Experten benoemen nieuwe soort van menselijke voorouder, Homo bodoensis, om einde te maken aan 'warboel'

Het Midden-Pleistoceen, ook het Chibaniaan genoemd, loopt van zo'n 770.000 tot 126.000 jaar geleden en is belangrijk in de menselijke evolutie omdat in die periode onze eigen soort, Homo sapiens, in Afrika verschijnt en onze naaste verwant, Homo neanderthalensis, in Eurazië.

De menselijke evolutie in deze periode is echter niet erg duidelijk, een probleem dat paleoantropologen de 'warboel in het midden' (the muddle in the middle) noemen. 

Met de introductie van de nieuwe soort hopen de onderzoekers enige duidelijkheid te scheppen in dit raadselachtige maar belangrijke hoofdstuk in de menselijke evolutie. 

De nieuwe naam is gebaseerd op een herziening van bestaande fossielen uit Afrika en Eurazië uit deze periode. Traditioneel zijn deze fossielen afwisselend toegewezen aan ofwel Homo heidelbergensis ofwel aan Homo rhodesiensis, die allebei verschillende en vaak tegenstrijdige definities hadden. 

"Spreken over de menselijke evolutie in deze periode is zo goed als onmogelijk geworden door het ontbreken van een geschikte terminologie die rekening houdt met de geografische variaties van de mens"zei doctor Mirjana Roksandic, professor antropologie aan de University of Winnipeg in Canada, de leider van het onderzoek en een van de eerste auteurs van de studie van het team. 

Recente aanwijzingen uit DNA hebben aangetoond dat sommige fossielen in Europa die H. heidelbergensis genoemd werden, in feite vroege neanderthalers waren, wat de naam overbodig maakt. Om dezelfde reden moet de naam heidelbergensis opgegeven worden als men menselijke fossielen beschrijft uit Oost-Azië, zo zei mede-auteur Xiu-Jie Wu van het Instituut voor Paleontologie der Gewervelden en Paleoantropologie in Peking. 

Wat het hele verhaal nog onduidelijker maakt, is het feit dat Afrikaanse fossielen uit deze periode soms H. heidelbergensis genoemd worden en soms Homo rhodesiensis. H. rhodesiensis is niet goed gedefinieerd en de naam is nooit algemeen aanvaard. 

Dat komt voor een deel door de associatie met Cecil Rhodes en de vreselijke misdaden die begaan werden tijdens de koloniale overheersing van Afrika, wat van de naam een onaanvaardbare eerbetuiging maakt nu er gewerkt wordt aan het dekoloniseren van de wetenschap. 

De benaming 'bodoensis' is afgeleid van een schedel die gevonden is in Bodo D'ar in Ethiopië en de nieuwe soort wordt gezien als een directe voorvader van de mens.  

Met de nieuwe classificatie zal H. bodoensis de meeste mensen uit het Midden-Pleistoceen uit Afrika beschrijven en een aantal uit Zuidoost-Europa, terwijl veel fossielen uit Europa geherclassificeerd zullen worden als neanderthalers. 

"Termen moeten duidelijk zijn in de wetenschap om de communicatie makkelijker te maken. Ze zouden niet als onbetwistbaar moeten behandeld worden als ze het fossielenbestand tegenspreken", zei Predrag Radović van de Univerzitet u Beogradu in Servië, de tweede eerste auteur van de studie. 

De invoering van H. bodoensis is bedoeld "om de Gordiaanse knoop door te hakken en ons toe te laten duidelijk te communiceren over deze belangrijke periode in de evolutie van de mens", zei mede-auteur Christopher Bae van de University of Hawai'i at Manoa. 

Professor Roksandic is het daarmee eens. "Het benoemen van een nieuwe soort is niet niks, aangezien de International Commission on Zoological Nomenclature [de  commissie die waakt over de naamgeving van dieren en taxonomische groepen] naamsveranderingen enkel toelaat onder zeer strikte regels. We hebben er vertrouwen in dat deze naam  lange tijd gebruikt zal worden, een nieuwe naam voor een taxon blijft enkel leven als andere onderzoekers hem gebruiken", zo zei ze. 

De studie van het team is gepubliceerd in Evolutionary Anthropology Issues News and Reviews. Dit artikel is gebaseerd op een persmedeling van de Univerity of Winnipeg.