Hoe Schotland zijn klimaat wil redden: "De Schotse venen zijn een schatkamer voor CO2-opslag" 

Dumfries en Galloway is een minder bekende regio van Schotland in het uiterste zuidwesten. Ooit bestond een derde van dit gebied uit venen. Maar de afgelopen eeuwen werden net zoals elders in Europa veel venen gedraineerd, omgeploegd en bemest om plaats te maken voor naaldbomen, bedoeld voor houtwinning, of ze werden omgevormd tot schapenweiden. Tot wetenschappers ontdekten dat de venen een schatkamer zijn voor CO2-opslag. Het water verhindert namelijk dat het plantmateriaal afsterft en CO2 vrijlaat in de atmosfeer. 

"Gezonde veengrond houdt tot 10 keer meer koolstof vast dan een vergelijkbaar aangeplant bos", zegt Anna Basely, Peatland Action Officer in Dumfries en Galloway. "In 25 cm veen zit evenveel koolstof als in een volwassen boom van 60 meter. En het veen gaat hier op vele plaatsen tot 10 meter diep. Als Schotland al zijn venen zou herstellen, dan is dat het equivalent van onze volledige CO2 uitstoot van 140 jaar. Dat zijn cijfers die je doen duizelen."

De Schotse regering heeft zich tot doel gesteld om elk jaar 20.000 hectaren veenland in zijn oorspronkelijke staat te herstellen en trekt daar honderden miljoenen ponden voor uit. "Dat wil niet zeggen dat we helemaal tegen het aanplanten van bossen zijn", zegt Anna Basely. "Maar bomen die op diepe veenlagen worden geplant, leveren meestal hout op van minderwaardige kwaliteit. Dan plant je beter een bos op een plek die daar wel voor geschikt is."

"Veel mensen associëren natuur met bos, maar ze realiseren zich niet dat de venen het oorspronkelijke natuurlijke landschap van Schotland zijn", zegt Jayne Murdoch, die het Peatland Project leidt in deze regio. "We proberen mensen weer te verbinden met dat verleden, door hen te wijzen op de vele mythes, sprookjes en liederen die er over dit landschap werden geschreven. Dit landschap behoort tot ons cultureel erfgoed." 

En dan is er natuurlijk de biodiversiteit. "Ook daar moeten we mensen anders leren kijken", zegt Jayne Murdoch. "In het begin zien ze hier alleen maar een kaal landschap. Maar als je dichterbij komt, zie je de mossen, vleesetende plantjes, libellen en waterjuffers. Het is ongelofelijk hoe snel dat planten- en dierenleven zich op korte tijd helemaal herstelt. Afgelopen zomer werd een zeldzame libelle gespot waarvan iedereen dacht dat ze hier uitgestorven was." 

Ook in Vlaanderen lagen vroeger grote veengebieden, maar die zijn sinds de middeleeuwen bijna allemaal verdwenen. Amper 8 procent is bewaard gebleven, onder meer in de omgeving van de Vallei van de Zwarte Beek in het Limburgse Koersel. Toch kunnen wij iets leren van het Schotse voorbeeld, zegt Koen Stuyck van het WWF. "Ook in Vlaanderen hebben we te veel natte gebieden drooggelegd. Langzaam groeit het besef dat we die natte gebieden nodig hebben, onder andere als buffer tegen overstromingen."

We noemen dat "nature based solutions" zegt Koen Stuyck nog. "We moeten in de natuur op zoek gaan naar oplossingen om de klimaatopwarming te bestrijden maar ook om ons aan te passen tegen de gevolgen ervan, zoals hevige regenval of extreme hitte. De natuur is en blijft onze beste bondgenoot."