Door het gebrek aan zwaartekracht, maar ook aan bacteriën, ontbindt een menselijk lichaam in de ruimte niet op dezelfde manier als op aarde. Hetzelfde geldt voor het ontbindingsproces op een andere planeet met minder zwaartekracht. Sommige stappen in het ontbindingsproces zijn echter niet inherent aan externe elementen. Ze zullen nog steeds plaatsvinden, maar het proces kan langer duren.

Met de opkomst van particuliere ruimtevaartmaatschappijen en de eerste toeristische reizen naar de ruimte, lijkt het verkennen van het heelal, maar ook van de planeten in ons zonnestelsel, niet meer zo gek als het vroeger was. De fantasie om op een andere planeet te leven zou zelfs binnen enkele decennia werkelijkheid kunnen worden. Het zou de redding van de mensheid kunnen zijn – dat denken alvast Elon Musk en Jeff Bezos. Er liggen echter nog vele obstakels voor ons. Een van de belangrijkste vragen die de mogelijkheid om elders dan op aarde te leven oproept, is de kwestie van onze onvermijdelijke dood. Wat zijn de gevolgen voor ons overleden lichaam als wij voorafgaand aan de dood in een ruimtestation of op een andere planeet zouden vertoeven?

Ontbinding in verschillende fasen op aarde

Op de blauwe planeet zijn de stadia die een menselijk lichaam doorloopt wanneer het sterft, bekend, zoals de website Space aangeeft. Zodra ons hart is gestopt, stopt de bloedsomloop en hoopt het bloed zich op door de zwaartekracht van de aarde. Livor mortis – lijkvlek of hypostase – begint zeer snel na de dood en geeft een blauwachtige kleur aan bepaalde delen van het lichaam.

Door het totale gebrek aan beweging en activiteit in ons lichaam, koelt ons lichaam af, dit is het algor mortis-stadium. Zonder hormonale regulering hoopt het calcium in ons lichaam zich op in de spiervezels en leidt tot een totale verstijving van de spieren – rigor mortis. Daarna woekeren de bacteriën in onze darmen, vallen alle inwendige organen aan en creëren gas. De spieren ontspannen zich dan uiteindelijk als het calcium verdwijnt, waardoor lichaamsvocht door alle openingen kan ontsnappen. De lichaamsweefsels blijven achteruitgaan en worden, door gebrek aan zuurstof, necrotisch en vloeibaar.

Al deze stadia van de ontbinding van een menselijk lichaam op aarde zijn intrinsiek verbonden met de omstandigheden op aarde. Zonder de zwaartekracht en de vochtigheid van de aarde zouden sommige processen niet op dezelfde manier verlopen. Dus hoe zou een lichaam ontbinden in de ruimte? Of op een andere planeet?

Langzamere afbraak

De eerste fase van de ontbinding zou in de ruimte of op een andere planeet niet op dezelfde wijze kunnen plaatsvinden omdat de zwaartekracht er anders of niet is. Dit betekent dat bloed zich niet – of minder – in het lichaam zou kunnen ophopen, vooral als het in een ruimteschip zweeft. Anderzijds zullen de andere stadia zich altijd voordoen, aangezien zij niet afhankelijk zijn van externe elementen. Zo zullen bijvoorbeeld de bacteriën in onze darmen altijd woekeren en de zachte weefsels van ons lichaam verslinden. Maar als er minder zuurstof is, zou het proces veel langer duren.

De omgeving waarin het lijk zich bevindt, zal ook een rol spelen. Zo zal het lichaam in een warme, droge omgeving de neiging hebben uit te drogen, of te bevriezen in een zeer koude omgeving. De ontbindingsfasen worden versneld, of bijzonder vertraagd of zelfs stopgezet.

Hoe dan ook, of wij in de ruimte of op een andere planeet sterven: we zullen altijd matten met het stoffelijke. De omgeving waarin ons lichaam zich bevindt zal onvermijdelijk gevolgen hebben voor de manier waarop wij de overledene eren. Wij zullen onze begrafenispraktijken dienovereenkomstig moeten aanpassen. Crematie of begrafenis zal niet altijd mogelijk zijn, evenmin als het lichaam op een plaats bewaren waar de ontbinding wordt vertraagd.

(NS)