Legalisatie cannabis heeft drugskartels na 5 jaar nog altijd niet verdreven uit Californië

In 2016 werd marihuana in de staat gelegaliseerd dankzij een burgerinitiatief, ‘Proposition 64'. Het wetsvoorstel dat de drugsproblematiek in een klap op had moeten lossen, heeft echter enkele flinke tekortkomingen. Daar betalen goedwillende gebruikers, ondernemers en politici de rekening van.

Ten eerste mogen de gemeenten zelf beslissen of ze meedoen aan de legalisering van de verkoop van marihuana. De afgelopen vijf jaar bleek echter dat de meeste steden in Californië dat nog niet aandurven. Voor zowel gebruikers als ondernemers zijn de mogelijkheden dus sterk beperkt.

In gemeenten waar de wiet gelegaliseerd is, klagen ondernemers echter over hoge belastingen, een beperkt aantal vergunningen en grote investeringen om aan de regels te voldoen. Bovendien is het voor gebruikers vaak moeilijk te onderscheiden of men legale of illegale wiet koopt in een winkel. Volgens deskundige Ophelia Chong kunnen legale ondernemingen zelfs alleen overleven als ze óók blijven opereren in het zwarte circuit. 

Dat zwarte circuit kon de twintig jaar voor legalisatie floreren dankzij een soort van gedoogcultuur. Zo werd in San Francisco halverwege de jaren 90 de kweek en consumptie van medicinale wiet toegestaan. Maar de productie en handel niet.

In theorie mochten alleen patiënten alleen op doktersadvies zelfgekweekte wiet gebruiken, maar slimme ondernemers stapten al snel in dat gat. Die legden grote plantages aan en hielden geld apart om de schade van eventuele invallen of rechtszaken te kunnen opvangen. Wie het aandurfde een juridisch risico te nemen, kon grof geld verdienen met de handel in marihuana. De markt was zelfs zo aantrekkelijk, dat Mexicaanse drugskartels hun productie deels naar Californië verhuisden. 

Lokale autoriteiten zaten dan ook met de handen in het haar. Zo snel als een plantage werd opgerold, werd een nieuwe weer opgestart. Steeds meer politici in de staat raakten overtuigd van de noodzaak tot nieuwe wetgeving. Ze werden echter ingehaald door de politieke realiteit: met Burgerinitiatief 64 werd door kiezers ook legalisatie van recreatief gebruik afgedwongen.

Maar dat is voorlopig nog geen vetpot. Cannabisondernemers die de letter van de wet volgen, moeten een groot deel van de winst inleveren: hun omzet wordt effectief met ongeveer 70 procent belast. Want omdat de handel en kweek van marihuana op federaal niveau illegaal blijven, zijn er geen aftrekposten of belastingkortingen voor deze entrepreneurs. Bovendien zien sommige lokale politici in de cannabisindustrie vooral als een melkkoe die voor belastinginkomsten moet zorgen. Na twintig jaar van gedoogbeleid zijn er dan ook onvoldoende prikkels om volledig legaal te gaan opereren. “Als 10 procent winst maakt, is het veel”, zegt Adam Spiker, vertegenwoordiger van de cannabisindustrie in het zuiden van de staat. 

Hierdoor is weinig terechtgekomen van de belofte dat de legalisatie ook een middel zou worden voor het  emanciperen van ‘zwarte en bruine minderheden’. Die werden namelijk onevenredig hard geraakt door de illegaliteit van wiet, zowel als consumenten, telers als handelaren. Experts stellen echter dat deze groepen amper geld hebben kunnen verdienen aan de legalisering. 

Vooral kleinere ondernemers - waartoe de eerdergenoemde minderheden meestal behoren - lopen tegen talloze praktische problemen aan: ze krijgen geen vergunningen van de autoriteiten, geen leningen van de bank en niemand wil hen bedrijfsruimten verhuren. Daarmee leggen ze het af tegen de drugskartels én grote legale concurrenten. Deze grote ondernemingen worden soms gesteund door investeringsmaatschappijen en maken zelfs gebruik van celebrity's voor marketing. Die luxe hebben de wiet-kmo's niet.

De problemen in Californië zijn dan ook een waarschuwing voor (lokale) overheden die in legalisatie een hapklare oplossing zien voor de drugsproblematiek in hun regio. 

Ook in 2021 hebben de autoriteiten in Californië meer dan 1,2 miljoen cannabisplanten en 81.000 ton wiet in beslag genomen. 

PORTRET. Hoe wietdealertje uit Borgloon de spilfiguur werd achter grootste drugsvangst ooit: luxeleven in Marbella en dezelfde auto als Cristiano Ronaldo (+)

Drugs komen nu zelfs per privéjet naar ons land: “Er is meer toezicht op dit soort vluchten nodig” (+)

‘Staatswiet’: In Nederland zal vanaf 2022 cannabis verkocht worden die in opdracht van de overheid wordt geteeld