Waarom het zo lang duurde voordat de Vlaamse regering een klimaatakkoord bereikte

“Ze heeft er weinig aan gehad, want ze had de hele tijd vergaderingen.” Het kabinet van klimaatminister Zuhal Demir (N-VA) schakelde donderdag over op damage control, toen bleek dat de vakantieplannen van Demir waren uitgelekt in de Wetstraat. Terwijl menig klimaatminister al op de internationale klimaattop in Glasgow zat, stapte Demir maandag op een vliegtuig naar het zonnige Marbella. Woensdag was ze terug in Brussel.

Demir was niet de enige minister die in Spanje vertoefde, want ook liberaal vicepremier Bart Somers zit daar tot het einde van de week. Andere collega’s zoeken het wat dichter bij huis, zoals Ben Weyts (N-VA), Matthias Diependaele (N-VA) en Wouter Beke (CD&V). Door de versnipperde locaties verlopen de onderhandelingen over het Vlaamse klimaatplan al de hele week digitaal, tot frustratie van sommigen die in Brussel zijn achtergebleven.

De ministers benadrukken dat digitaal vergaderen in deze coronatijden geen bezwaar is. Maar de aanpak roept wel vragen op over de ernst waarmee de Vlaamse regering deze cruciale gesprekken over het klimaatakkoord heeft aangevat. Pas afgelopen vrijdag, twee dagen voor de start van de top in Glasgow, kwam de ministerraad samen om knopen door te hakken. Toen al werd meteen duidelijk dat er weinig vooruitgang werd geboekt in de werkgroepen van de kabinetten.

Alles wijst erop dat de regering veel te laat in gang is geschoten. “De ministerraad van vrijdag lag eigenlijk nog maar een week of twee vast. We hadden ook niet gedacht dat de gesprekken zo lang zouden aanslepen”, klinkt het ondermeer op het kabinet-Weyts.

Schromelijk onderschat

Ook het symbolische belang van de COP26-top werd schromelijk onderschat. Eerder deze week viel in regeringskringen nog te horen dat de top eigenlijk geen formele deadline is om een klimaatplan in te dienen. Vlaanderen moést dus niet per se met een plan komen, klonk het. Dat de hele wereld dezer dagen naar Schotland kijkt, leek niet echt door te dringen.

Tot vandaag, zo lijkt het. Technici werden ingeschakeld om in sneltempo scenario’s door te rekenen op hun effect. De inhaaloperatie was een huzarenstuk, want ook op de kabinetten zelf is heel wat personeel op vakantie.

Om hun achterstand te maskeren, leek het alsof de ministers maatregelen in het ijle aankondigen. Zo legde mobiliteitsminister Lydia Peeters (Open Vld) een vrijwel onbecijferd plan op tafel voor de elektrificatie van het wagenpark. Vanaf 2027 zouden alle nieuwe wagens elektrisch moeten rijden, vanaf 2030 ook de nieuwe tweedehandse. Een plan dat volgens experts onhaalbaar is, ondermeer vanwege een tekort aan laadpalen en stroom.

Hoewel de assertiviteit aanvankelijk tot irritatie leidde bij N-VA, zien ze daar nu de voordelen. “Door iets onrealistisch te lekken heeft de pers het voorstel al afgeschoten. Nu moeten wij dat niet meer doen.” Idem voor het liberale verbod op gasketels in nieuwbouwwoningen. Het lijkt gewoon allemaal iets te weinig doordacht. Zo kan de regering wel willen dat we onze huizen verwarmen met warmtepompen, maar financieel is dat op dit moment niet altijd interessant. Om dat aan te pakken moet er een tax shift op de energiefactuur komen, maar daar werd bij de begrotingscontrole in september geen werk van gemaakt.

Vanavond om 18 uur kwamen de ministers samen voor “de laatste rechte lijn”. Anderhalf uur later kondigde Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) dan aan dat er een akkoord is. 

Luister naar ‘Duidelijk’. Wat heeft Vlaanderen te vertellen op de klimaattop?