Hongerstakers voelen zich bedrogen nu regularisatie-afwijzingen binnenstromen: ‘Er was een belofte’

“Kijk, dat antwoord heb ik gekregen”, zegt Nezha Alouah (52). Ze wijst naar een blad papier, waarop onderaan ‘refus de la demande’ staat geschreven, met de handtekening van Freddy Roosemont erbij, de directeur van de Dienst Vreemdelingenzaken. 

Het blad met de weigering is in het groot afgedrukt en hangt nabij het altaar van de Begijnhofkerk, als een aanklacht. Dit is waarom de sans-papiers nu tussen woede en wanhoop zitten, staat er. Alouah was een van de 475 hongerstakers die twee maanden in de Brusselse kerk verbleven in de hoop aan papieren te geraken. De spandoeken hangen er nog, de matrassen liggen klaar, alsof de hongerstaking meteen opnieuw kan beginnen. Enkele tientallen mensen zouden nog in de kerk slapen. 

“We zijn met de hongerstaking gestopt omdat er een belofte was”, zegt Alouah. “Mensen die hier al lang wonen en hier een familie hadden, konden in aanmerking komen. Maar uiteindelijk heeft het blijkbaar niets opgebracht.”

Nationale Feestdag 

Nadat vier woordvoerders van de hongerstakers hadden samengezeten met Sammy Mahdi (CD&V), de staatssecretaris voor Asiel en Migratie, werd op de nationale feestdag een punt gezet achter de hongerstaking. Vandaag houden die woordvoerders, onder wie advocaat Alexis Deswaef en priester Daniel Alliët, een persconferentie om de staatssecretaris te herinneren aan de woorden die hij toen volgens hen heeft uitgesproken. Hongerstakers die “reeds een aantal jaren in België wonen” en “goed geïntegreerd zijn” bevinden zich in een situatie die “zou kunnen leiden tot regularisatie”, zo wordt hij in het persbericht geciteerd. 

Normaal gesproken zijn er geen regels voor het regulariseren van sans-papiers. Volgens de wet is het een maatregel die enkel in uitzonderlijke omstandigheden kan worden toegepast. Maar dit klonk voor de woordvoerders als heldere criteria om toch tot regularisatie over te gaan. Toen ze dat vertelden in de kerk, hielden de hongerstakers op met hun actie. Volgens Deswaef heeft Mahdi “woordbreuk” gepleegd nu blijkt dat hij het omgekeerde doet van wat hij in het gesprek heeft gezegd. 

“Ik heb de indruk dat Mahdi ons als woordvoerders gebruikt heeft om een einde te maken aan de hongerstaking”, zegt Deswaef. “Het vertrouwen is nu compleet weg. Ondertussen zijn er al een twintigtal beslissingen geweest. Van de tien die ik zelf heb gezien, waren er negen negatief. Die mensen zaten net in een situatie waarover de staatssecretaris gezegd had dat ze tot een positieve beslissing kon leiden.”

Die gesprekken verliepen in de context van een regeringscrisis: twee ministers - Pierre-Yves Dermagne (PS) en Georges Gilkinet (Ecolo) - dreigden ontslag te nemen als er een dode zou vallen. Deswaef vindt nu dat de regering het dossier naar zich toe moet trekken omdat er eigenlijk nooit een oplossing is geweest.

In een reactie herhaalt Mahdi dat hij de hongerstakers geen bijzondere behandeling toegezegd heeft. De staatssecretaris heeft enkel het bestaande beleid nog eens uitgelegd, klinkt het. “Er zijn geen nieuwe richtlijnen afgesproken, er liepen ook geen onderhandelingen.”

Ruzie 

Ondertussen speelt de onzekerheid de sans-papiers parten. Terwijl twee mannen in de kerk met ons praten, breekt er in een groepje verderop ruzie uit. Een vrouw roept en tiert in het Arabisch. Een man houdt zijn hand omhoog en spuwt. Anderen moeten tussenbeide komen om de gemoederen te bedaren. De oorzaak voor de ruzie blijkt bij een nieuwe weigering te liggen. Bij mensen die mentaal op zijn, slaan dan de stoppen door.

“Als je hier blijft, word je gewoon zot”, zegt Hassan, een veertiger die zowat de helft van zijn leven in België heeft doorgebracht. “Daarom probeer ik zoveel mogelijk tijd bij mijn gezin door te brengen. Voor hen heb ik aan de hongerstaking meegedaan.”

Zijn vrouw en drie kinderen hebben wel de Belgische nationaliteit, maar voor Hassan is het nooit gelukt. Hij heeft al drie keer aan een hongerstaking deelgenomen. Nu heeft hij opnieuw zijn dossier ingediend. Maar wat het wordt, kan hij niet inschatten, zegt hij. “Fingers crossed.”

Naast hem zit Mohammed, die al tien jaar in België is. Hij is ooit met een studentenvisum naar hier gekomen. Maar omdat zijn vader stierf tijdens het laatste jaar van zijn studies heeft hij zijn opleiding niet kunnen afmaken. Nadien heeft hij in verschillende sectoren gewerkt. Hij bezorgde maaltijden, werkte in de bouw en in de horeca. “Ik heb een deel van mijn jeugd in België doorgebracht”, zegt Mohammed. “Waarom zou ik mijn toekomst hier dan niet kunnen uitbouwen?”

Omdat er zo weinig veranderd is sinds de dag waarop de hongerstaking eindigde, lijkt het een kwestie van tijd voordat ze opnieuw begint. Volgens Deswaef zijn er alvast veel sans-papiers die het overwegen. Maar Alouah en Hassan zien het niet zitten.

Tijdens de actie zijn er voortdurend uitgemergelde hongerstakers naar het ziekenhuis gebracht. Hassan heeft een cyste ontwikkeld in zijn keel, waarvan een medisch onderzoek moet uitwijzen of het geen kanker is. “Ik heb er gewoon de kracht niet meer voor”, zegt hij. “Ik heb al zo vaak dossiers ingediend, al zo vaak advocaten betaald. Maar ik wil niet sterven voor papieren.”