Luchtkwaliteit in Vlaanderen verbetert, maar impact op gezondheid blijft aanwezig

Eerst enkele positieve evoluties: de uitstoot van fijn stof lag in 2019 meer dan 40 procent lager dan in 2000. Ook de uitstoot van stikstofoxiden, zwaveldioxiden en andere vluchtige organische stoffen is drastisch gedaald tussen 2000 en 2019. Vlaanderen haalt daarmee alle Europese emissiedoelstellingen, aldus de VMM.

Verder blijkt ook de dat industrie en de energiesector steeds minder vervuilen. Het plaatsen van filters en de verschuiving naar het gebruik van fossiele brandstoffen met een lager zwavelgehalte, met onder meer de uitfasering van de kolencentrales in Vlaanderen, veroorzaken een lagere uitstoot.

Het verwarmen van onze woningen blijft de belangrijkste uitstootbron van fijn stof: het gaat daarbij niet alleen om de centrale verwarming maar ook om hout- en pelletkachels, al deze toestellen samen zorgen voor een aanzienlijk deel fijn stof en kankerverwekkende stoffen die in de lucht terecht komen. 

Positief is wel dat het verbruik van fossiele brandstoffen zoals stookolie en steenkool daalt. Ook het wegverkeer stoot momenteel 87 procent minder fijn stof uit dan in 2000 omdat auto's minder vervuilend geworden zijn, maar het toenemend aantal wagens en gereden kilometers heft dit voordeel gedeeltelijk op. 

De land- en tuinbouw zijn dan weer een belangrijke bron van stikstof. Vooral ammoniak uit de veeteelt, maar ook stikstofoxide-emissies van het verkeer, veroorzaken verzuring en vermesting en de vorming van fijn stof. Omdat de uitstoot van de andere sectoren wel verder afnam, stijgt het relatieve aandeel van de landbouw in de stikstofproblematiek.

De VMM stelt vast dat de algemene luchtkwaliteit in Vlaanderen jaar na jaar verbetert. In 2020 kwam er bovenop deze langetermijntrend ook nog het effect van de coronamaatregelen. Stoffen die hoofdzakelijk aan verkeer gelinkt zijn, zoals zwarte koolstof en stikstofoxiden, daalden nog sterker dan de jaren ervoor.

Voor ozon zag de VMM in 2020 een toename van zowel het jaargemiddelde als de piekwaarden. De jaargemiddelde ozonconcentraties volgen hiermee de stijgende trend van de laatste jaren. Dat is te wijten aan de toename van de mondiale achtergrondconcentraties. De hoge piekwaarden waren een gevolg van de intense en lange hittegolf in augustus 2020.

De VMM besluit dat de gezondheidsimpact wel daalt maar nog steeds niet verwaarloosbaar is. Fijn stof, stikstofdioxide en ozon zijn de drie stoffen met grootste gezondheidsimpact in Vlaanderen en leiden nog steeds tot vroegtijdige sterfte.