Voortbestaan noordelijke witte neushoorns rust op schouders van één enkel vrouwtje
Een van de laatste twee noordelijke witte neushoorns op de wereld stopt met de donatie van eicellen, die het voortbestaan van haar soort zouden moeten waarborgen. Volgens wetenschappers is dat na een ‘ethische risicobeoordeling’ de beste beslissing.
De noordelijke witte neushoorn, die oorspronkelijk in onder meer Congo, Oeganda en Soedan voorkwam, balanceert al jaren op de drempel van uitsterven. Het laatste mannelijke exemplaar overleed drie jaar geleden in een Keniaans natuurreservaat. Hij liet een dochter en kleindochter na. Voor zover bekend zijn deze Najin en Fatu de enige nog levende exemplaren van hun soort.
In een ultieme poging om de noordelijke witte neushoorn van uitsterven te behoeden, gebruiken wetenschappers van BioRescue, een door de Duitse overheid ondersteund internationaal onderzoeksteam dat speciaal hiervoor is opgericht, een soort ivf-behandeling. Uit de ingevroren zaadcellen van overleden mannelijke neushoorns en de eitjes van Najin en Fatu maken zij in het laboratorium embryo’s.
Om de eicellen van Najin en Fatu te bemachtigen, ontwikkelden de wetenschappers een speciale spies, waarmee ze de eierstokken kunnen bereiken. De eicellen van Fatu zouden tot nu toe twaalf noordelijke witte neushoorn-embryo’s hebben voortgebracht. Met de tien eicellen die bij Najin werden afgenomen, lukte dat nog niet.
Eiceldonatie-pensioen
Na een ‘ethische risicobeoordeling’ hebben de BioRescue-onderzoekers daarom besloten Najin met eiceldonatie-pensioen te sturen. De gezondheid van het neushoornvrouwtje speelde bij die beslissing een grote rol: in haar baarmoederhals werden recent meerdere kleine, goedaardige tumoren gevonden. Bovendien is Najin met haar 32 jaar al behoorlijk op leeftijd.
“Een dier uit een natuurbeschermingsprogramma terugtrekken vanwege dierenwelzijnsoverwegingen is meestal geen kwestie om lang over na te denken”, aldus hoofddierenartsen Frank Göritz en Stephen Ngulu. “Maar wanneer dat dier 50 procent van je populatie beslaat, overweeg je deze beslissing wel meerdere keren.”
Volgens BioRescue blijft Najin een ‘ambassadeur’ voor het behoud van haar soort. De onderzoekers hopen bijvoorbeeld dat Najin “haar sociale kennis en gedrag” zal doorgeven aan toekomstige nakomelingen, die in wezen haar kleinkinderen zullen zijn. Ook blijven de onderzoekers stukjes huid bij haar afnemen voor stamcelonderzoek.
Zuidelijke witte neushoorn als draagmoeder
Overigens zijn Najin en Fatu zelf niet in staat een zwangerschap te volbrengen. Daarom willen de wetenschappers zo’n embryo inbrengen in de buik van een zuidelijke witte neushoorn, die als een draagmoeder een neushoornbaby op de wereld moet brengen.
Met de populatie zuidelijke witte neushoorns gaat het wereldwijd beter. Een eeuw geleden was de ondersoort bijna uitgestorven, nu zijn er volgens Wereldnatuurfonds weer ruim twintigduizend exemplaren van, die vooral in Zuid-Afrika, Zimbabwe en Namibië leven.
Dat ook bij zuidelijke witte neushoorns de voortplanting een precaire zaak is, bleek vorige maand in dierentuin Wildlands Emmen. In het kader van het Europese fokprogramma EEP arriveerde daar het 19-jarige mannetje Limpopo, dat eerder al drie nakomelingen verwekte. Maar bij Limpopo’s kennismaking met de neushoornzussen Elena en Zahra ging het mis. “In plaats van dat zij hem gezamenlijk zijn plek wezen, gingen ze er juist beide rennend vandoor”, schrijft de dierentuin op zijn website. Na een achtervolging van een kwartier gleed Elena uit, waarna ze in een waterpoel terechtkwam en verdronk.