Pleegt Zuhal Demir politieke sabotage met gascentrale? Er is iets van aan

N, daar draait het om. 

N is het symbool voor het chemisch element stikstof. Eigenlijk is er niets mis met stikstof. Het zit overal: in de lucht, in de grond, in het water. Meestal als onschuldig gas maar soms ook in de vorm van stikstofoxiden (NO_x) en ammoniak (NH₃). Die zijn niet zo onschuldig. 

Te veel van deze stikstof is slecht voor de natuur. En hier stelt zich een probleem: onze auto’s stoten al jaren stikstofoxiden uit, ons vee ammoniak. De Vlaamse natuur verdrinkt stilaan in stikstof.

In het vergunningsdossier van de gascentrale in Vilvoorde speelt de verwachte uitstoot van stikstof (via stikstofoxiden en ammoniak) de hoofdrol. Vlaams minister Demir oordeelt dat die uitstoot hoger is dan wat de Vlaamse natuur nog kan behappen. Demir, bevoegd voor ruimtelijke ordening en leefmilieu, legde dit in mei vast in een ‘ministeriële instructie’.

Demir knapt vooral af op de uitstoot van ammoniak in Vilvoorde. “De gascentrale zou jaarlijks 107.000 kg ammoniak uitstoten”, benadrukte ze dinsdag in een persbericht. Te veel dus. Het oordeel van de Vlaamse administratie dat de stikstofuitstoot aanvaardbaar is, is volgens haar “niet correct onderbouwd”. De administratie gaf zelf een gunstig advies voor de centrale.

Zaak gesloten? Niet helemaal. Wie het vergunningsdossier van de centrale in Vilvoorde doorneemt, merkt: hier is meer aan de hand.

Kafka

Het zit zo: normaal stoot een gascentrale alleen stikstofoxiden uit, die ontstaan tijdens de verbranding van aardgas. Dat de centrale in Vilvoorde ook ammoniak uitstoot, komt omdat uitbater Engie Electrabel er een moderne en dure techniek wil toepassen om… de uitstoot van stikstofoxiden fors te verlagen. Met een factor drie ongeveer. Het gaat om de SCR-techniek.

Engie Electrabel doet dat niet zomaar. Het energiebedrijf wordt hiertoe verplicht door het Vlaams luchtbeleidsplan. Met stikstof in het achterhoofd verplicht dat plan ontwikkelaars om via de ‘best beschikbare techniek’ projecten te vergroenen. Voor gascentrales kom je dan uit bij SCR. Het nadeel van de techniek is dat er onvermijdelijk ammoniak vrijkomt. NH₃-slip, in het jargon.

Kortom, als Demir de centrale in Vilvoorde afrekent op zijn uitstoot van ammoniak doet ze dit omdat Engie Electrabel kiest voor een groene techniek. Een keuze waartoe het bedrijf verplicht wordt door het beleid. Dat ruikt naar Kafka.

Zeker omdat de administratie Demir uitdrukkelijk heeft gewaarschuwd voor zo’n krom besluit. In haar advies schrijft de administratie dat “de toepassing van SCR net tot doel heeft om de globale stikstofimpact te verlagen”. Dat “een groot rendement aan NO_X-reductie inherent verbonden is aan een beperkte emissie van ammoniak”. En dat “de exploitant verplicht is de BBT (kort voor best beschikbare techniek, JVH) toe te passen”.

Ook in Demirs eigen instructie – in voetnoot 25 – wordt trouwens aangegeven dat in de industrie “maatregelen voor de reductie van NO_x mogelijk leiden tot beperkte toename van ammoniak”. Dit mag geen onoverkomelijke horde vormen voor vergunningen.

Demir oordeelt echter dat de uitstoot van ammoniak door de centrale in Vilvoorde, ook al is het als rest, zo’n grote massa aanneemt dat het niet door de beugel kan. Wat hierbij meespeelt volgens specialisten is dat ammoniak snel neerslaat uit de lucht. Ammoniak die in Vilvoorde opstijgt, landt vooral in het Hageland en de Kempen. Terwijl stikstofoxiden door de zuidwestenwind meestal worden meegenomen tot in Nederland.

In die zin kan je de vraag stellen of Engie Electrabel een vergunning zou krijgen van Demir als het bedrijf minder ‘zijn best’ zou doen? 

Het valt alvast op dat Demir dinsdag, gelijktijdig met haar besluit over Vilvoorde, wel een vergunning toekende aan een gascentrale in Wondelgem. Een klein en traditioneel project dat 728.000 kilo stikstofoxiden per jaar uitstoot. In Vilvoorde gaat het om 350.000 kilo stikstofoxiden en 107.000 kilo ammoniak. 

Omgerekend naar puur de uitstoot van stikstof (N) zou de grotere centrale in Vilvoorde zelfs iets minder vervuilen dan die in Wondelgem: 195.000 kilo tegenover 218.000 kilo.

Ineos

Als het gaat over de uitstoot van ammoniak door de gascentrale in Vilvoorde, staat er sowieso een vraagteken bij die 107.000 kilo. Demir houdt hieraan vast ondanks dat Engie Electrabel haar begin oktober heeft beloofd om dit te verlagen naar 45.000 kilo per jaar.

Demir houdt geen rekening met die belofte omdat ze vindt dat ze nergens op gebaseerd is. “Er werd op geen enkele manier aangetoond hoe men dat (technisch) zou bereiken”, stelt Demir in haar persbericht. Dat terwijl het in Vlaanderen niet abnormaal is om zulke beloftes van een aanvrager als voorwaarde op te nemen in een vergunning. Het is dan aan de aanvrager om zijn woord ook na te komen. Bij een gascentrale valt dit gemakkelijk te meten.

Dat Demir kiest voor bijzondere voorzorg – beter voorkomen dan genezen – is verdedigbaar. Alleen moet ze dan altijd even strikt in de leer zijn. Specialisten wijzen erop dat bijvoorbeeld veestallen al decennia zonder veel poeha vergund worden. Het is nochtans duidelijk dat die stallen vaak meer uitstoten dan verwacht.

Hier komt willekeur om de hoek piepen, waarbij de overheid (in casu Demir) strengere eisen stelt in het dossier van de gascentrale in Vilvoorde dan elders. Tegelijk wordt een riskant deurtje geopend: dat van het precedent. Wat houdt een verontruste buur straks tegen om de vergunning voor pakweg de Ineos-fabriek in Antwerpen aan te vechten met Demirs beoordeling van Vilvoorde in de hand? Niets.