Vikingen zetten exact 1.000 jaar geleden als eerste Europeanen voet aan wal in Amerika, lang voor Columbus

De Vikingen waren de ontdekkingsreiziger Christoffel Columbus uit Genua, die in 1492 de Bahama’s bereikte en onder de Spaanse vlag voet aan wel zette op het Amerikaanse continent, bijna 500 jaar voor. Dat zij eerst waren, bleek al uit sagen over de oversteek van de Vikingen vanuit Groenland naar Noord-Amerika. In het Canadese Newfoundland waren ook overblijfselen van een nederzetting van Vikingen gevonden. Maar de precieze datum van hun aanwezigheid bleef onduidelijk. Zo waren die mondelinge verhalen pas in de dertiende eeuw neergeschreven, zeker 200 jaar na de gebeurtenissen die ze vertelden.

Onderzoekers van de Rijksuniversiteit Groningen zijn er nu met een nieuwe dateringsmethode wel in geslaagd om te bepalen dat de Vikingen zeker in 1021 in Noord-Amerika verbleven, ook de Nieuwe Wereld genoemd. Dat is precies 1.000 jaar geleden.  

De archeologen onderzochten stukken hout met inkepingen in die gemaakt werden met metalen werktuigen, die op niet door de inheemse bevolking waren vervaardigd. De Vikingen, van hun kant, maakten toen wel al gebruik van metalen werktuigen. Wetenschappers wisten bovendien al een tijdje dat Vikingen een nederzetting hadden op de archeologische site van L’Anse aux Meadows in het Canadese Newfoundland, de plaats ook waar de stukken hout werden gevonden. Het Vikingdorp telde zo’n honderd mannen en vrouwen. Ze kapten bomen om hun nederzetting te bouwen en hun schepen te herstellen. Tenminste drie van die bomen werden gekapt in het jaar 1021, blijkt uit de nieuwe studie.

De gebruikte dateringsmethode is die van de dendrochronologie, gebaseerd op het tellen van groeiringen van bomen, in combinatie met de koolstofmethode. Als ijkpunt werd het jaar 992 genomen waarvan bekend is dat er toen een grote uitbarsting op de zon plaatsvond. Daardoor ontstond er een piek in de koolstof-14-concentratie, een radioactieve koolstofvariant die onder meer terug te vinden is in hout uit die tijd. Dat bleek ook het geval met sommige van de onderzochte stukken hout. Vervolgens was het een kwestie van boomringen tellen om tot het jaar 1021 te komen.

De eerste Noorse kolonisten in Groenland waren afkomstig uit IJsland en Scandinavië. De aankomst van de ontdekkingsreizigers in Newfoundland betekende dat de mensheid voor het eerst de hele aardbol was rondgetrokken. Honderdduizend jaar eerder was de moderne mens uit Afrika vertrokken. Via Azië en de Beringstraat hadden sommigen Amerika bereikt. Hun nazaten troffen in 1021 waarschijnlijk de afstammelingen van degenen die toen via Europa naar de Nieuwe Wereld waren gezeild. 

Het verblijf van de Noormannen in Newfoundland duurde niet lang. Uit het onderzoek blijkt dat ze drie tot dertien jaar in L’Anse aux Meadows hebben gewoond en dan terugkeerden naar Groenland.