Waarom Marieke Lucas Rijneveld gedicht Amanda Gorman toch niet vertaalde: "Zou niet goed zijn, omdat ik niet goed was"
De Nederlandse auteur Marieke Lucas Rijneveld had erg graag het werk van de zwarte Amerikaanse dichteres Amanda Gorman naar het Nederlands vertaald, maar vreesde te veel controle, en onvoldoende vrijheid te krijgen. Dat zegt de auteur in de Canvas-talkshow "Alleen Elvis blijft bestaan". Voor het eerst gaat Rijneveld dieper in op de commotie daarrond, en de beslissing om zelf een stap opzij te zetten.
Waar gaat dit over? Er werd een Nederlandse vertaler gezocht voor het gedicht "The hill we climb" van de zwarte Amerikaanse dichteres Amanda Gorman. Dat is de tekst die ze erg bevlogen bracht tijdens de inauguratieceremonie van Amerikaans president Joe Biden.
Nederlands auteur Marieke Lucas Rijneveld werd door uitgeverij Meulenhoff gevraagd om die tekst én de hele dichtbundel van Gorman te vertalen: een keuze waar Gorman het zelf mee eens was. Maar omdat er kritiek kwam op die keuze, trok Rijneveld zich zelf terug. "Is een witte persoon wel geschikt om het gedicht van een zwarte dichteres te vertalen?", zo klonk het op sociale media.
In "Alleen Elvis blijft bestaan" op Canvas vertelt Rijneveld voor het eerst op televisie over die beslissing om zelf een stap opzij te zetten als vertaler.
"Ik heb dat teruggegeven omwille van de vrijheid. Ik was er al mee bezig, en ik moest nog een hoop doen, maar ik voelde dat iedereen met me meekeek. En dat ik niet capabel genoeg werd gevonden om dit te doen", klinkt het.
"In alles wat ik doe, wil ik de controle behouden. En ik wil daar de volledige vrijheid voor krijgen die ik nodig heb. En dat was de grootste reden voor mijn beslissing: ik voelde dat dit niet zo was", aldus Rijneveld. "Het was sowieso niet goed gevonden, omdat ik niet goed werd gevonden. En daarover was er geen discussie meer mogelijk: de twee kampen stonden recht tegenover elkaar."
Ik wil in alles wat ik doe de controle behouden, en de volledige vrijheid krijgen die ik nodig heb. Ik voelde dat dit niet zo was.
Het werk van Gorman is uiteindelijk naar het Nederlands vertaald door Zaïre Krieger, een 25-jarige dichter en spokenword-artiest. Rijneveld publiceerde naar aanleiding van alle commotie rond haar aanduiding en terugtrekking een gedicht in De Volkskrant, getiteld "Alles bewoonbaar".
"Zaïre Krieger heeft er een geweldige vertaling van gemaakt. Ik had het graag willen doen, maar ik heb geleerd dat er nog veel ongelijkheid is", blikt Rijneveld terug. "Het witte privilege bestaat: er is nog steeds een groep die wordt buitengesloten en die kansen niet krijgt. Maar ik vind altijd dat de kwaliteit voorop blijft staan. En dat je je moet afvragen: "is dit mijn taak?". En ik wilde mijn vrijheid niet weggeven, door dit aan te gaan."
In dit fragment uit "Alleen Elvis blijft bestaan" gaat Marieke Lucas Rijneveld dieper in op de commotie en de keuze om een stap opzij te zetten als vertaler:
De integrale afleveringen van "Alleen Elvis blijft bestaan" staan op VRT NU.