Staken tegen ‘transfobe’ show: personeel van Netflix voert vandaag actie tegen comedian Dave Chappelle

Streamingdienst Netflix doet doorgaans geheimzinnig over zijn kijkcijfers, en al helemaal over de geldbedragen die voor programma’s worden betaald. Daarom was het interessant dat een werknemer vorige week getallen lekte: voor de nieuwste stand-upcomedyspecial The Closer van Dave Chappelle zou een bedrag van 24,1 miljoen dollar zijn betaald. Dat is veel meer dan bijvoorbeeld de 3,9 miljoen dollar voor de bejubelde comedyspecial Inside van Bo Burnham.

Eerder in de week was er een interne memo naar buiten gekomen met daarin een uitspraak van Netflix-topman Ted Sarandos over de kijkcijfers: “Chappelles vorige show Sticks & Stones is onze meest bekeken, meest besproken en meest bekroonde stand-upcomedyshow tot nu toe.” De lekkende werknemer werd ontslagen, zo werd bekend op vrijdag 15 oktober. Een Netflix-woordvoerder liet weten dat de vertrouwensband met de werknemer beschadigd was.

Aanleiding voor alle commotie zijn de grappen en opmerkingen die komiek Dave Chappelle (48) in zijn nieuwe stand-upcomedyshow The Closer maakt over met name transgender personen, een uiterst kwetsbare minderheid waartegen de discriminatie en het geweld in de VS de afgelopen jaren schrikbarend toenam. Volgens critici is de show van Chappelle “transfoob” en draagt hij daarmee mogelijk bij tot haat. De Netflix-top wijst deze beschuldigingen van de hand, verdedigt de artistieke vrijheid van stand-upcomedians en weigert de show offline te halen.

Staking

De rel culmineert woensdag in een geplande ‘walkout’, een staking van een groep Netflix-werknemers – zowel transgenders als sympathiserende collega’s – op het hoofdkantoor in Los Angeles, waarbij zij tijdelijk het werk neerleggen om aandacht te vragen voor transgender rechten en het werk van lgbtq+-organisaties. Maandag kwam er een lijst naar buiten met ‘dringende verzoeken’ van de stakers. Op die lijst staat onder andere dat er waarschuwingen moeten komen bij Netflix-programma’s met een “transfobe” inhoud. Het offline halen van de show van Dave Chappelle behoort niet tot de eisen. 

De fel bekritiseerde, maar ook massaal bekeken Dave Chappelle zal daarom waarschijnlijk gewoon op Netflix te zien blijven. Chappelle is al jarenlang een van de supersterren van de Amerikaanse stand-upcomedy. Hij maakte furore met zijn sketchserie Chappelle’s Show (2003-2006) op tv-zender Comedy Central. Maar Chappelle is het meest op zijn plek als stand-upcomedian, als hij met slechts een microfoon in zijn hand en zittend op een barkruk zijn verhaal doet. Chappelle werd altijd geprezen om zijn scherpe inzichten over racisme en ongelijke verhoudingen tussen zwart en wit in de Verenigde Staten.

Maar in zijn recentste shows, die onderdeel zijn van een grote Netflix-deal van zes shows, verliest hij steeds meer de waardering van recensenten en commentatoren van links-progressieve media. Omdat Chappelle zich zo vaak uitspreekt over de lgbtq+-gemeenschap (de ‘alfabetmensen’, zoals hij ze grappend noemt in Sticks & Stones), wordt hij door criticasters neergezet als een heteroseksuele man van middelbare leeftijd die maar moeilijk met de moderne tijd mee kan komen. 

De old school-comedy van Chappelle vormt zo een opvallend contrast met de ‘woke’ comedy van bijvoorbeeld de zeer succesvolle Australische komiek Hannah Gadsby. Zij is ook te zien op Netflix, het mediabedrijf dat zich graag afficheert als progressief en een uitgebreide catalogus aanbiedt van grensverleggende series en films met lgbtq+-thematiek. Dave Chappelle blijft intussen wel zeer populair bij het grote publiek. Veelzeggend zijn de getallen op recensie-verzamelsite RottenTomatoes. Sticks & Stones, Chappelles voorstelling uit 2019, scoort 35 procent goedkeuring bij professionele recensenten, maar 99 procent bij de publiekswaardering. Voor The Closer geldt een soortgelijke verhouding.

Verdediging

Ondertussen zie je in The Closer ook Chappelles pogingen om zijn straatje schoon te vegen en aan te tonen dat hij het heus niet verkeerd bedoelt. Hij zegt: “Wie mijn werk volgt, weet dat ik geen problemen heb met transgenders. Maar ik heb wel vaak problemen met witte mensen.” Exemplarisch daarvoor is de lange anekdote die hij aan het slot van The Closer vertelt over zijn vriendin Daphne Dorman, een trans vrouw en aspirerend stand-upcomedian. Dave liet haar optreden in zijn voorprogramma en raakte bevriend met Daphne, voordat zij in 2019 zelfmoord pleegde. Het is een goed bedoeld verhaal, maar je kunt Chappelles verdediging ook zien als  een voorbeeld van de redenering “Ik kan niet homofoob zijn, want ik heb homo’s onder mijn beste vrienden.”

Wat Chappelle het meest lijkt op te breken, is dat hij vastzit in een eindeloze herhaling van reageren op de reacties op zijn vorige shows. Hij blijft maar doorpraten over transgender personen en de lgbtq+-thematiek, terwijl veel kijkers allang dezelfde conclusie hebben getrokken: Dave Chappelle hoeft heus niet “gecanceld” te worden, maar hij is wel hoognodig toe aan nieuwe onderwerpen en originelere grappen.