Google vs. eurocommissaris Vestager: een zaak die big tech in de kern kan raken

Waarover gaat deze zaak ook al weer?

De zaak T-604/18: Google vs de Europese Commissie wordt bepleit voor het Gerecht van de Europese Unie, een onderdeel van het Hof van Justitie in Luxemburg. Het is het voorlopige sluitstuk in een langlopende juridische procedure die zijn start kende in 2017. Toen legde Europees commissaris voor de Mededinging Margrethe Vestager de Amerikaanse zoekgigant een boete van 2,4 miljard euro op voor het onterecht bevoordelen van zijn eigen winkelvergelijkingsdienst, Google Shopping. 

Dat is de eigen prijsvergelijkingsdienst van Google, waarvan Google de gesponsorde deals bovenaan de zoekresultaten plaatste als iemand ernaar zocht. Concurrenten werden hierdoor benadeeld, prijsvergelijkingssites krijgen immers een commissie per product dat via hun site wordt verkocht. 

Google heeft de beslissing aangevochten bij het Gerecht van de Europese Unie en verdedigt dat de wijzigingen die het bedrijf heeft aangebracht in de presentatie van de zoekresultaten waren bedoeld om zijn klanten een betere service te bieden.

Wat is het belang van deze zaak?

Specifiek voor Google en diens moederbedrijf Alphabet is bij een veroordeling het hek van de dam voor meerdere klachten. De zoekgigant kan dan te maken krijgen met een nieuwe golf van onderzoeken naar zoekopdrachten voor pakweg restaurants, vliegtickets of hotels. Reisorganisaties die hotel- en vluchtboekingen aanbieden, zoals Expedia en eDreams Odigeo, hopen dat hun klachten jegens Google eindelijk ook gehoord zullen worden. 

Ook de prijsvergelijkingswebsite Kelkoo heeft schadevergoedingszaken van miljarden euro’s tegen Google lopen voor rechtbanken in Londen en Parijs. Maar ook de eerder benadeelde bedrijven door Google Shopping kunnen klacht indienen voor de miljarden aan gederfde inkomsten die ze verloren. 

Tegelijk reiken de tentakels van deze zaak verder. Google is immers niet de enige techgigant die de Europese Commissie in het vizier heeft voor gelijkaardige concurrentievervalsing. Deze zomer nog maar werd een onderzoek naar Facebook ingesteld. Dat heeft data in handen van de bijna zeven miljoen bedrijven die op het platform adverteren. De vrees is dat Facebook die data ook gebruikt om met deze bedrijven te concurreren. 

“Naast de inkomsten die worden gegenereerd door wellicht concurrentieverstorende praktijken, is er het gebruik van gegevensverzameling en -verwerking”, zegt Thomas Vermaerke, executive director van Transparency International België. “De potentiële risico’s van één enkel bedrijf dat de hele onlinereclame-industrie beheert, kunnen worden beschouwd als gevaarlijk voor onze individuele vrijheden.”

Wat kunnen de gevolgen zijn?

De boete vanwege het voortrekken van Google Shopping was de eerste van drie in totaal. In 2018 kreeg de techreus een boete van 4,3 miljard euro omdat het makers van smartphones die draaien op Android dwong Google-apps te installeren. Later volgde geldstraf nummer drie: omdat het bedrijf de eigen advertentieverkoopdienst AdSense voortrok, moet het 1,49 miljard betalen. 

“Vestager koos Google Shopping als hét middel om een ​​precedent te scheppen”, zegt Alec Burnside aan Politico. Hij is een advocaat bij Dechert in Brussel, die voor veel klagers tegen Google heeft opgetreden. Het juridische raamwerk dat Vestager gebruikte in deze zaak is in grote lijnen van toepassing op andere dossiers. De uitspraak kan zo mogelijk ook betrekking hebben op Apples App Store, Amazons gebruik van datagegevens en Facebooks Marketplace. Het gaat telkens over een dominant bedrijf dat zijn controle over cruciale online-infrastructuur gebruikt om nieuwe markten te veroveren. 

Big tech wordt hier met andere woorden in haar kern geraakt en zou kunnen worden gedwongen haar bedrijfsmodel aan te passen. De Commissie hoopt wellicht dat het vooruitzicht van een tsunami aan boetes en schadegevallen niet enkel Google zou kunnen dwingen concessies te doen.

Waarom is de uitspraak belangrijk voor Margrethe Vestager?

Een overwinning in een van haar grote concurrentiezaken zou haar acties tegen big tech geloofwaardiger maken. Margrethe Vestager laat zich graag opmerken, alleen blijft er van die vele recordboetes weinig over zodra de juridische kant van het verhaal afgehandeld moet worden. 

Zo oordeelde Vestager In 2017 dat Luxemburg illegale staatssteun had verleend aan Amazon. Maar het Europese Hof volgde haar redenering niet. De terugbetaling van 250 miljoen euro werd geschrapt. Eerder werd ze ook al teruggefloten nadat ze Ierland had opgedragen 13 miljard euro ‘achterstallige’ belasting van de Amerikaanse techgigant Apple te innen. Het Gerecht van de Europese Unie moet telkens weer vaststellen dat de Europese Commissie onvoldoende bewijs kan aandragen. 

Voor professor Patrick Van Cayseele (KU Leuven), gespecialiseerd in het mededingingsrecht, is het ook nu dus geen gelopen race voor Vestager. “Google maakt misbruik van zijn positie, dat ziet iedereen. Maar een economische bewijs is daarom nog geen juridisch bewijs. Het Hof gaat erg juridisch om met dergelijke dossiers. Ze moeten bijna een smoking gun aangeleverd krijgen als bewijsmateriaal.” 

Woensdag omstreeks 11 uur valt het oordeel van het Europees Gerecht. Wat de uitkomst ook is, er wordt een beroep verwacht bij het hoogste gerechtshof van de EU, het Europese Hof van Justitie.