CHECK - Vijf terugkerende valse of misleidende uitspraken over het coronavirus en coronavaccinatie

Er is momenteel geen wetenschappelijk bewijs dat je na een coronabesmetting beter beschermd bent tegen het coronavirus dan na vaccinatie. De meeste mensen zullen immuniteit opbouwen voor een korte termijn nadat ze COVID-19 hebben doorgemaakt. Er is nog geen consensus over hoe lang die periode duurt. Verschillende studies spreken elkaar tegen, zoals wetenschapsjournalist Koen Wauters aanhaalt in de onderstaande video. Ook na zo'n besmetting kan je het virus dus opnieuw oplopen. 

Hoe lang en in welke mate je immuun bent, kan ook afhangen van persoon tot persoon. "Mensen die bijvoorbeeld in het ziekenhuis belanden door een COVID-infectie, blijken vaak meer immuniteit te hebben dan mensen die geen sterke symptomen hadden", vertelt viroloog Steven Van Gucht (Sciensano).

Grote besmettingshaarden zorgen achteraf ook niet per se voor groepsimmuniteit tegen het virus. Dat blijkt onder andere uit een studie van oktober vorig jaar bij bloeddoneren in de Braziliaanse stad Manaus. Van alle bewoners was 76 procent besmet geweest met het coronavirus. Enkele maanden later kreeg de stad te maken met een grote tweede coronagolf. De vorige besmettingsgolf had niet geleid tot groepsimmuniteit.

In ons land is je herstelcertificaat (het coronacertificaat dat je krijgt als je positief hebt getest op het coronavirus) zes maanden geldig. Het is echter niet bewezen dat je voor die gehele periode immuun bent. De termijn zou gekozen zijn om ergens een lijn te trekken toen we nog niet veel over immuniteit na besmetting wisten, aldus Steven Van Gucht.

Hoe lang je beschermd bent tegen de ziekte COVID-19 na vaccinatie is ook nog niet bekend. Mogelijk gaat het om een aantal maanden, maar dat moet onderzoek nog uitwijzen. In ons land kunnen het zorgpersoneel, 65-plussers en mensen met onderliggende aandoeningen al een extra prik krijgen om extra beschermd te zijn.

Bovendien houdt besmet raken met het coronavirus risico’s in die je in grote mate vermijdt dankzij vaccinatie. Recente Belgische cijfers tonen aan dat de vaccins zeer goed beschermen tegen ziekenhuisopname. "In de groep 18-64-jarigen zien we bij de gevaccineerden 14 keer minder opnames op intensieve zorg", aldus Pedron Facon op het meest recente persmoment over de coronacijfers.

In deze video legt wetenschapsjournalist Koen Wauters uit waarom het veiliger is om je laten vaccineren tegen het coronavirus dan te rekenen op je immuniteit na een natuurlijke besmetting:

Onder andere in deze reportage halen enkele Brusselse jongeren dit aan als argument om zich niet te laten vaccineren. Toch maken de coronavaccins je niet zwakker of vatbaarder voor andere ziekten dan COVID-19. Een vaccin activeert de immuunreactie in ons lichaam en maakt daarna antilichamen aan die ons (in grote mate) beschermen tegen het specifieke virus. Zo’n vaccin zal je immuunsysteem niet verzwakken en dus de kans op andere ziekten niet vergroten.

De getroffen coronamaatregelen kunnen wel onze immuniteit tegen andere ziekten hebben verzwakt. Door anderhalf jaar lang minder mensen te zien, handen frequent te ontsmetten en afstand te houden zijn we mogelijk vatbaarder geworden voor andere virussen en bacteriën. Dat stelde immunoloog Joeri Aerts (VUB) onlangs nog in dit artikel. 

"Ons immuunsysteem moet regelmatig in contact komen met virussen en bacteriën", zegt Aerts."We zijn al anderhalf jaar niet meer blootgesteld aan de virussen die wel elk jaar tegenkomen. Ons immuunsysteem is momenteel wat minder getraind en dan bestaat de kans dat het wat trager reageert op een infectie. Je kan dan wat zieker worden en het kan wat langer duren voor je genezen bent."

Het klopt dat je het virus nog kan doorgeven na vaccinatie. Daar schreven we in september al deze uitgebreide factcheck over. Maar de coronavaccins verkleinen die kans wel in vergelijking met niet-gevaccineerden, en dijken op die manier de pandemie in.

Enkele weken geleden bevestigde coronacommissaris Pedro Facon, op basis van een eerste  Belgische rapport met vaccinatiegegevens van de coronapatiënten, dat ongevaccineerden meer kans lopen om besmet te worden. Volgens de coronacommissaris bieden de vaccins 70 procent bescherming tegen besmetting. We moeten wel nog voorzichtig zijn met deze conclusies, klinkt het, gezien de analyse voorlopig gebaseerd is op beperkte gegevens. 

Dat je het virus nog zou kunnen doorgeven nadat je bent gevaccineerd, betekent niet dat de vaccins niet werken. Recente Belgische cijfers tonen aan dat de vaccins zeer goed beschermen tegen ziekenhuisopname en opname op intensieve zorg. "In de groep 18-64-jarigen zien we bij de gevaccineerden 14 keer minder opnames op intensieve zorg", zei Pedro Facon op het meest recente persmoment over de coronacijfers.

De coronavaccins hebben geen schadelijk effect op je vruchtbaarheid of ongeboren kindje. Tal van onderzoeken, zoals dit recente in het medische tijdschrift The Lancet, hebben de impact van de vaccins op vruchtbaarheid en zwangere vrouwen onderzocht. Daaruit blijkt dat je niet onvruchtbaar kan worden door een coronavaccin en dat het ook niet schadelijk is voor zwangere vrouwen en hun baby.

Meer nog, als zwangere vrouw is het net veiliger om je tegen het coronavirus te laten vaccineren. Een infectie brengt mogelijk heel wat risico’s met zich mee voor moeder en kind. Meer daarover lees je hier. Gynaecologen roepen vrouwen die zwanger zijn of willen worden op om zich zeker te laten vaccineren.

Korte menstruatieveranderingen zijn wel een mogelijk neveneffect dat je kan ervaren na toediening van je coronavaccins. In ons land zijn er bij het FAGG ongeveer een 1.000 meldingen hierover binnengekomen tot nu toe. Het gaat meestal om een korte en normaal onschadelijke verstoring van de cyclus, zoals verlengde of verkorte menstruatie. Het is nog niet bewezen dat er echt een link is tussen coronavaccins en kortstondige menstruatieveranderingen. Internationaal wordt dat nu onderzocht. Je cyclus kan ook door andere factoren zoals stress beïnvloed worden. Meer daarover lees je in dit recente artikel.

Jongeren en kinderen worden meestal niet (zwaar) ziek als ze besmet raken met het coronavirus. Ze kunnen het wel verder verspreiden naar oudere personen die er sneller ziek van worden. Om die reden kunnen ook jongeren vanaf 12 jaar zich laten inenten in ons land.  Hoewel je het virus nog altijd kan overdragen nadat je gevaccineerd bent, verkleint die kans op overdracht dankzij het coronavaccin. Meer over besmettelijkheid na vaccinatie lees je onder puntje drie van dit artikel.

Even geleden circuleerde op sociale media dat de kans op hartonstekingen bij jongeren hoger is na vaccinatie, dan de kans op ziekenhuisopname na een coronabesmetting. Daar is geen bevestiging voor. Een uitgebreidere factcheck vind je hier terug.  

In ons land is intussen 72 procent van de kinderen tussen 12 en 17 jaar volledig gevaccineerd. Jongeren van die leeftijdscategorie worden geprikt met het Pfizer- of Moderna-vaccin. Beide vaccins zijn na verschillende onderzoeken goedgekeurd voor deze leeftijdscategorie en dus onschadelijk. In ons land kwam die toestemming er op 20 mei 2021 voor 16- en 17-jarigen en op 7 juli voor 12- tot 15-jarigen. 

Maar wat met kinderen tussen 5 en 11 jaar? Vaccinproducent Pfizer stelt op basis van eigen onderzoek dat hun coronavaccin werkzaam is voor deze leeftijdsgroep. Toch is nog niet beslist of kinderen tussen 5 en 11 jaar in ons land zullen gevaccineerd worden. Eerst moet het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) het Pfizer-vaccin voor jongere kinderen goedkeuren. Als op dat niveau een "go" komt, zal de Hoge Gezondheidsraad zich ook in ons land buigen over het vraagstuk.

Over vaccinatie van kinderen onder de 5 jaar is momenteel geen sprake. Pfizer doet wel al onderzoek naar het vaccin bij kinderen tussen 2 en 5 jaar, en bij kinderen tussen 6 maanden en 2 jaar. "Men bouwt telkens een veiligheid in, enerzijds door de dosis af te bouwen, anderzijds door goed te documenteren dat het product gebruikt kan worden in heel specifieke leeftijdsgroepen", duidde vaccinoloog Pierre Van Damme al eerder.