De bouwkundige werken aan het interieur en de buitenzijde aan de westzijde van de monumentale kerk zijn klaar. Dat betekent dat de daken en de gevels hersteld zijn en schilderwerken werden uitgevoerd. Ook glasramen zijn gereinigd en gerestaureerd en kregen een beschermende beglazing tegen uv-licht.

“Na 127 werfvergaderingen en een lockdown is het gelukt om deze fase van de restauratie af te ronden. Het resultaat mag er alleszins wezen en het verschil tussen het deel dat is aangepakt en nog moet gerestaureerd worden is groot”, zegt de medebeheerder van Steenmeijer Architecten Stefanie Reyskens.

Er is dan ook flink wat werk verzet. Onder meer 320 sterren tegen het plafond werden opnieuw verguld. En ruim tienduizend vierkante meter is opnieuw geschilderd. “En dat maal drie, want overal zijn er meerdere verlagen aangebracht. Verder is er nog eens 3.500 vierkante meter dak vernieuwd met nieuwe leien”, gaat Stefanie Reyskens verder.

Orgel naar Eupen

Behalve houten beelden en kerkmeubilair was ook het orgel dringend aan restauratie toe. “Het orgel wordt naar een speciaal restauratieatelier in Eupen gebracht. We verwachten dat het binnen twee jaar opnieuw naar de Sint-Jacobskerk komt”, zegt de architecte.

Bij vooronderzoeken ontdekten experten via kijkvenstertjes ook 16de- en 17de-eeuwse muurschilderingen onder de witte verflagen. Tijdens de restauratie werden enkele van deze muur- en gewelfschilderingen zichtbaar gemaakt, onderzocht en gedocumenteerd. De schilderingen kunnen bekeken worden door de bezoekers.

Wie de Sint-Jacobskerk wil bezoeken heeft daarvoor de tijd tot begin januari. Op zaterdag 6 en zondag 7 november zijn er verschillende activiteiten in de kerk, zoals een optreden van Theater Tol. Verder kunnen er de volgende maanden ook rondleidingen met een gids geboekt worden.

“De Sint Jacobskerk geldt als een van de absolute toppers van het Antwerpse kerkpatrimonium. Toch is ze voor heel wat Antwerpenaars een nobele onbekende. Dit is een unieke kans om het precisiewerk van het restauratieteam te bewonderen”, zegt schepen van Erediensten Tom Meeuws (Vooruit).

Klaar in 2027

Bij de volgende fase van de restauratie wordt de oostzijde van de kerk onder handen genomen. Er komt opnieuw een stofwand tussen de werfzone en de nu toegankelijke westelijke kant van het gebouw.

Vervolgens starten de werken aan het interieur en de buitenzijde. In dit deel van de kerk ligt onder meer het graf van Pieter Paul Rubens. Om deze restauratie in goede banen te leiden zal de kerk opnieuw een tijd gesloten worden.

De restauratie van de Sint-Jacobskerk begon in 2019, met de steun van het Agentschap Onroerend Erfgoed Vlaanderen. De verwachting is dat de kerk in 2027 volledig gerestaureerd zal zijn.