Vlaamse Milieumaatschappij start met permanente PFAS-metingen rondom 3M-site en Oosterweel
De Vlaamse Milieumaatschappij is gestart met permanente luchtmetingen in de omgeving van de 3M-site in Zwijndrecht en de Oosterweelwerken in Antwerpen om na te gaan hoeveel vervuilende PFAS-stoffen er in de omgevingslucht zitten. Als de waarden overschreden worden, kan dat gevolgen hebben voor de Oosterweelwerken, zegt Karl Vrancken, opdrachthouder voor de Vlaamse regering in de PFAS-problematiek.
Even terugspoelen: In april 2021 barst de bom in het PFOS-schandaal. Bij de Oosterweelwerken in Antwerpen wordt grond afgegraven met hoge waarden van het chemische PFOS, afkomstig van de nabij gelegen 3M-fabriek. PFOS is een chemische stof die behoort tot de grotere familie PFAS. Een te hoge concentratie van deze stoffen in je lichaam, kan gevaarlijk zijn voor de gezondheid. In de weken en maanden die volgen wordt almaar duidelijker dat de Vlaamse regering al sinds 2017 op de hoogte was van de PFOS-vervuiling in Zwijndrecht, maar dat alle communicatie hierover werd tegengehouden.
De commissie Grondverzet, een panel van wetenschappelijke experten die de impact van de Oosterweelwerken op de omwonenden in kaart moet brengen, vraagt daarom in juli aan Lantis, die de Oosterweelwerken uitvoert, om PFAS-metingen te doen rond de Oosterweelwerf. De commissie voorgezeten door Karl Vrancken, wil er via die metingen zeker van zijn dat er nu voldoende maatregelen worden genomen om vervuilende stofemmissies richting de bewoonde omgeving in Zwijndrecht te beperken.
De Vlaamse Milieumaatschappij is nu in samenwerking met de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek (VITO) een uitgebreid onderzoek gestart voor de luchtmonitoring van PFAS. Hiervoor werden in de directe omgeving van de Lantis-werf en in een ruimere omgeving rond de 3M-site verschillende meettoestellen geplaatst. De metingen en het daaraan gekoppelde stofactieplan zijn een concreet antwoord op de aanbevelingen van de Commissie Grondverzet en kan een belangrijke bijdrage betekenen voor de versterking van het PFAS Actieplan van de Vlaamse overheid.
Als de waarden heel hoog zijn, zouden bepaalde activiteiten tijdelijk kunnen stopgezet worden
"Het is de eerste keer dat we op deze manier meten, we hebben dus weinig referentiewaarden. Daarom hebben we een tijdelijk vergelijkingskader opgezet op basis van de reeds bekende EFSA-toetsing", aldus Vrancken. "Uit de eerste PFAS-metingen van juli en augustus kunnen we vaststellen dat deze referentiewaarden niet overschreden worden. We zien wel dat de PFAS-concentratie in de omgevingslucht stijgt, hoe dichter we bij de Oosterweelwerf komen."
De concentraties in het centrum van Zwijndrecht blijken zo’n 9 keer lager te liggen dan op de meetpost in Zwijndrecht dicht bij de 3M site. Op dit ogenblik is het nog niet mogelijk om aan te geven welk aandeel in de verhoogde concentraties afkomstig is van de werken van Lantis, dan wel het gevolg is van de verstuiving van de vervuilde gronden op en rond de 3M-site.
EFSA-toetsing
De basis voor het tijdelijk toetsingskader zijn de - strenge - EFSA TWI-waarden uit 2020 voor orale blootstelling (dit is de totale toegelaten dosis per week die via inslikken in het lichaam komt, volgens de Europese voedselveiligheidsautoriteit). Het tijdelijke toetsingskader gaat er van uit dat 20% van de totale blootstelling aan PFAS via de lucht komt. Zo komt men tot een gehanteerde toetsingswaarde van 0,44 ng/m3 voor volwassenen voor de som van de 4 PFAS-verbindingen (PFOS + PFOA + PFNA + PFHx).
Op basis van de metingen zal Lantis dan ook een stofactieplan op poten moeten zetten. "We gaan met permanente meetposten werken rondom de site en die meetwaarden zullen vergeleken worden met actielimieten. Wanneer die limieten overschreden worden, zal Lantis actie moeten ondernemen om de stofproductie te beperken", aldus Vrancken. "In eerste instantie zal dat gaan om meer besproeien of benevelen om minder stof te produceren, maar als de waarden heel hoog zijn zou het ook kunnen dat bepaalde activiteiten tijdelijk worden stopgezet. "
“Met dit stofactieplan wordt een antwoord gegeven op een van de adviezen van de Commissie Grondverzet. Daarin werd immers aan Lantis gevraagd om te werken op basis van meetgegevens: door te monitoren wanneer er stofpieken zijn, kan snel gericht gereageerd worden. Bovendien laat dit ook toe om transparantie te bieden aan en duidelijk te communiceren met de lokale bevolking,” zegt opdrachthouder Karl Vrancken.
BEKIJK: "We sluiten niet uit dat PFOS ook via de lucht wordt verspreid", zegt Peter Vermeulen, directeur van 3M Europa, in "Terzake":
Nog geen gezondheidsconclusies
Het is niet mogelijk om op basis van deze voorlopige resultaten over mogelijke gezondheidseffecten te spreken. "We zijn momenteel nog volop bezig met een volledig bloedonderzoek, eind oktober zullen we daar resultaten van hebben", zegt Vrancken. "De metingen die we nu doen, helpen ons om te bepalen welke gezondheidseffect blootstelling aan PFAS heeft. Tot nog toe hadden we ons vooral gefocust op vervuiling in de bodem en in onze voeding. Al deze onderzoeken samen zullen ons uiteindelijk een algemeen beeld geven over het effect van PFAS-stoffen op onze gezondheid."
BEKIJK: Reportage van "Pano" waarin milieu-inspecteurs getuigen over de vervuiling bij 3M:
