BEKIJK - Hoe veilig is de "digitale portefeuille"? En wat als ik geen smartphone heb? Jouw vragen beantwoord

“Voor zover we nu weten, is het niet de bedoeling dat iedereen straks verplicht een zogezegde digitale portefeuille heeft”, benadrukt Ine Van Zeeland. “Het wordt een aanvullende manier om de overheid te bereiken.”

"Smart Nation", zoals het project nu wordt genoemd, wordt niet alleen een digitale kaartenbak, maar ook een elektronisch loket om documenten en vergunningen aan te vragen. “Bedoeling is efficiënter en kostenbesparender te werken. Als veel mensen zo’n app gebruiken, zal ons gedrag op termijn veranderen, wat mogelijk als gevolg heeft dat meer fysieke loketten sluiten. Het is ook nog maar de vraag of je alleen in de officiële landstalen je vragen zal kunnen stellen. Zo’n dingen maken het moeilijker voor sommige mensen om de overheid te bereiken.”

Volgens Le Compte bestaat dan ook het risico dat we naar een dienstverlening op twee niveaus gaan: “Ben je digitaal niet mee, maar sluiten steeds meer loketten, dan is het mogelijk dat straks het dichtstbijzijnde fysieke loket 10 kilometer verder ligt dan vandaag. Zo wordt het nog moeilijker om een dienst te bereiken die je nodig hebt.”

“Je tas kan ook gestolen worden, waardoor je alsnog in één keer je papieren, je bankkaart en je telefoon kwijt bent”, relativeert Van Zeeland. “Maar het is wel zo dat sommige specifieke elementen een app kwetsbaarder maken”:

“De beruchte GDPR-wet of privacywet verbiedt dat onze data verzameld, verwerkt of doorverkocht mogen worden voor een ander doel dan hetgeen waar we toestemming voor gaven”, stelt Van Zeeland gerust. Net daarom is het volgens haar erg belangrijk dat we de kleine lettertjes lezen wanneer we ergens zo'n toestemming voor geven: “Niet veel mensen lezen de privacy policy door – het is ook vaak een heel verhaal, maar daardoor weet je misschien niet wat er met je data kan gebeuren.” 

Van Zeeland vindt het niet gek dat mensen zich zorgen maken over hacking en identiteitsfraude:

Uit onderzoek blijkt dat ongeveer 60 procent van de bevolking tussen 16 en 74 jaar oud, min of meer mee is met de digitalisering van onze samenleving. “Oftewel: 40 procent is dat helemaal niet”, zegt Le Compte. “Zij hebben geen internetverbinding of smartphone, of zijn beperkt in hun digitale vaardigheden. Vier op tien, dat is enorm.”

Le Compte hamert er dan ook op dat bij de ontwikkeling van nieuwe smartphone-applicaties hiermee rekening wordt gehouden: “Dat zien we vandaag nog maar weinig. Er zou in het begin van ontwikkelingsprocessen vaker naar mensen met beperkte digitale vaardigheden moeten worden geluisterd, zodat apps ook voor hen toegankelijk en gebruiksvriendelijk zijn.”

Al blijft er een onvermijdelijk spanningsveld tussen veiligheid en gebruiksvriendelijkheid: “Hoeveel te veiliger je iets wil maken, hoeveel te moeilijker het proces wordt. Kijk maar naar het instellen van een wachtwoord: zoveel te sterker je dat wil, zoveel te ingewikkelder wordt het. Als je bovendien voor elke toepassing een ander ingewikkeld paswoord moet verzinnen, wordt het wel heel moeilijk om ze allemaal te onthouden.” Idealiter gebruiken we daarnaast ook nog eens een tweestapsverificatie: “Digitale vaardigheden waarover een heel stuk van de bevolking vandaag niet beschikt.”

Volgens Van Zeeland is twee jaar dan ook erg kort om de digitale geletterdheid van de bevolking op punt te krijgen:

“Eigenlijk moet je mensen hierin constant begeleiden”, weet Le Compte. “Een van de moeilijkste aspecten aan onze digitale vooruitgang is dat die onvoorstelbaar snel gaat. Het kost heel wat tijd en energie om mensen iets aan te leren. Kunnen ze het eindelijk, dan staat de volgende vernieuwing al klaar. Mensen geraken niet bijgebeend.” Behoren cursussen tot de mogelijkheden? “Dat mag zeker. Mediawijs pleit zeer sterk voor structurele middelen. In het relanceplan is vandaag behoorlijk wat aandacht voor digitalisering en digitale inclusie, maar wat na 2024? Elke Vlaming tegen dan de nodige digitale vaardigheden bijgebracht hebben, lijkt me ambitieus.”

“Een lastige vraag”, vindt Van Zeeland. “Onze scheiding der machten beschermt ons hiertegen, we zitten niet in China. Al is Hong Kong een goed voorbeeld van hoe mensen daar een paar jaar geleden nog dachten dat ze hun gegevens prima konden delen, terwijl ze vandaag niet meer akkoord zouden gaan met hoe die data wordt ingezet. Maar opnieuw: Hong Kong is hier ver vandaan, ik zie geen accuut gevaar.”

Volgens Le Compte hebben we deels zelf in handen wat onze overheid met onze gegevens kan doen: