadering zoeken. Nadien volgen berichten met complimenten, die haar charmeren. Dan komen er amoureuze en flirterige toenaderingen. Ze zit dan in een tweestrijd: ze is geflatteerd, maar de berichten komen van iemand die veel ouder is en die veel kan betekenen in haar carrière. Ze weet niet wat ze moet doen – wie zou haar geloven? – en ze voelt zich geïsoleerd.”

“Er is ook een zoenscène in de reeks. Daar heeft Naert altijd het gevoel bij gehad dat De Pauw daar misbruik van heeft gemaakt. Ze ervaarde dat als heel verstikkend, dus zei ze er niks over. Ook zou hij, toen ze niet antwoordde op zijn berichten, eens aan haar kot gestaan hebben en er zelfs zijn binnengedrongen. Naert zou toen zijn geholpen door een kotgenote, die ermee zou gedreigd hebben dat ze de politie zou bellen.” Volgens Raes verwijst De Pauw in een afgetapt telefoongesprek zelf naar dat voorval.

Ook Naert zou eind 2017 worden opgebeld door De Pauw, kort vóór hijzelf met zijn video over mogelijke beschuldigingen aan zijn adres naar buiten komt. “Liesa Naert heeft dat als een heel benauwend gesprek ervaren”, zegt Raes. De Pauw zou dat gesprek ook hebben opgenomen. 

Raes legt ook uit wat een van de andere cliënten, Cathérine Ongenae, is overkomen. Zij was tijdens de opnames van “Het geslacht De Pauw” de kleedster van Maaike Cafmeyer en had ook een klein rolletje in de reeks. “Ongenae wijst erop dat De Pauw op een bepaald moment tijdens de opnames ongevraagd bij Cafmeyer in bed was gekropen, tot hij daar uiteindelijk werd weggestuurd. Zij was ook getuige van de vele berichten die De Pauw stuurde naar Cafmeyer. En ook zij werd in die periode bestookt met berichten door De Pauw, maar op een intimiderende manier.” De Pauw leek volgens Raes te willen vermijden dat Ongenae zijn gedrag aan de grote klok zou hangen.

Raes blikt al vooruit op het verweer van de advocaten van De Pauw, als zou haar verhaal volledig verzonnen zijn. Raes noemt dat “beschadigend”. “Het enige wat die vrouw gedaan heeft, is vertellen wat haar is overkomen.”

Advocate An-Sofie Raes gaat dieper in op wat een van haar cliënten, actrice Maaike Cafmeyer, meemaakte. De toen 29-jarige Maaike Cafmeyer speelde in 2004 en 2005 mee in de reeks “Het geslacht De Pauw”, in de rol van de echtgenote van De Pauw. “Ze kreeg in de periode van de opnames al snel dagelijks berichten van De Pauw, die uiteindelijk liet weten dat hij ‘vlinders in zijn buik had’. Heel vaak waren die berichten poëtisch van aard. Maar vaak schrok ze er ook van en was ze overstuur.” Op een bepaald moment zou hij 70 keer na elkaar ‘ik wil u’ gestuurd hebben, weet Raes.

De advocate wijst op het patroon: snel contact leggen, contacten die intensiveren en uiteindelijk een stroom van berichten worden. “In het begin is ze geflatteerd: het gaat over de goede samenwerking, krijgt ze complimenten. Maar al snel dringt het haar persoonlijke levenssfeer binnen. Ze noemt het ‘versmachtend’ en ‘verstikkend’.” 

“Het was een eenzijdige dynamiek, vertelde Maaike. Ze wist niet hoe ze eruit moest geraken. ‘Ik kreeg daar geen rust meer door’, klonk het. Maaike was enerzijds geflatteerd door de kansen die ze kreeg van De Pauw, maar wist anderzijds niet hoe ze eruit moest geraken.” Volgens haar man en haar vrienden leed ze onder de moeilijke situatie en had ze helemaal geen zin in het tweede seizoen van "Het geslacht De Pauw", weet Raes nog. In 2004 zocht ze zelfs de hulp van een psycholoog en haar huisarts.

Dat tweede seizoen kwam er toch. Volgens getuigenissen van vrienden was ze “constant zenuwachtig, uitgeput, doodmoe”. “Maaike zegt dat de belaging ook is blijven duren tijdens de tweede opnameperiode. Maar ergens in de loop van 2006 is dat plots gestopt met het bericht ‘ik ga u niet meer lastigvallen’. Zo vaak had ze dat gevraagd en nu plots stopte het. Ze was dankbaar, maar wist niet waarom. Later bleek dat hij zijn pijlen op een andere dame had gericht: de toen jonge actrice Liesa Naert.” Die speelde toen mee in de opnames van "Willy's en Marjetten".

Waarom Cafmeyer later dan toch met De Pauw is blijven samenwerken? "Ze was actrice, dat was nu eenmaal haar inkomstenbron." Raes verwijst ook naar een periode aan het eind vzn 2017, toen De Pauw zelf met een video naar buiten kwam over mogelijke aantijgingen aan zijn adres. Kort voordien zou hij Cafmeyer hebben opgebeld, een gesprek waaruit zij persoonlijk zou hebben opgemaakt dat zij over alles moest zwijgen.

“Welk belang heeft Cafmeyer erbij om een verklaring af te leggen die niet strookt met de waarheid?”, vraagt Raes zich af. “Want dat is het beeld dat de verdediging gaat ophangen: dat het allemaal leugenaars zijn. De enige incentive die hier is, is dat er erkenning van de fouten is, dat er excuses komen en dat het stopt. Zij vragen principieel geen grote schadevergoeding."

In oktober 2017 zijn Cafmeyer en Naert gaan spreken met de preventieadviseur van de VRT over het gedrag van De Pauw. “Er was op dat moment nog helemaal geen sprake van een gerechtelijk onderzoek. Hun enige motief was dat het zou stoppen en dat het binnenskamers zou worden aangepakt.”

Advocate Mussche schetst hoe De Pauw steevast te werk ging. “Het komt erop neer dat de dames een verwisselbaar element zijn in een vast scenario: de aanspreking met ‘muis’, de signatuur van De Pauw (drie puntjes), het sturen van muziek en boeken, zeggen dat hij ‘verliefd is’, ‘dat dit hem nooit overkomt’, ‘verdrinken in je ogen’ komt vaak, het excuus van dronkenschap, de vraag om tegen andere mensen te zwijgen (‘de mensen zouden het niet begrijpen’). Het gaat vaak om opeenvolgende en gelijktijdige amoureuze benaderingen van vaak veel jongere dames. Dat dat in een professionele relatie de rust verstoort, mag duidelijk zijn.” Ze wijst er ook op dat dat gedrag volledig onder de definitie van “belaging” valt.

Maar wist De Pauw wel dat dat niet geapprecieerd werd? “De stelling van De Pauw was dat het ‘niet zijn intentie’ was, dat de dames in kwestie hem niet lieten weten dat het niet gepast was. Maar volgens het strafwetboek is dat niet vereist”, benadrukt ze. “Had hij moeten weten dat dat gedrag schadelijk en verontrustend kon zijn? Jazeker. Had hij de bedoeling? Dat doet niet ter zake.”

Mussche wijst er zelf op dat veel van haar cliënten niet eens over “belaging” spraken. “Wat is typerend aan de verklaringen van alle dames? Dat ze zeggen dat ze dat ambetant vonden. Maar als je dan vraagt of ze vinden dat ze belaagd werden? Niet in het minst. Waarom? Omdat ze geen zin hadden in dit proces.”

“Veel dames zeiden: ik wil gerust mijn verhaal doen, maar ik wil daar geen zaak van maken. Maar ze wilden wel dat het gedrag erkend werd als strafbaar en dat het gedrag zou stoppen. In hun hoofd was belaging iets anders, leek de stap naar deze zaak te groot.”

“Wij vroegen ons daarom af waarom De Pauw dan het licht van de zon ontkende. Dan bleek dat De Pauw een dagvaarding voor de waarde van 12 miljoen euro had verstuurd naar de VRT. Dat verklaart alles, want de klachten van de dames erkennen, zou de zaak tegen de VRT hypothekeren.”

“Voor iemand met de positie van mijnheer De Pauw moet het mogelijk zijn dat hij wist dat deze manier van omgaan met hoofdzakelijk zeer jonge medewerkers niet correct was en een misdrijf uitmaakte”, argumenteert Mussche. 

Ze citeert uit een interview met De Pauws goede vriend en tv-maker Tom Lenaerts: “’Ik vind dat allemaal niet zo moeilijk, die vervagende grenzen. Elke weldenkende mens wéét toch waar die grens ligt? Het is de machtsverhouding die het moeilijk maakt. Ik zou hier perfect kunnen flirten met een 21-jarige stagiaire die hier héél graag wil werken. Maar dat doe ik niet. Punt. Want dan ga ik voorbij een hele vieze grens: eigenlijk zou zo'n meisje mij, als vijftigjarige, op zo'n moment een pets in mijn gezicht moeten geven, maar dat durft ze dan niet, net door die machtsverhouding.’”

“Al mijn cliënten waren bijzonder tevreden om te mogen werken voor zo’n icoon van de Vlaamse televisie. Dit is bovendien een wereldje waar ‘in de gratie staan’ belangrijk is. Zij werden allemaal vrij snel op een ongewone manier gecontacteerd door De Pauw, vaak via berichtjes. Daarbij werd altijd het element van ‘uitverkorenheid’ naar boven geschoven."

Mussche wil het aspect van “macht” in deze zaak benadrukken. Ze hamert op de sterke positie van De Pauw in de tv-wereld en het belang van een netwerk in dat wereldje. “De vraag is of mijn cliënten zo succesvol in die wereld zouden geweest zijn als ze eerder en alleen aan de alarmbel zouden hebben getrokken. Ik denk dat iedereen daarop het antwoord wel kent.”

“Het enige dat deze dames willen, is de erkenning dat er strafbaar gedrag is gesteld”, benadrukt Mussche nogmaals. “Je moet je afvragen: waarom zouden al deze mensen, van wie sommigen bekendheid genieten, dit willen veroorzaken? Ware het niet dat dit allemaal echt gebeurd is en we dit voor een groot stuk kunnen bewijzen. Zij vragen 1 symbolische euro, dus om geld draait dit alvast niet.”

Advocate Christine Mussche, een van de advocaten van de 9 van de 13 vrouwen die zich burgerlijke partij hebben gesteld op dit proces, komt eerst aan het woord. “Wij willen dat dit een sereen proces wordt. Maar dit proces zal niet altijd sereen kunnen zijn. Wij zullen ook over zaken moeten spreken die binnen de privésfeer liggen.”

“Wij willen benadrukken dat dit proces vermeden had kunnen worden, want de burgerlijke partijen wilden dit niet. Een proces had vermeden kunnen worden als men gewoon had erkend dat er iets fout was gebeurd.” Ze hekelt ook het feit dat de verdediging van De Pauw zich het idee heeft gevormd van “een complot”. "Dat klopt op geen enkele wijze. Veel van de slachtoffers zijn zelfs geen kennissen van elkaar." Ze wijst ook op de feiten, onder meer de vele sms'jes die De Pauw naar de betrokken vrouwen heeft gestuurd.

Bart De Pauw arriveerde vanochtend vroeg voor zijn proces in Mechelen. "Het is goed dat het eindelijk kan beginnen", zei hij. "We hebben er vier jaar op moeten wachten. We hebben ons heel goed voorbereid." De Pauw staat terecht voor belaging van minstens 13 vrouwen. 7 onder hen zijn intussen ook aangekomen in de rechtszaal. 

"Ik zal blij zijn als het voorbij zal zijn", zei de televisiemaker bij het binnengaan van de rechtszaal. Vandaag komen de advocaten van de burgerlijke partijen aan het woord, Christine Mussche en An-Sofie Raes. "Het zal bruut worden, denk ik", zei De Pauw daarover.