Hoe hoog wordt de coronapiek in Europa deze winter?

Wie zegt dat er drie Europese pandemieën zijn?

Dat zegt Bruno Ciancio, directeur van het European Centre of Disease Control (ECDC). In The Telegraph voorspelt hij dat het ene Europese land harder wordt geraakt dan het andere.

Door de lage vaccinatiegraad in Bulgarije (22 procent van bevolking, volgens het ECDC) en Roemenië (33 procent) zullen er daar simpelweg meer besmettingen, zieken, doden en beperkende maatregelen zijn dan in bijvoorbeeld Malta (81 procent) en Portugal (81 procent).

Er ontstaat een driedeling in de 28 Europese lidstaten, aldus Ciancio, waarbij België (74 procent) in de middengroep valt. Ciancio kijkt naar de vaccinatiegraad van de hele bevolking, inclusief kinderen en tieners. Ook zij kunnen een nieuwe golf aanwakkeren.

Waarom is Portugal zo hoog gevaccineerd?

Daar leidde een doortastende marineofficier de vaccinatiecampagne. Henrique Gouveia e Melo, in het openbaar consequent gekleed in legeroutfit, maakte er een militaristische operatie van, compleet met oorlogsmetaforen om twijfelaars over de streep te trekken.

De vergelijking tussen de sterftekans van Covid-19 en de kans op fatale bloedstolsels van het AstraZenecavaccin legde hij zo uit: Stel er zijn twee paden. Op het covidpad schiet een sluipschutter 1 op de 500 mensen dood, op het vaccinatiepad 1 op de 500.000. Welk pad kies je?

Verder handelt Portugal uit voorzorg, en dus snel; vorige maand konden Portugese ouderen al een boosterprik halen om het immuunsysteem te heractiveren. 

Met welke andere landen zit België in de middenmoot?

Met bijvoorbeeld Nederland, Engeland, Frankrijk en Duitsland. Ook daar zal de komende maanden een opleving komen, aldus Ciancio. 

Ook hier bij ons verwachten experten dat de cijfers nog verder zullen stijgen.“De zwaarste belasting verwachten we eind november,” zei Steven Van Gucht deze week nog. “Het verschil wordt vooral bepaald door ons gedrag en het aantal risicocontacten dat we hebben, en daar zit zeer veel onzekerheid op.”

De ‘vatbaren’ zouden toch beschermd worden door groepsimmuniteit?

Dat was de theorie anderhalf jaar geleden. Groepsimmuniteit blijkt echter onhaalbaar. Allereerst omdat de deltavariant ruim twee keer besmettelijker is dan het ‘originele’ virus. Maar ook omdat mensen ná vaccinatie het virus blijven overdragen, al is de kans daarop ruim 50 procent kleiner dan bij ongevaccineerden. Verder remmen de gevaccineerden de pandemie omdat hun kans om besmet te raken met 75 procent afneemt, maar dat is te weinig om de ‘vatbaren’ te beschermen. In die groep kan het virus vervolgens veel sneller om zich heen grijpen.

Wanneer stopt de virusgroei?

Als de groep vatbaren zo klein is dat de kans op overdracht, de r-waarde, minder dan 1 is: dan verandert groei in krimp. Op ‘enig moment’ zal dat zover zijn, maar niemand weet wanneer. 

Biostatisticus Tom Wenseleers zei enkele maanden geleden nog dat er voor ongevaccineerden altijd een risico op besmetting, en mogelijk ernstige ziekte, zal zijn. “Het idee dat ongevaccineerden kunnen ‘freeriden’ door de immuniteit die onder de rest van de bevolking opgebouwd is, is eigenlijk van de baan”, zegt Wenseleers. “Er rest ongevaccineerden dus weinig keuze buiten zich laten vaccineren, of vroeg of laat sowieso besmet worden.” 

Wat gebeurt er wanneer de virusgroei stopt?

Dan wordt dit coronavirus zoiets als het influenzavirus; het zal blijven rondzingen en plukjes mensen besmetten, maar geen grote groepen infecteren. Dan wordt het coronavirus ‘endemisch’. Voorwaarde is wel dat geen nieuwe coronavarianten opduiken die de opgebouwde immuniteit in de populatie omzeilen.

Het einde van de virusgroei betekent overigens niet vanzelfsprekend het einde van de problemen. Ook een endemisch coronavirus bedreigt de zorgcapaciteit, maar het zou de zorg en de maatschappij niet meer zo op z’n kop zetten als nu.