Hoogste gerecht in Nederland vernietigt miljardenvergoeding van Rusland aan aandeelhouders energiereus Joekos
De Russische Federatie moet (voorlopig) dan toch geen 46 miljard euro schadevergoeding betalen aan een aantal grootaandeelhouders van de opgedoekte energiegroep Joekos. Dat heeft de Hoge Raad, het hoogste gerecht in Nederland, beslist na een procedure van bijna tien jaar. Definitief is de uitspraak nog niet: de zaak wordt doorverwezen naar een hof van beroep in Amsterdam.
Met de uitspraak komt er dus nog geen einde aan een juridische strijd die nu al jaren duurt. De Hoge Raad -de hoogste rechtsinstantie in Nederland- heeft een eerdere uitspraak van een rechtbank dat Moskou die schadevergoeding moet betalen, vernietigd. Reden is dat een lagere rechtbank eerder geen rekening had gehouden met beschuldigingen over fraude bij Joekos. Een succes voor Rusland dus, maar dat is nog niet definitief.Â
Zo heeft de Hoge Raad de kwestie doorgeschoven naar een hof van beroep in Amsterdam. Dat zal dan uiteindelijk de knoop moeten doorhakken. Het is niet onbelangrijk, want het gaat natuurlijk om een enorme schadevergoeding, maar is tegelijk politiek erg geladen.Â
Joekos was een van de grootste olie- en aardgasgroepen die in de jaren 90 geprivatiseerd werden in Rusland. Topman Michail Chodorkovsky was tegelijk een politieke rivaal van de Russische president Vladimir Poetin en betaalde daar de rekening voor. Joekos kreeg zware belastingheffingen opgelegd en werd in 2006 failliet verklaard en overgenomen door rivalen.
Chodorkovsky zelf zat tussen 2005 en 2014 in een strafkamp in Siberië en werd nadien vrijgelaten. Hij is daarop naar het Westen geëmigreerd, maar blijft erg kritisch tegenover Poetin. Hijzelf, maar ook een groep grote aandeelhouders voelden zich door de politieke "liquidatie" van Joekos benadeeld en dat is de basis van de juridische strijd in Nederland. (Lees verder onder de foto).
Eindpunt van een juridische kalvarietocht?
Met de uitspraak komt dus nog geen einde aan jaren van juridisch touwtrekken tussen de aandeelhouders van Joekos en Rusland. Die begon met een oordeel van het Permanent Hof van Arbitrage in 2014. Dat besliste toen dat de eis tot schadevergoeding van een aantal aandeelhouders van Joekos gerechtvaardigd was op basis van het Europese Energiehandvest.Â
Dat internationale hof in de Nederlandse stad Den Haag is meer dan een eeuw geleden opgericht om geschillen tussen staten te beslechten. Het hof deed die uitspraak op basis van het Energiehandvest uit 1991, waar onder meer de rechten van aandeelhouders gegarandeerd werden. Moskou heeft dat handvest ondertekend, maar niet geratificeerd.Â
Rusland was het met die uitspraak niet eens en vocht die aan bij een Nederlandse rechtbank. Twee jaar later kreeg Moskou gelijk en werd de eerdere uitspraak vernietigd. De zaak ging naar een hogere rechtbank en die besliste vorig jaar om de schadevergoeding toch ontvankelijk te verklaren, waardoor Moskou in beroep ging bij de Hoge Raad in Nederland, de hoogste rechtsinstantie in Nederland. Dat heeft nu uitspraak gedaan.
Waarom moet Nederland beslissen?
Het lijkt vreemd dat het Nederlandse gerecht erg belangrijke knopen moet doorhakken in de rechtszaak van aandeelhouders van een voormalige Russische oliegigant zoals Joekos. Dat komt echter omdat het Permanente Hof van Arbitrage in Nederland gevestigd is en Rusland in dat land beroep heeft aangetekend tegen dat oordeel. Daarom volgt de rest van de juridische procedure het Nederlandse spoor.
Nederland zit daar wellicht niet echt op te wachten. Het land heeft -nog meer dan andere westerse landen- slechte relaties met Rusland, onder meer door het neerhalen van het Maleisische passagiersvliegtuig MH17 boven Oekraïne eerder. In dat vliegtuig zaten veel Nederlanders en internationaal onderzoek gaf de schuld aan Rusland.Â
Er is echter meer: onlangs werd een andere grote juridische strijd door het Nederlandse gerecht beslist in het nadeel van Rusland. Dat ging over een goudschat van het oude volk van de Scythen uit de Krim die in Nederland was gebleven na een tentoonstelling. Sinds de annexatie van de Krim door Rusland was er discussie tussen Oekraïne en Rusland over die schat en uiteindelijk werd die toegekend aan Kiev. Enkele dagen geleden is ook een Nederlandse journalist uit Rusland gewezen.