‘Dit is een verkoudheidsgolf, géén griep’: viroloog Marc Van Ranst over de toename van griepachtige klachten

De incidentie van ‘griepachtige aandoeningen’ die bij de huisarts werden vastgesteld is de voorbije week gestegen van 70 naar 120 per 100.000 inwoners. Maar de échte griep duikt schoorvoetend op aan de Europese grenzen. Het betreft doorgaans stammen die we twee jaar geleden ook zagen. En dat is goed nieuws.

Kan griep vroeger oprukken dan andere jaren?

Gemiddeld worden elk jaar 500.000 mensen in België getroffen door een griepsyndroom, dus ongeveer 2 tot 8 procent van de bevolking. Een matige griepepidemie treft ongeveer 5 procent van de bevolking, een sterkere griepepidemie treft 10 procent van de bevolking. Gemiddeld ontwikkelt 1 op de 1.000 grieppatiënten complicaties waarvoor een ziekenhuisopname vereist is. Maar de opgang van ‘griepachtige aandoeningen’ heeft niets met griep te maken. 

“Wat we nu zien, zijn griepachtige toestanden en dus géén griep, maar een verkoudheidsgolf”, benadrukt Van Ranst. “Die verkoudheidsgolf vormt trouwens geen indicatie voor de griep, die we dus nog niet zien in ons land. Het griepseizoen verwachten we pas eind dit jaar, begin volgend jaar. Nu zien we al wat griep aan de periferie van Europa. We spreken dan over Azerbeidzjan, Kirgizië en wat dichter bij huis Estland, maar in die landen is de griepincidentie nog heel laag en we verwachten niet dat we verrast zullen worden door een vroege griepgolf.”

Hoe kan je de symptomen van griep, verkoudheid en Covid-19 onderscheiden?

Gezondheidsinstituut Sciensano raadt aan je te laten testen op Covid-19 als je één van de volgende symptomen hebt: hoesten, kortademigheid, pijn in de borst en geur- of smaakverlies. In dat geval blijf je best thuis en bel je de huisarts voor een coronatest. Maar ook koorts, spierpijn, vermoeidheid, een loopneus of verstopte neus, keelpijn, hoofdpijn, verminderde eetlust, waterige diarree, acute verwardheid en een plotse val kunnen op een infectie met Covid-19 wijzen. 

“Maar je kan moeilijk bij de minste snotneus naar de dokter gaan”, oordeelt Van Ranst. “Wel is het dan aangewezen om te telewerken. Want of je nu corona of een gewone verkoudheid hebt, je kan ze allebei doorgeven op het werk.” Heb je een combinatie van minstens twee van deze symptomen, dan laat je je best testen. “Eigenlijk bij alles wat ernstiger is dan een neusverkoudheid. Huisartsen kunnen dan als gatekeeper optreden en beslissen of je toestand ernstig genoeg is om te testen.”

Zien we meer ‘griepachtige aandoeningen’ of verkoudheden omdat er meer op wordt getest in het kader van Covid-19?

“Dat zal wellicht een rol spelen, al is dat verschillend van land tot land. Maar wij zijn het inderdaad meer gewoon geraakt om stalen te laten afnemen. Sommigen vinden dat vervelend, anderen hebben er geen probleem mee”, weet Van Ranst. “Maar nog eens, en voor alle duidelijkheid: er is nog geen griep in ons land. In de rest van de wereld duikt ze wel een beetje op, maar het blijft sporadisch.”

Is het griepvirus sterker geworden na twee jaar afwezigheid?

“Daarover hebben we nog veel vragen, maar wat we zien is goed nieuws, want het betreft stammen die we twee jaar geleden ook zagen. Doordat we geen nieuwe griepvirussen zien opkomen, kunnen we de uiteinden van het spectrum — van geen epidemie tot een pandemie — wissen: de kans wordt kleiner dat we geen epidemie krijgen, maar de kans op een pandemie wordt ook kleiner. De meeste griepvirussen die we nu zien zijn van het subtype H3N2 en dat kennen we al sinds 1968. Daar hebben we dus wel wat groepsimmuniteit tegen. Onze individuele immuniteit zal naar schatting met 25 procent gedaald zijn, doordat we twee jaar geen griep hebben gezien. Het wordt dus stilaan makkelijker om voorspellingen te maken, en nu we de uitersten kunnen uitsluiten, lijken we naar een ‘gewone’ toestand te evolueren.”

Is het zinvol om bepaalde coronamaatregelen aan te houden om griep te vermijden?

De voorbije winter hebben de coronamaatregelen het griepvirus de pas afgesneden. Doordat we afstand hielden, niet met grote groepen konden samenkomen en nog volop mondmaskers droegen, was de griep vrijwel kansloos. 

“De maatregelen hebben het griepvirus afgeremd, zonder enige twijfel”, zegt Van Ranst. Of we er goed aan doen terug coronamaatregelen in te voeren, is volgens Van Ranst een beslissing die de regering moet nemen. “Ik zie dat mensen in de supermarkt nog altijd een mondmasker dragen. Ik heb dan mijn CO2-meter mee, en de metingen vallen goed mee. Ik zou mensen eerder aanbevelen regelmatig de handen te wassen en wat meer afstand te houden dan anders.”

Zijn er bijkomende redenen om dit jaar een griepvaccin te halen?

Van Ranst: “We roepen niet op om nieuwe categorieën mensen te laten vaccineren. Wel zouden we de bestaande risicogroepen — ouderen, zwangere personen en mensen met onderliggende aandoeningen — nog meer gevaccineerd willen zien. Voor hen is het griepvaccin als een brandverzekering: als er geen brand uitbreekt, ga je nadien ook niet zeggen dat de verzekering geen zin had.”