Eerste hulp bij de coronapas: waar is hij nodig, vanaf welke leeftijd en hoe geraak ik eraan?

De coronapas of het Covid Safe Ticket (CST) is een manier waarmee je kunt bewijzen dat je ofwel minstens twee weken volledig gevaccineerd bent, maximaal 6 maanden geleden hersteld bent van het coronavirus of een recente negatieve coronatest hebt afgelegd.

De geldigheidsduur van die coronatest is afhankelijk van de precieze test die je hebt afgelegd. Een PCR-test is geldig vanaf de dag van de test plus twee dagen. Een snelle antigeentest is geldig vanaf de dag van de test plus één dag.

De makkelijkste manier om aan de coronapas te geraken is via de smartphone. Daarvoor moet je de gratis CovidSafeBE-app downloaden en installeren. Na installatie moet je je aanmelden met een digitale ID (zoals Itsme) en zijn je certificaten beschikbaar om te downloaden en te bewaren.

Als je naar je coronapas gevraagd wordt, moet je de QR-code tonen. Degene die de pas vraagt kan die dan scannen. Er wordt ook naar je identiteitskaart gevraagd, zodat ze kunnen nagaan dat je niet met iemand anders zijn coronapas op stap bent.

Heb je geen smartphone? Meer uitleg bij de volgende vraag.

Ook zonder smartphone is het mogelijk om aan een coronapas te geraken. Zo kun je je aanmelden op overheidswebsites zoals Mijn Burgerprofiel, Mijngezondheid.be of MyHealthViewer. Daar kun je je coronapas digitaal opvragen. Je hebt er wel je identiteitskaart met pincode en kaartlezer of een digitale sleutel (zoals itsme) voor nodig. Je kunt je coronapas krijgen als pdf die je dan kunt afdrukken.

Je aanmelden op die overheidswebsites is niet voor iedereen weggelegd. Wie minder computervaardig is, kan ook een coronapas telefonisch opvragen. Dan wordt het via de post verstuurd. Let wel: dit kan niet voor een coronapas op basis van een negatieve test, omdat de coronapas langer onderweg zou zijn dan de test geldig is.

Een coronapas telefonisch aanvragen kan via de helpdesk van de regio waar je gevaccineerd bent geweest:

• Voor Vlaanderen is 24 uur op 24 uur op het nummer: 078 78 78 50
• Voor Brussel is dat 24 uur op 24 uur op het nummer: 02 214 19 19.
• Voor de Oostkantons is dat 24 uur op 24 uur op het nummer: 0800 23 032
• Voor Wallonië is dat 24 uur op 24 uur op het nummer: 071 31 34 93

Als je binnen de Europese Unie bent gevaccineerd, dan kan je het Europese vaccinatiecertificaat gebruiken dat is verstrekt door het land waar je gevaccineerd bent of door het land waar u woont

Als je buiten de Europese Unie gevaccineerd bent, dan zijn er drie opties:

• Ben je buiten de EU gevaccineerd, maar wel EU-burger dan moet je het officiële Europese vaccinatiecertificaat gebruiken, verstrekt door je land van verblijf
• De officiële nationale vaccinatiecertificaten van de volgende landen/regio's mogen in België worden gebruikt: IJsland, Liechtenstein, San Marino, Schotland, Zwitserland, Verenigd Koninkrijk, Vaticaanstad, Wales, Albanië, Andorra,  Faeröer, Israël, Marokko, Monaco, Noord-Macedonië, Panama, Turkije, Oekraïne. Het toegepaste vaccinatieschema moet in België erkend zijn
• Andere landen/gevallen: bel het Call Center via +32 (0)2 / 214.19.19 en vraag instructies.  Vaccinatiecertificaten die op deze manier worden verkregen, mogen in België alleen worden gebruikt als Covid Safe Ticket. Ze mogen niet worden gebruikt om te reizen in België of in andere landen. Ze zijn alleen toegankelijk via de CovidSafeBE-app. Ze zijn 31 dagen geldig, waarna ze volgens dezelfde procedure kunnen worden verlengd. Officieel nationaal vaccinatiecertificaat in het Engels en paspoort vereist. 

Het Covid Safe Ticket is identiek aan het Europees Coronacertificaat. Als je dus al beschikt over dit certificaat (en het is nog geldig), hoef je dus geen bijkomend document aan te vragen.

Let wel: om te reizen worden soms strengere voorwaarden opgelegd in verband met de geldigheidsduur van de testen en de soort testen die geldig zijn.

In heel het land:

• Verplicht in de horeca binnen. Je hebt de pas niet nodig op het terras (daar hoef je ook geen mondmasker te dragen) en ook niet wanneer je kort naar binnen gaat (bv. om naar het toilet te gaan), maar dan moet je wel een mondmasker dragen.
• Verplicht in fitnesscentra
• Verplicht in discotheken
• Verplicht in pretparken en bioscopen
• Verplicht bij evenementen vanaf 200 aanwezigen binnen en 400 buiten

In Vlaanderen:

• Mogelijk werken bepaalde ziekenhuizen, woonzorgcentra, revalidatiecentra, voorzieningen voor personen met een handicap met de pas, maar het is niet algemeen verplicht
• Gemeenten kunnen lokaal de regels voor evenementen strenger maken
  

In Brussel:

• Verplicht op beurzen, congressen, voor de cultuursector, in feestzalen vanaf 50 personen (maar mogelijk ook in te zetten voor kleinere bezetting)
• Verplicht op evenementen vanaf 50 personen binnen en 200 buiten
• Verplicht in zorginstellingen

In Wallonië:

• Verplicht op beurzen, congressen, voor de cultuursector, in feestzalen vanaf 50 personen binnen en 200 buiten
• Verplicht in zorginstellingen

Kinderen jonger dan 12 jaar en 2 maanden hebben geen coronapas nodig. Dat heeft simpelweg met de vaccinatieleeftijd te maken. Jonger dan twaalf wordt er (nog) niet gevaccineerd en het zou onwerkbaar zijn om alle kinderen voortdurend te moeten testen om ze mee te nemen naar een evenement of naar een horecazaak.

Die twee maanden moet voldoende speling geven om gevaccineerd te geraken. Wie bijvoorbeeld vandaag 12 jaar oud wordt, heeft dus twee maanden de tijd om dubbel gevaccineerd te geraken (+2 weken). De vraag is wel of dat voldoende tijd is, want veel kinderen worden pas weken na hun twaalfde verjaardag uitgenodigd voor hun eerste prik.

Vanaf 12 jaar en 2 maanden is een coronapas verplicht voor evenementen, testevenementen en in de zorginstellingen zoals ziekenhuizen en woonzorgcentra. Zorginstellingen kunnen wel zelf kiezen of ze er al dan niet gebruik van maken. Pas vanaf 16 jaar moet je ook een coronapas kunnen voorleggen in de horeca, in de fitnesscentra en in de nachtclubs en discotheken. Vanaf die leeftijd is het ook verplicht in bioscopen en pretparken. Let wel: tussen 12 en 16 jaar is voor bioscopen en pretparken geen coronapas nodig, maar moet wel een mondmasker worden gedragen.

De leeftijdsverdeling levert vreemde situaties op. Een jongere van 15 jaar oud heeft dus een coronapas nodig om zijn grootmoeder te bezoeken in het woonzorgcentrum. Wil hij met diezelfde grootmoeder afspreken in de taverne om de hoek om een pannenkoek te eten, dan heeft diezelfde jongere geen coronapas nodig.

Ook minderjarigen kunnen een coronapas digitaal of fysiek krijgen. Heb je als minderjarige zelf een smartphone? Download dan de CovidSafeBE-app en meld je aan via eHealth. Kies daarna voor Itsme. Belangrijk: geef hier dus het gsm-nummer van een van je ouders of voogd op. Die moet met de Itsme-app toestemming geven. Daarna kan je je coronapas op je smartphone downloaden.

Geen smartphone? Je kunt je ook met je eID in de kaartlezer (of via itsme van je ouders) aanmelden op MijnGezondheid. Daar kun je je coronapas downloaden, doorsturen naar een toestel of eventueel afdrukken. Ook ouders kunnen dat uiteraard voor hun minderjarige kroost doen.

Deze video legt het stap voor stap uit:

Een heel kleine groep van zo'n 100 patiënten kan om medische redenen of door een huidige zware behandeling (bijvoorbeeld chemotherapie tegen kanker) momenteel niet gevaccineerd worden. Als hun gezondheidssituatie toestaat dat ze zich verplaatsen naar een plaats waar een coronapas nodig is, kunnen in sommige gevallen gratis PCR-testen worden voorzien. Denk je tot die groep te behoren? Overleg dan met je (huis)arts of behandelende specialist of je in aanmerking komt voor gratis testen.

Of uitbaters effectief de coronapas vragen, zal door de politiediensten gecontroleerd worden, maar of er naast alle andere reguliere taken ook daar tijd voor is, is nog maar de vraag. "We kunnen niet altijd een nieuw blik agenten blijven opentrekken", klinkt het in een van de zones. In eerste instantie volgt er mogelijk een sensbiliseringsperiode waarbij vooral zal gewaarschuwd worden. 

De Brusselse politie start hoe dan ook wel al op 1 november met de controles. Het Covid Safe Ticket is daar al sinds 15 oktober in voege. "Onze patrouilles zullen daar nakijken of de CST-toegangscontroles correct worden gedaan", meldt politiezone Brussel Hoofdstad/Elsene. "Organisatoren of uitbaters die zich niet aan de regels houden, kunnen een boete krijgen van 50 tot 2.500 euro. Voor bezoekers of klanten zijn er boetes van 50 tot 500 euro."

Volgens sommigen geeft zo’n coronapas alleen maar een vals gevoel van veiligheid. Ook gevaccineerden kunnen nu eenmaal besmet zijn met het coronavirus en het doorgeven. Een Covid Safe Ticket houdt het virus dus niet buiten uit de plaatsen waar het gevraagd wordt. Klopt, zeggen verschillende experts, maar je kunt de coronapas niet los zien van andere maatregelen zoals de heringevoerde mondmaskerplicht en het bewaren van de sociale afstandsregels. 

"Het Covid Safe Ticket zou kunnen gecombineerd worden met een mondmasker", zegt Steven Callens infectioloog van het UZ Gent daarover in "De wereld vandaag" op Radio 1. "Bijkomende maatregelen kunnen de maatschappij nog meer beschermen en de verspreiding voort af remmen. De kans bestaat dat iemand die gevaccineerd is, (al dan niet asymptomatisch) ziek wordt."

De uitbreiding van het gebruik van het Covid Safe Ticket lijkt misschien een verrassing, stelt Steven Van Gucht van Sciensano, maar zijns inziens heeft het Overlegcomité gepast gereageerd op de epidemiologische situatie. "Ik denk dat terecht is aangehaald dat veel anderen landen het Covid Safe Ticket al gebruiken, Brussel nu ook, maar Vlaanderen niet. Dat was een eiland aan het worden", meent Van Gucht.

Viroloog Marc Van Ranst heeft moeite met het woord "safe": "Laten we het vooral een coronapas noemen in plaats van een Covid Safe Ticket. Volledige veiligheid kan je namelijk niet garanderen. Ook als je gevaccineerd bent, kan je nog altijd besmet zijn. Het gebruik van de coronapas verlaagt het risico een beetje, maar het lost de problematiek niet op. Het woord "safe" geeft verkeerdelijk de indruk dat je helemaal veilig bent en dat je in een compleet veilige omgeving zit, maar dat is niet zo."

Toch is hij blij dat de coronapas wordt uitgebreid in Vlaanderen. "Iedereen zag in dat het nodig was, ook Horeca Vlaanderen. Zij waren zelf vragende partij om het Covid Safe Ticket in te voeren, zodat cafés en restaurants tenminste open kunnen blijven." Het is volgens Van Ranst ook een goede zaak dat straks voor het hele land dezelfde regel geldt. "Zo krijg je geen waterbedeffect wanneer je de taalgrens oversteekt."

Wie de coronapas controleert krijgt geen toegang tot medische gegevens. Bepaalde persoonsgegevens zijn wel zichtbaar. Het gaat om je naam en voornaam, de geldigheidsduur van het certificaat en of het nog geldig is.

Bovendien mag niet iedereen zomaar je coronapas scannen en mag dat niet met eender welke app gebeuren. "Er mag alleen met een CovidScanBe-app gescand worden", zegt Gert De Gelder van Digitaal Vlaanderen. "Met die app zorgen we ervoor dat er niets bewaard wordt van wat er gescand wordt."

Toch zijn privacyactivisten niet helemaal overtuigd. Ministry of Privacy bijvoorbeeld bekijkt of ze de invoering van een coronapas juridisch kunnen aanvechten.

Wie in het buitenland gevaccineerd is, moet aan een aantal voorwaarden voldoen om een digitale certificaat te kunnen opvragen via de CovidSafeBE-app of via de online-portalen (zie covidsafe.be).

De voorwaarden:

• Je hebt de Belgische nationaliteit (of een van je ouders of je partner is een Belg);
  of je officiële woonplaats is in België (of een van je ouders of je partner heeft een officiële woonplaats in België);
  of je werkt/studeert in België.
• Je moet gevaccineerd zijn met een vaccin dat goedgekeurd is door het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) of met het Covishield-vaccin.
• Je hebt een INSZ nummer (rijksregisternummer of BIS-nummer) nodig. Je identiteit en adres moeten bij de Belgische overheid geregistreerd zijn.

Voldoe je aan al deze voorwaarden?

• Leg je buitenlands vaccinatiebewijs en identiteitsdocument dan voor aan een Belgische arts om deze in de Belgische databank te laten registreren.
• Twee dagen na de registratie is je certificaat klaar en vind je het terug in de CovidSafeBE-app. Lukt het digitaal niet? Hou je rijksregisternummer of BIS-nummer bij de hand en bel 078 78 78 50 om een papieren versie te laten verzenden.

Wie niet de Belgische nationaliteit heeft, maar wel een BIS-nummer heeft kan ook een coronapas krijgen op dezelfde manier als wie wel de Belgische nationaliteit heeft. Je moet dan wel je digitale sleutels activeren.

Er is ook een nieuwe Europese aanmeldmethode eIDAS voor wie uit een EU-lidstaat komt die aan dat programma is aangesloten. Concreet gaat het om Tsjechië, Duitsland, Estland, Spanje, Kroatië, Italië, Luxemburg, Letland, Portugal en Slovakije.

Asielzoekers die volledig gevaccineerd zijn kunnen met hun voorlopige verblijfsvergunning (oranje kaart) of "bijlage 26" telefonisch een coronapas aanvragen. De precieze procedure staat op deze website uitgelegd.

We gaan dit artikel de komende tijd nog verder aanvullen met andere vragen en antwoorden. Heb je zelf nog een vraag die nog niet wordt beantwoord? Geef via deze link je vraag door.