"Laagst hangend fruit": wereldwijde "historische" methaanbelofte kan klimaatopwarming 0,2 tot 0,3 graden temperen
Al ruim 100 landen hebben zich aangesloten bij de "Global Methane Pledge", een wereldwijde alliantie om de uitstoot van methaan veel beter op te volgen en sterk te verminderen op de korte termijn. Methaan is het tweede broeikasgas na CO₂ en er kan relatief snel "klimaatwinst" mee worden geboekt. "Het is het laagst hangend fruit", zoals Commissievoorzitter Von der Leyen het verwoordde. Hoe zit dat precies? Zes vragen en antwoorden.
Waar gaat die "methaanbelofte" over?
Het plan was opgestart door de VS en de EU. Zij beloofden midden september om de uitstoot van methaan tegen 2030 met 30 procent te verminderen tegenover het niveau van 2020. De jongste jaren is de methaanuitstoot, net als die van CO₂ immers steeds verder blijven stijgen. De klimaatconferentie in Glasgow heeft de "Global Methane Pledge" een stevige duw in de rug gegeven.
Tijdens de aankondiging gisteren in Glasgow zei de Amerikaanse president Joe Biden dat het streefdoel dan wel 30 procent is, "maar dat we wellicht nog beter kunnen doen". Hij somde meteen ook enkele Amerikaanse maatregelen op.
Wie doet mee?
Bij de ongeveer 100 landen die zich al aansloten zou bijna de hele de top-10 van grootste methaanuitstoters zijn, met naast de EU en de VS ook landen als Brazilië, Indonesië, Nigeria, Pakistan, Zuid-Korea, Japan en Mexico. De steeds groter wordende "methaanalliantie" vertegenwoordigt ongeveer de helft van de wereldwijde methaanuitstoot, al zijn China, Rusland, Australië en India er (nog) niet bij.
Methaan is een veel krachtiger broeikasgas dan CO₂?
Methaan is als broeikasgas veel krachtiger dan CO₂ maar het breekt wel sneller af in de atmosfeer. De eerste 20 jaar zou het ongeveer 80 keer zo krachtig zijn, en over een periode van 100 jaar ongeveer 30 keer zo krachtig per kilogram, vergeleken dus met koolstofdioxide.
Methaan zou verantwoordelijk zijn voor ongeveer 30 procent van de wereldwijde opwarming, en is daarmee het belangrijkste broeikasgas na CO₂.
Waar komt methaan vrij?
Methaan komt vrij bij olie-, gas- en steenkoolwinning, bij afvalverwerking, bij natuurlijke afbraakprocessen en in de landbouw en veeteelt (denk aan de verteringsprocessen van gras bij runderen). Het aardgas dat we gebruiken in onze huishoudens, bestaat overigens voor het grootste deel uit methaan.
"Met de bestaande technologieën kunnen de we de methaanuitstoot in de olie- en gassector met 75 procent verminderen, waarvan 50 procent zonder nettokosten", liet het milieubureau van de VN (UNEP) eerder optekenen. Het gaat dan vooral over het dichten van de methaanlekken aan die installaties.
Gisteren zette de Amerikaanse president Joe Biden ook zijn groot plan voor de methaanaanpak in Amerika in de verf, waar hij nog veel scherpere doelen nastreeft dan 30 procent. Hij wil in de eerste plaats inzetten op het dichten van lekken aan pijpleidingen en aan energiewinningsinstallaties.
Waarom wordt het "het laagst hangend fruit" genoemd?
Het verminderen van de methaanuitstoot zou relatief snel een positieve impact kunnen hebben op het klimaat, omdat het zo'n sterk broeikasgas is. Bovendien zou het met relatief weinig moeite en op een vrij goedkope manier gerealiseerd kunnen worden, althans toch vergeleken met de afbouw van CO₂ en koolstofintensieve industrieën.
"Methaan is één van de broeikasgassen waarvan we uitstoot het snelst kunnen verminderen," zegt Europees Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Ze had het over "het laagst hangend fruit". Bovendien, zei ze, is het niet enkel de winst voor het klimaat: "Ook voor de mensen zelf is het van belang. We kunnen er 200.000 vroegtijdige overlijdens mee voorkomen, honderdduizenden astmagevallen en 20 miljoen ton aan mislukte oogsten per jaar."
Fatih Birol, directeur van het Internationale Energieagentschap (IEA), heeft het over "een historisch moment", ook al zijn de beloftes niet wettelijk bindend. "Als we effectief de doelstelling halen, komt dit qua effect neer op het equivalent van de totale uitstoot van het alle verkeer op land, op zee en in de lucht."
Bekijk de video met Von der Leyen: "Methaan is een van de broeikasgassen die we het snelst kunnen reduceren. Daardoor kunnen we de klimaatopwarming meteen vertragen."
Historisch akkoord, is equivalent van alle uitstoot van wegverkeer, scheepvaart en vliegverkeer
Welk verschil kan dit nu maken?
Volgens een VN-rapport van mei zou een sterke daling de methaanuitstoot in de komende 10 jaar (met 45 procent), er tegen 2045 kunnen voor zorgen dat de temperatuurstijging tegen dan 0,3 graden Celsius minder hoog ligt.
Met wat voorlopig op tafel ligt, zou dus gestreefd worden naar 30 procent reductie. Dat zou goed moeten zijn voor 0,2 graden minder opwarming tegen het midden van de eeuw. Dat lijkt weinig, maar dat is het niet, want elk tiende van een graad telt mee in de strijd tegen de klimaatopwarming. Momenteel zit de wereldwijde opwarming aan 1,1 graden tegenover de periode 1850-1899, het streefdoel van Parijs is nog altijd om de opwarming te beperken tot anderhalve graad.
Een sterke daling van de methaanuitstoot zou de klimaatopwarming met 0,2 tot 0,3 graden kunnen afremmen tegen midden van de eeuw
"Een daling van 30 procent is een begin, maar eigenlijk zou 45 procent beter zijn, en veiliger om alsnog aan die anderhalve graad-doelstelling te voldoen", schetst Dave Jones van de denktank Ember. Hij wijst ook op enkele grote afwezigen zoals Rusland.
Dit akkoord focust bovendien op de (indirecte) menselijke uitstoot van methaan: ook de natuurlijke uitstoot, bijvoorbeeld door het versneld smelten van de permafrost (de permanent bevroren ondergrond in grote delen van onder meer Rusland) kan de klimaatopwarming versnellen. Ook is het zo dat niet alle menselijke methaanemissies snel kunnen worden aangepakt. De voedsel- en landbouwketen is bijvoorbeeld al een pak complexer dan de olie- en gaswinningsindustrie.