Is koud douchen goed voor je portemonnee én je gezondheid? Prof onderscheidt feiten van fabels over de effecten op je lichaam

Dat koud water goed zou zijn voor onze gezondheid wordt al langer beweerd. Zo gaat het gebruik van koude douches om gezondheidsredenen terug tot het begin van de 19de eeuw, toen de ‘hete hersenen’ van psychiatrische patiënten op die manier werden afgekoeld. Nu dompelen sterren als Lady Gaga en Madonna zich maar al te graag onder in ijsbaden om van de heilzame effecten te genieten.

Hoewel er nog maar weinig onderzoek is gedaan naar dat hoegenaamd heilzame effect van koud water, is er wel een studie van het Academisch Medisch Centrum (AMC) in Amsterdam, dat ruim 3.000 mensen heeft opgevolgd. Daaruit bleek dat wie elke dag even een koude douche neemt inderdaad minder lang en minder ernstig ziek is dan wie dat niet doet.

Bij het onderzoek werden vrijwilligers in vier groepen verdeeld: de controlegroep douchte warm, de andere drie douchten dagelijks 30, 60 of 90 seconden koud. De deelnemers hielden een maand lang zelf bij hoe ze zich voelden. Na analyse bleek dat de mensen die koud douchten zich niet minder ziek voelden, maar wel dat een eventuele ziekte minder ernstig was en sneller verliep. Zo’n 29 procent van de deelnemers meldden zich minder dagen ziek dan de mensen in de controlegroep. Opvallend: het maakte daarbij niet uit hoe lang ze koud douchten.

Volgens sommige wetenschappers is dit bewijs niet sterk genoeg om te kunnen spreken van een oorzakelijk verband en zijn er dus meer studies nodig. Zo had het onderzoek enkele belangrijke beperkingen: de deelnemers hielden zelf de douchetijd in de gaten en proefpersonen met ernstige gezondheidsklachten werden bij aanvang geweerd, waardoor de studie enkel gold voor gezondere mensen.

Wat koude douches juist doen met ons immuunsysteem is ook nog niet duidelijk. “We weten het niet precies”, zegt Hein Daanen, hoogleraar thermofysiologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. “Er zijn indicaties dat het gezond is, maar dat is nog niet wetenschappelijk vast te stellen.”

Er bestaat dus géén wetenschappelijk bewijs dat koud douchen gezondheidswinst oplevert. “Sommige wetenschappers suggereren dat je immuunsysteem beter wordt als je regelmatig in de kou gaat, maar aan de andere kant hebben we ook goede indicaties dat koude ons immuunsysteem verzwakt. Het is met andere woorden niet heel makkelijk om een eenduidige conclusie te trekken.”

Andere onderzoekers schuiven dan weer de hypothese naar voren dat een koude douche symptomen van depressie kan verlichten. Zo zou de blootstelling aan koude onder meer kunnen zorgen voor de aanmaak van noradrenaline, een natuurlijk hormoon dat de hersenen aanmaken in stresssituaties. Door de hoge dichtheid van koudereceptoren in de huid zou een koude douche ook een grote hoeveelheid elektrische impulsen naar de hersenen sturen, wat volgens de wetenschappers een antidepressief effect kan hebben. Maar ook dit moet nog bewezen worden.

Wat wel vaststaat, is dat een koude douche ’s ochtends goed is voor onze energiefactuur, merkt Daanen op. “Als je onder een koude douche staat verbruik je minder gas. Mooi meegenomen in deze tijd van stijgende energieprijzen.”

Al maant hij mensen met hartproblemen wel aan tot voorzichtigheid, aangezien de bloedvaten samentrekken tijdens een koude douche. “Dat leidt tot een verhoging van de bloeddruk. Wil je dit proberen, vraag dan best na bij je huisarts of het in jouw geval een goed idee is.”

Lees ook:

Daar zijn de verkoudheden weer: “Een gezonde levensstijl beschermt je, maar er is nóg een doeltreffende remedie” (+)

Altijd een verstopte neus? 1 op de 10 Belgen heeft chronische sinusitis. “De bouw van je neus speelt mee” (+)

Covid-19 veroorzaakt delirium en geheugenproblemen: “1 op de 7 krijgt psychische problemen na corona” (+)